«Με λένε Στέλλα… Οι φίλοι όμως με φωνάζουν Στρέλλα. Λένε πως είμαι λίγο τζαζ…», αυτή είναι η χαρακτηριστικότατη φράση της ταινίας του Πάνου Χ. Κούτρα που το 2009 ήταν από τις πιο πολυσυζητημένες ταινίες εκείνης της χρονιάς. Πέρσι η μεταφορά της ως όπερα του Μιχάλη Παρασκάκη από την Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής είχε προκαλέσει αίσθηση και είχε κι αυτή συζητηθεί.
H Στρέλλα, λοιπόν επιστρέφει για λίγες παραστάσεις στο ΚΠΙΣΝ με τη γνωστή κινηματογραφική της ιστορία σε λιμπρέτο Αλεξάνδρας Κ* πιστό κατά το σενάριο της ταινίας, μουσική διεύθυνση Κωνσταντίνου Τερζάκη και σκηνοθεσία Γιώργου Κουτλή. Η ηρωίδα της Στρέλλας, η νεαρή τρανς εργάτρια του σεξ παρά τον χαρακτήρα της που είναι «λίγο τζαζ», λατρεύει τη Μαρία Κάλλας, είναι το alter ego της, αυτό που της δίνει φωνή, δύναμη, ανθρωπιά και προστασία. Αυτόν τον απαιτητικό ρόλο της Μαρία Κάλλας που υπερασπίζεται τη Στρέλλα, ερμηνεύει με διακριτικότητα, συχνά στο ημίφως, η Αναστασία Κότσαλη, η λυρική τραγουδίστρια που συνεργάζεται εδώ και πολλά χρόνια με την ΕΛΣ. «Στη Μαρία Κάλλας η Στρέλλα προβάλλει όλα εκείνα που η ίδια δεν έζησε», λέει στο ελc για τον ρόλο της η Αναστασία Κότσαλη μιλώντας για την θεραπευτική ιδιότητα της τέχνης στη Στρέλλα και στη ζωή μας:
Είστε το alter ego της Στρέλλας, η Μαρία Κάλλας- αυτήν που λατρεύει. Πώς προσεγγίσατε τον ρόλο και ποιο σημείο του ήταν ξεχωριστό/ πρόκληση ή δυσκολία για την ηρωίδα που υποδύεστε;
Η Κάλλας αποτελεί, για εμάς τους λυρικούς τραγουδιστές, το απόλυτο σημείο αναφοράς, το μεγαλείο της παραμένει αξεπέραστο. Πώς να την υποδυθεί κανείς; Η Μαρία Κάλλας της παράστασης στέκει ως μια ηρωΐδα στο φαντασιακό της Στρέλλας, ένα ιδεόγραμμα που αιωρείται μεταξύ ονείρου και φαντασίας, απάγκιο του δικού της μυαλού. Κάθε βλέμμα, κάθε ανάσα μίας από τις επιδραστικότερες καλλιτέχνιδες του 20ου αιώνα, αποτελεί πηγή έμπνευσης. Προσπάθησα να πλάσω τον απόηχο, το θρόισμα του κοστουμιού της στην άδεια σκηνή.
Τι είναι η Μαρία Κάλλας για τη Στρέλλα;
Στη Μαρία Κάλλας η Στρέλλα προβάλλει όλα εκείνα που η ίδια δεν έζησε- Αποδοχή, συγκίνηση, ανθρωπιά. Η δύναμη μιας τέχνης που καταφέρνει να διαπεράσει τους πάντες, με αγάπη, με πάθος, με λάμψη, πότε στο φως και πότε στο σκοτάδι αλλά ποτέ αόρατη. Η Μαρία Κάλλας, η δυνατή, η εύθραυστη, ερμήνευσε τα μεγάλα πάθη της ανθρώπινης ύπαρξης αγγίζοντας τους πάντες-Και η Στρέλλα ένιωσε ότι κάποιος έριξε το βλέμμα του και πάνω της, τραγούδησε για εκείνη, την αόρατη, την τραυματισμένη, το παιδί που δεν μπόρεσε να ενηλικιωθεί ποτέ.
