Οι πρόβες έχουν δυναμικό ρυθμό. Η πρεμιέρα πλησιάζει και οι πειρατές της Μικρής Πόρτας με τον Θωμά Μοσχόπουλο στο τιμόνι έχουν βάλει πλώρη πρόσω ολοταχώς. Συντροφιά με τη Σοφία Πάσχου στις πρόβες της παράστασης Το νησί των θησαυρών στην κινησιολογία, ο Θωμάς Μοσχόπουλος επανέρχεται στο αγαπημένο μυθιστόρημα του Σκωτσέζου συγγραφέα Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον, που πριν μερικά χρόνια είχε ανεβάσει με τεράστια επιτυχία για δύο συνεχόμενες χρονιές στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Βρίσκομαι στις πρώτες θέσεις και τους παρατηρώ να ξεδιπλώνουν σιγά σιγά την περιπέτειά τους. Μια μπρος, μια πίσω. Διορθώσεις στις μικρές κινήσεις του σώματος από τη Σοφία Πάσχου, υποδείξεις πάντα με το ζεστό, ήπιο τόνο από τον Θωμά Μοσχόπουλο και η ομάδα σύσσωμη γεμίζει τη σκηνή και όχι μόνο. Ίπταται σε πειρατικές σκάλες, σε ξύλινα κατάρτια, σε κούνιες. Στην αρχή χωρίς τα κοστούμια τους. Μάλλον μου το είχαν κρατήσει για έκπληξη, γιατί λίγο πριν φύγω απόλαυσα μια ολόκληρη μουσική σκηνή ντυμένη στα πειρατικά.
Έχουμε να κάνουμε με το ίδιο έργο αλλά περισσότερο προσανατολισμένο στην καθαρότητα της αφήγησης, το θέαμα, τη πιο σωστή μουσική εκτέλεση. Μια πιο καλοδουλεμένη προσπάθεια θα μου πει στην κουβέντα μας ο Θωμάς Μοσχόπουλος που πάντα ευγενικός θα κρατήσει λίγο χρόνο να μιλήσουμε.
«Υπήρχε μια σκέψη ότι αυτή η παράσταση δεν είχε εξαντληθεί. Θα ήθελα να δω μια άλλη οπτική, λίγο πιο παραστασιακά ώριμη. Άλλωστε είναι ένα έργο που μπορεί κανείς να το στήσει από πολύ παιχνιδιάρικο και αστείο, μέχρι πολύ δραματικό. Μην ξεχνάμε πως πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που επιδέχεται διασκευών. Η εκδοχή της Disney ήταν καρτούν με σκηνικό το διάστημα».
Το νησί των θησαυρών είναι ένα από τα πιο αγαπημένα έργα της κλασικής λογοτεχνίας. Πρόκειται για το βιβλίο που θεμελίωσε την «Πειρατική μυθολογία», η οποία συνεχίζει ενάμιση αιώνα σχεδόν μετά να ερεθίζει το φαντασιακό ολόκληρου του πλανήτη, σε όλες τις ηλικίες. Αρχικά κυκλοφόρησε σε σειρά τευχών του παιδικού περιοδικού Νεαροί Φίλοι μεταξύ του 1881 και 1882 υπό τον τίτλο το Νησί των Θησαυρών ή Η Ανταρσία της Ισπανιόλα, με τον Στίβενσον να υιοθετεί το ψευδώνυμο Κάπτεν Τζωρτζ Νορθ και στη συνέχεια εκδόθηκε ως βιβλίο στις 23 Μαΐου 1883.
Μια συναρπαστική περιπέτεια με πειρατές, πλοία, χάρτες, μυστικά, ανταρσίες, συμπλοκές και πολλές ανατροπές, που πολύ συχνά χαρακτηρίζεται-και δικαίως- ως ιστορία ενηλικίωσης με άφθονες και πολυεπίπεδες ερμηνευτικές προεκτάσεις.
Κεντρικός ήρωας ο νεαρός Τζιμ, ο οποίος ανακαλύπτει τυχαία ένα χάρτη που του αποκαλύπτει τον δρόμο για τον μεγάλο θησαυρό του θρυλικού πειρατή Κάπτεν Φλιντ, σε ένα μακρινό νησί. Ο Τζιμ μπλέκει με παρέες «καλών» αλλά και «κακών παιδιών» που εποφθαλμιούν τα πλούτη που αποκαλύπτει ο χάρτης και βρίσκεται εν τέλει να σαλπάρει σε ένα συναρπαστικό ταξίδι που εμπεριέχει συχνά στοιχεία θρίλερ, περιπέτειας και τρελής κωμωδίας.
Μέσα από τις δοκιμασίες του Τζιμ, των φίλων και των αντιπάλων του, μικροί και μεγάλοι θα ανακαλύψουν τη ρευστότητα των ορίων μεταξύ καλού και κακού και πώς τα ωραία λόγια και οι υποσχέσεις δεν είναι πάντα και τόσο ειλικρινή ενώ ο πραγματικός θησαυρός δεν βρίσκεται στα πλούτη, αλλά στην ίδια τη ζωή και τις εμπειρίες που αυτή προσφέρει. Ο Τζιμ ονειρεύεται, ελπίζει ότι θα βρεθεί εκείνο το θαύμα που δυνητικά θα του αλλάξει τη ζωή. Μα σύντομα η πραγματικότητα σαν καταπέλτης θα τον ξυπνήσει. Μια ιστορία ενηλικίωσης που στην καρδιά της βρίσκεται ο δυισμός της ηθικής: καλό και κακό, σωστό και λάθος. Ένα ταξίδι χωρικό αλλά και ενδοσκοπικό.
