Το «Θείο Τραγί» είναι ένα κείμενο που ενώ γράφτηκε το 1931 μοιάζει σαν να έχει συμπυκνωμένη όλη την ουσία της εποχής μας. Ένας άνθρωπος περιπλανάται, απορρίπτει οποιοδήποτε συμβιβασμό με την κοινωνία γύρω του και επιδιώκει την επαναδιαπραγμάτευση με καθετί που φαίνεται δεδομένο. Ο Γιάννης που σκιαγραφεί ο Σκαρίμπας έχει χαρακτηριστεί αντιήρωας, ακριβώς γιατί επιλέγει να βαδίσει έναν δρόμο απόλυτα γνήσιο, εξόχως μοναδικό -και αυτό δεν έρχεται αναίμακτα. Αν θες να σπάσεις τους κανόνες, πρέπει να δεχθείς την έννοια της παράβασης.
Ο Χρήστος Παπαδημητρίου αποφάσισε να σκαρώσει ένα πείραμα και να σκηνοθετήσει το έργο αρχικά στη Μικρή Σκηνή της Θεσσαλονίκης και τώρα στο Θέατρο Αμαλία και το Eightball Club. Μετά τις sold out παραστάσεις και την ανακοίνωση των νέων ημερομηνιών, ο σκηνοθέτης μιλάει στο ελc για τον αντιήρωα Γιάννη και για το αιρετικό αυτό ανέβασμα.
Γιάννης ο αντιήρωας
«Στο Θείο Τραγί ο χαρακτήρας του Γιάννη διαθέτει τα στοιχεία εκείνα που τον τοποθετούν ως εμβληματική μορφή στην πινακοθήκη των αντιηρώων: προκλητική στάση απέναντι στις συμβάσεις της κοινωνίας, σύναψη συμφωνίας με τον διάβολο, αυτοτοποθέτηση στο περιθώριο, απρέπεια, βιαιοπραγία απέναντι στο γυναικείο φύλο. Όλα τα παραπάνω τον καθιστούν ένα εξαίσιο τέρας που με τις οπλές του λεκιάζει το όποιο ηρωικό ιδεώδες.
Ο αντιήρωας ως πρωτόφαντο είδος χαρακτήρα στη λογοτεχνία κάνει συχνότερη την εμφάνισή του στον μοντερνισμό και ύστερα, κατά τον 20ο αιώνα – και δη – έπειτα από τους δύο μεγάλους πολέμους. Οι εποχές πλέον ίσως εκφράζονται μέσα από τους αντιήρωες τους. Ο σύγχρονος άνθρωπος με την αμοράλ συμπεριφορά και την αποθέωση της πολύτιμης μοναδικότητας του (υπερσυμπυκνωμένο εγώ, παραφουσκωμένο από την εθιστική ταΐστρα των social media) διαθέτει άνετα στοιχεία αντιήρωα και οδεύει στη next generation εκδοχή του, αυτήν του αρνητικού ήρωα».
κάνοντας τη σπίθα του κειμένου εικόνες
«Το κείμενο του Σκαρίμπα ως ανάγνωσμα αποτελεί μια σαγηνευτική εμπειρία που σου σπινθηροβολεί εικόνες και ατμόσφαιρες. Η έντονη εικονοποιία του και η θεατρική μαγιά που εμπεριέχει ήταν ένα ισχυρό κίνητρο να με απασχολήσει και να με προκαλέσει ως προς τη σκηνική μεταφορά του.
Σε αυτό πρέπει να προσθέσω και το ιδιόλεκτο του κειμένου (ιδιωματισμοί, λεκτική ευρεσιτεχνία, ποιητικότητα), το οποίο αποτελεί ένα στοίχημα για τον σκηνοθέτη και τους ηθοποιούς στην εύρεση τρόπων εννόησης του, ούτως ώστε να το επικοινωνήσουν, να το κατεβάσουν στο αυτί του θεατή.
Το έργο αποτελεί στην ουσία μια πρωτοπρόσωπη αφήγηση από τον Γιάννη. Μέσα από τα λεγόμενά του προκύπτει η απαξίωση για τις συμβάσεις και τα συμβόλαια της οργανωμένης χριστιανικής κοινωνίας. Στην παράσταση οι περιοχές αυτές υπογραμμίζονται με την από μικροφώνου ομιλία των ηθοποιών σε συνδυασμό με ηχητικά περιβάλλοντα και φωτισμούς. Προκύπτει έτσι στη σκηνή μια πιο ανάγλυφη αποτύπωση της κοσμοθεωρίας του ήρωα».
έρως ήρως
«…του έρωτα μέγα κακό σπαράζεις τους ανθρώπους με ματωμένους κόπους αυτοί που αγάπησαν πενθούν για όλη τους τη ζωή…
Αρχαία πληγή ο έρωτας και η αγάπη τρέχει συνέχεια σαν μελάνι στις σελίδες της ζωής. Στο Θείο Τραγί ο Γιάννης κατορθώνει να μεταποιήσει την αγάπη του σε μίσος και εκδίκηση προς την παλιά του αγαπημένη. Στο πρόσωπό της αρχίζουν και τελειώνουν όλα, ευλαβικά και βέβηλα συγχρόνως.
Στην περίπτωση του Γιάννη έχει να κάνει με μια αμετάκλητη, ισχυρή ερωτική απογοήτευση που τον ωθεί σε πολύχρονη περιπλάνηση και ταυτόχρονα σε αποξένωση από το σώμα της κοινωνίας. Μετατρέπει συνειδητά την αγάπη προς το πρόσωπο της Μαρίας σε εκδικητικό και τιμωρητικό μίσος, που, ωστόσο, συνθλίβει και τον ίδιο.
Άπλυτος, αλήτης, στρατοκόπος και ανοίκειος επιστρέφει με ένα οργανωμένο σχέδιο ρεβάνς που περιλαμβάνει πρώτα από όλα εκείνη και μετά το περιβάλλον που τη συναναστρέφεται. Η όλη του συμπεριφορά όμως δείχνει συγκροτημένη και συνειδητή στάση αντισυμβατικότητας, για την οποία είναι μάλλον έτοιμος να πληρώσει το τίμημα.
Κακά τα ψέματα, με τις παραβάσεις σπάνε οι κανόνες. Το θέμα είναι αν προτίθεται κάποιος να πληρώσει το πρόστιμο μετά».
βλέποντας τα πράγματα αναρχικά
«Το ίδιο το ανέβασμα του έργου είναι η αναρχική ανάγνωση του κόσμου. Το να γίνεις δηλαδή κοινωνός της αιρετικής κοσμοθεωρίας που σου εξιστορεί από σκηνής ο Γιάννης.
Μια θέαση του κόσμου που ξεπηδά από τις σελίδες του αντιμυθιστορήματος αυτού στη σκηνή μέσα από τα μάτια ενός συνειδητοποιημένου, αναρχικού πλάσματος».
Info παράστασης:
Θείο Τραγί | 10, 11 & 12 Μαρτίου στο Θέατρο Αμαλία | 20 – 21 Μαρτίου & 3 – 4 Απριλίου στο Eightball Club