Τι έχετε αγαπήσει στη Μαρία Κάλλας της Στρέλλας;
Η Μαρία Κάλλας της Στρέλλας επουλώνει και υπερασπίζεται. Δίνει φωνή στα ανομολόγητα , προστατεύει, συγκινεί. Κι έτσι, ξαφνικά, η Στρέλλα δεν είναι πια μόνη.
Πιστεύετε ότι η τέχνη θεραπεύει; Αλλάζει τη ζωή μας;
Η τέχνη θεραπεύει και κινητοποιεί. Παρηγορεί και αφυπνίζει τον άνθρωπο, την κοινωνία για τα μικρά και τα μεγάλα της ζωής του, είναι όπλο και ασπίδα. Εκεί έγκειται και η τεράστια σημασία της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, που τόσο έχει υποβαθμιστεί στα δημόσια σχολεία από την παρούσα κυβέρνηση. Δεν είμαστε πια μόνο δέκτες αλλά αφουγκραζόμαστε δημιουργικά τις ευεργετικές ιδιότητες της τέχνης, τις παράγουμε οι ίδιοι. Και ως καλλιτέχνες διεκδικούμε να δίνει η τέχνη το παρόν δυναμικά, αντίδοτο στην απομόνωση και τον σκοταδισμό. Τέχνη στα σχολεία, γενναία στήριξη από την πολιτεία στους πολιτιστικούς θεσμούς και τις καλλιτεχνικές δράσεις, για να χαιρόμαστε όλοι ανεξαιρέτως όλα εκείνα τα πολύτιμα που κάνουν τον καθένα μας καλύτερο, την κοινωνία μας πιο ανθρώπινη και μαχητική.
Δεκατέσσερα χρόνια μετά την προβολή της ταινίας Στρέλλα, η οποία είχε κάνει αίσθηση όσον αφορά στην υπόθεσή της, πιστεύετε ότι έχουν αλλάξει πολύ τα πράγματα στην προσέγγιση του κοινού;
Η κοινωνία έχει, δυστυχώς, μετατοπιστεί συντηρητικότερα, αντιδραστικότερα. Δολοφονίες όπως του Ζακ Κωστόπουλου και της Άννας Ιβάνκοβα, δήμαρχοι σε ομοφοβικά και τρανσφοβικά παραληρήματα, θεσμικές κινήσεις που δεν έχουν γίνει σε επίπεδο δικαιωματικό συνθέτουν μια ζοφερή εικόνα. Όταν προβλήθηκε πρώτη φορά η Στρέλλα το 2009 τα πράγματα δεν ήταν, βεβαίως, ιδανικά. Η ελληνική κοινωνία ωστόσο, έκανε μικρά, άτσαλα βήματα, για να αντικρύσει κατάματα την πραγματικότητά της. Ένας κόσμος πολυσχιδής, πολύχρωμος, ένας κόσμος στο σκοτάδι. Χειρονομίες όπως η ταινία Στρέλλα τον βοήθησαν να βγει στο φως. Δεκατέσσερα χρόνια μετά το queer αισθητικοποιείται μαζικά, αγγίζει τη νεότερη γενιά, παλεύοντας ταυτόχρονα, με νύχια και με δόντια, να διατηρήσει την πολύτιμη πολιτική του διάσταση. Γι’ αυτό και η επαναπροσέγγιση της Στρέλλας στο εδώ και στο τώρα, μέσα από μια διαφορετική, συναρπαστική καλλιτεχνική φόρμα αποκτά μεγάλη αξία. Κι ακόμα μεγαλύτερη απ’ το γεγονός ότι παρουσιάζεται σε ένα κρατικό θεσμό όπως η Λυρική Σκηνή, με τρανς μονωδούς. Μια πολιτική πράξη ξεχωριστής σημασίας.
