Ο John Cale, ο Ουαλός μουσικός που έγραψε ιστορία με τους Velvet Underground, έρχεται στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού στις 19 Ιουνίου για μια μουσική αναδρομή σε μια πορεία που καλύπτει πάνω από έξι δεκαετίες, με αρκετό κλασικό υλικό αλλά και τραγούδια από τον νέο του δίσκο Mercy.
Συνθέτης, τραγουδιστής, τραγουδοποιός και δισκογραφικός παραγωγός ροκ, drone, κλασικής, αβανγκάρντ και ηλεκτρονικής μουσικής, ο Cale με τον Lou Reed, με μάνατζερ τον Andy Warhol και μούσα τη Nico, υπήρξαν οι δημιουργοί των Velvet Underground. Το 1996 μπήκε στο Rock & Roll Hall of Fame ενώ έχει τιμηθεί με το παράσημο του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας (OBE).
Μαθητής του Ιάννη Ξενάκη και του John Cage, στενός φίλος και συνεργάτης του Brian Eno, με πάνω από 20 προσωπικούς δίσκους στο ενεργητικό του, ο John Cale είναι ο παραγωγός που ανακάλυψε εμβληματικά ονόματα της ροκ όπως η Patti Smith, ο Iggy Pop, οι Squeeze, ο Jonathan Richman, κ.ά.
Το πιο δομικό από τα στοιχεία της πολυδαίδαλης δημιουργικής πορείας του 82χρονου σήμερα John Cale θα μπορούσε να αποδοθεί σε μία καθοριστική εμπειρία που έζησε στην αυγή της εφηβείας του, τότε που ένα συνεργείο του BBC έφτασε στο σχολείο του χωριού Garnant της Νότιας Ουαλίας («ένας περίεργος, απομακρυσμένος, για κάποιους μυστηριώδης τόπος», όπως έγραψε στην αυτοβιογραφία του, “What’s Welsh for Zen”) για να ηχογραφήσει έναν πολλά υποσχόμενο, πιτσιρικά ακόμη τότε, πιανίστα.
Αντί να πανικοβληθεί όταν συνειδητοποίησε ότι είχε χάσει την παρτιτούρα της σύνθεσης για το πιάνο που είχε γράψει ο ίδιος, προτίμησε να αυτοσχεδιάσει. Ήταν η πρώτη του φορά. Από τότε, όπως έχει πει, απελευθερώθηκε δημιουργικά. Όπως θα έκανε και λίγο αργότερα, οπότε και επέτρεψε στη βιόλα να μπει στη ζωή του, μόνο και μόνο γιατί ήταν το τελευταίο όργανο που είχε απομείνει ελεύθερο στην ορχήστρα του σχολείου.
Ενδεικτικές μιας πηγαίας, avant-garde αντιμετώπισης από τη μεριά του του τι σημαίνει να είναι κανείς μουσικός υπήρξαν ήταν τα πρώτα του κονσέρτα ως σπουδαστής στο Λονδίνο. Παίζοντας πιάνο ακόμη και με τους αγκώνες του, ξένισε πολλούς από τους δασκάλους του στο ξακουστό κολέγιο Goldsmiths. Ο Cale όμως είχε ήδη στο μυαλό του τις ΗΠΑ. Ξεκινώντας από τη Μασαχουσέτη ως υπότροφος του Leonard Bernstein, θα έφτανε στη Νέα Υόρκη το 1963, σε ηλικία 21 ετών.
Εκεί θα βουτούσε στα βαθιά του μινιμαλισμού και του drone αυτοσχεδιάζοντας ακατάπαυστα με τον Tony Conrad και τον La Monte Young. Αφετέρου θα γνώριζε και τον κατά μία μόλις εβδομάδα μεγαλύτερό του Lou Reed. Και εγένετο The Velvet Underground, ίσως το πιο σημαντικό και επιδραστικό αμερικανικό συγκρότημα όλων των εποχών. O Cale ήταν μόλις 23 ετών όταν ο Andy Warhol κάλεσε τη μπάντα του στο Factory.
«Μπαίνοντας εκεί μέσα ήταν σαν να γινόσουν μέλος μιας Ακαδημίας, η ατμόσφαιρα ήταν αληθινά ξεχωριστή. Το πρώτο πράγμα που θυμάμαι είναι όλη η δουλειά που γινόταν εκεί μέσα. Ο Andy δούλευε ακατάπαυστα. Το ίδιο κι εμείς. Όλο αυτό απέδωσε» λέει. Απέδωσε το 1967 έναν δίσκο που όμοιος του ούτε είχε προηγηθεί μέχρι τότε, ούτε έχει επαναληφθεί μέχρι σήμερα. Αυτό ήταν το δισκογραφικό ντεμπούτο του John Cale.
Mετά την απομάκρυνσή του από τους Velvet Underground το 1968, ο John Cale εξελίχθηκε σε ένα πρωτοποριακό παραγωγό, με το όνομά του να φιγουράρει στα credits δίσκων των Stooges, των Modern Lovers, της Nico και της Patti Smith. Ενώ η σόλο δισκογραφία του απαρτίζεται από ένα σερί 17 στούντιο τίτλων, που ο καθένας με τον τρόπο του διαφέρει απ’ όλους τους προηγούμενους, ανοίγοντας κάθε φορά νέους δρόμους σε τεχνικό και συνθετικό επίπεδο.
Και μόνο ένα από τα διάφορα στάδια της καριέρας του θα ήταν αρκετό για να θεωρείται σήμερα θρύλος, όπως έχει πει ο James Murphy των LCD Soundsystem. «Και μόνο όσα έκανε ως παραγωγός θα ήταν αρκετά για να κερδίσει μία θέση στην ιστορία. Και μόνο για όσα έκανε με τους Velvet Underground, θα ήταν αρκετά για να κερδίσει ένα εισιτήριο για τον παράδεισο του rock ‘n’ roll. Έχεις όμως και τους σόλο δίσκους του, έχεις και τη συνεργασία του με τον Brian Eno, έχεις και το “Songs for Drella”» – το άλμπουμ που το 1990 σηματοδότησε την εξομάλυνση της σχέσης του με τον Lou Reed.
Tο “Mercy” κυκλοφόρησε στις αρχές του 2023, το πρώτο ολοκληρωμένο άλμπουμ του εδώ και μια δεκαετία, έχοντας στο πλευρό του τους Animal Collective, τη Sylvan Esso, και τον Actress μεταξύ άλλων. Μετά από όλα αυτά, υπάρχει κάτι που ο John Cale ακόμη δεν έχει κάνει: Να παίξει στο πιο φημισμένο αρχαίο θέατρο της Δύσης.
Αυτό που θα συμβεί στις 19 Ιουνίου, οπότε και ο θα εμφανιστεί για πρώτη φορά στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού συνοδευόμενος από την Athens Philharmonia Orchestra, θα παίξει τραγούδια από όλη την πορεία του με ολοκαίνουργιες ενορχηστρώσεις ώστε να ταιριάξουν με το θέατρο, αλλά και γιατί προετοιμάζει ειδικές, πρωτότυπες βιντεοπροβολές.
Cover photo ©Marlene Marino