Τι πιστεύετε για την ελληνική κοινωνία όσον αφορά στην αποδοχή των διεμφυλικών ανθρώπων; Πόσο μακριά ή κοντά είμαστε;
Η νομοθετική ολιγωρία σχετικά με την προστασία των ΛΟΑΤ δικαιωμάτων, οι επιλογές πολιτικών προσώπων με σαφή ομοφοβική και τρανσφοβική ατζέντα, οι πρόσφατες δολοφονίες του Ζακ Κωστόπουλου και της Άννας Ιβάνκοβα δεν μας επιτρέπουν να εφησυχάζουμε. Το κοινό που γεμίζει, παρ’ όλ’ αυτά, την Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, για δεύτερη συνεχή χρονιά, στις παραστάσεις της όπερας Στρέλλα, η θερμή και γενναιόδωρη υποδοχή τους, η ζεστασιά τους απέναντι στο καλλιτεχνικό μας εγχείρημα με γεμίζει αισιοδοξία. Η ελπίδα δεν χάθηκε, δεν χάνεται.
Κατάγεστε από τη Λήμνο και είστε πίσω από την ομάδα μουσικού θεάτρου Ραφή και το Kournos Music Festival. Πιστεύετε στις ομάδες και τη δύναμή τους;
Η κατα-λοιδορημένη συλλογικότητα κάνει θαύματα, φυσικά. Κι αν κατάφερα, με τη Ραφή, με τον Κούρνο, να πραγματοποιήσω ένα μέρος των καλλιτεχνικών μου στόχων το οφείλω στη συμπόρευση μου με τη σπουδαία Λητώ Μεσσήνη. Στην Ελλάδα τίποτα, σχεδόν, δεν είναι εύκολο για έναν καλλιτέχνη, οικονομικά, σε επίπεδο οργάνωσης και διοργανώσεων, αρά το να βρεθούν έτεροι καλλιτέχνες-συνοδοιπόροι αποτελεί, πλέον, μονόδρομο. Η ανάγκη γίνεται φιλοτιμία αλλά έτσι ζυμωνόμαστε διαφορετικά, μαθαίνουμε να λειτουργούμε, και το κυριότερο, να διεκδικούμε συλλογικά.
Τι θα θέλατε να έχει το νησί σας που δεν συναντάτε;
To νησί μου το εύφορο, το καρπερό, το σχετικά ανέγγιχτο (ακόμα), με τους υπέροχους ανθρώπους του να αγκαλιάζουν τις πολιτιστικές μας δράσεις με τόλμη και γενναιοδωρία έχει, μάλλον, ό,τι θα μπορούσε να ονειρευτεί κανείς. Μου λείπουν ίσως περισσότερες πρωτοβουλίες που να αναδεικνύουν την πρωτογενή του παραγωγή, τη γεωργική και κτηνοτροφική του παράδοση, τον natura χαρακτήρα του. Εμείς, πάντως, είμαστε αποφασισμένες να τα προβάλλουμε μέσα από το Φεστιβάλ όσο μπορούμε, φύση και τέχνη εν τη ενώσει. Α, θα ήθελα να συναντάω και περισσότερες ελεύθερες παραλίες, λιγότερα beach bar, λιγότερα τραπεζοκαθίσματα. Τα παλιά σπίτια της παιδικής μου γειτονιάς. Αλίμονο, η λίστα μεγαλώνει όσο μεγαλώνω κι εγώ.
Ποιο σημείο της παράστασης σας συγκινεί ή ξεχωρίζετε, περιγράψτε μας τη σκηνή.
Ένα κοριτσάκι μικρό αγκαλιάζει τη Στρέλλα, η αγκαλιά της στοργική, σφιχτή, χωρίς λόγια. Η Στρέλλα γέρνει πάνω της, την ταχταρίζει σιωπηλά κι εγώ κάθε φορά σκέφτομαι: Αυτή είναι η ιδανική Μαντόνα του 21ου αιώνα, με το θείο βρέφος της.