«Είναι ένα έργο που έχει πολύ να κάνει με τη συνειδητοποίηση του πώς συνδέεσαι με τους άλλους ανθρώπους και πώς διαχειρίζεσαι τις απογοητεύσεις σου. Είναι μια ιστορία ωρίμανσης, ενηλικίωσης. Ξεκινάει ανώριμος και υπερενθουσιώδης και καταλήγει πιο ώριμος, λιγότερο ενθουσιώδης και πιο πρακτικός, πιο σχετικιστής», αναφέρει στην κουβέντα μας ο Θωμάς Μοσχόπουλος.
Παρακολουθώ τον Κάπτεν Φλιντ και την παρέα του να στήνει την παγίδα στο Τζιμ. Παρασύρομαι από το μουσικό θέαμα, το ταλέντο των ηθοποιών που ταυτόχρονα είναι και μουσικοί κρατώντας ο καθένας από ένα όργανο στο χέρι. Κιθάρες, μπάντζο, μαντολίνο, φλάουτο, κλαρινέτο, σαξόφωνο, κόντρα μπάσο, κρουστά, βιολί, ακορντεόν και πιάνο, σε θεατρικές φιγούρες ανάμεσα σε σπαθιά, ξύλινα πόδια. Θέλω να δω κι άλλο.
Θέλω να απολαύσω αυτή τη νέα προσέγγιση, με τα θεαματικά κοστούμια και σκηνικά και έναν θίασο- ορχήστρα 10 ηθοποιών. Όλοι τους ερμηνεύουν ζωντανά την ξεσηκωτική μουσική του έργου, σύνθεση του Κορνήλιου Σελαμσή, σε στίχους Θωμά Μοσχόπουλου, βασισμένη σε ναυτικούς σκοπούς και πειρατικά τραγούδια του 17ου και 18ου αιώνα, σε νέες ενορχηστρώσεις και επεξεργασία.
«Αν και έκαναν πολύ λίγες μουσικές πρόβες, έμαθαν ο ένας να ακούει τον άλλον», μου σχολιάζει ενώ η πρόβα συνεχίζεται.
Τα σκηνικά ευμετάβλητα, συνεχώς εναλλάσσονται διαμορφώνοντας τους σταθμούς αυτής της μεγάλης περιπέτειας. Μια ταβέρνα που στη συνέχεια γεμίζει φοίνικες και μεταμορφώνεται σε νησί, ένα καράβι. Όλα μοιάζουν σαν έναν παιδότοπο που η φαντασία οργιάζει, δημιουργεί εικόνες και μας μεταφέρει από το ένα σημείο στο άλλο δίχως να κλείσουμε τα μάτια. Θυμίζει αυτοσχεδιασμό, και ένα παιχνίδι ρόλων που στήνουμε σε κάθε παιδικό δωμάτιο, ανάμεσα σε σεντόνια αντί για πανιά και κουτάλες αντί για πειρατικά σπαθιά.
Οι λέξεις «πειρατεία» και «πειρατής» προέρχονται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα πειράω-ῶ, το οποίο σημαίνει προσπαθώ, δοκιμάζω. Δύο όροι θετικής έννοιας που ωστόσο δεν αντανακλούν την πλειοψηφία των θρυλικών πειρατών, οι οποίο συνδέθηκαν ιστορικά με την κατάκτηση των θαλασσών και έγιναν λαϊκοί θρύλοι.
Πειρατές εν δράσει που ξεσηκώνουν, άλλοτε σε ρόλο δυνάστη, και άλλοτε σε ρόλο ελευθερωτή. Και εδώ εντοπίζεται και η ουσία της ιστορίας, στις γκρίζες αυτές έννοιες. Στους ρόλους αλλά και στις συμπεριφορές που εναλλάσσονται με διαφορετικό πρόσημο κάθε φορά. Χωρίς ωστόσο να ξεχνάμε ότι πάντα υπήρχε ο μύθος του κακού πειρατή με την ευαίσθητη καρδιά:
«Σε ένα μεγάλο βαθμό αυτό ήταν μεγάλη αλήθεια», μου λέει ο Θωμάς Μοσχόπουλος. «Διαβάζοντας μερικά ιστορικά στοιχεία φαίνεται ότι οι πειρατές της Καραϊβικής είχαν αρκετά στοιχεία δημοκρατικότητας και πίστης που απλώς στη συνέχεια μεταλλάχθηκε», θα συνεχίσει.
Οι πειρατές είναι ένας μύθος για το παιδί, ένας ρόλος που θέλει και έχει ίσως ανάγκη να υποδυθεί «κλείνοντας το μάτι» στην παρανομία. Μια σύντομη απόδραση από την πειθαρχία που απαιτεί το σχολείο, από τους αυστηρούς κανόνες που του επιτάσσει το σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον, με καλή πάντα πρόθεση, από το «καλό του προσωπικό κουστούμι». Μια ανάγκη να «τσαλακωθεί» λίγο, να φανεί δυνατός και ρωμαλέος στα δικά του μάτια αλλά και των φίλων του, να κάνει τη δική του επανάσταση, τη δική του μικρή ανταρσία μακριά από τον αρακά και τις φακές, με ένα ξύλινο σπαθί στο χέρι και μερικές τσιχλόφουσκες για σκάγια.
«Υπάρχει και η μυθοποίηση και η απομυθοποίηση αυτού του στοιχείου στην παράσταση. Ποιος είναι ο πειρατής, ποιος ο επαναστάτης και ποιος δεν είναι; Μήπως είναι και αυτή μια μορφή κομφορμισμού; Τα παιδιά αν δεν περάσουν λίγο από τη δοκιμή του να είναι κακά παιδιά δεν μπορούν να ωριμάσουν. Αν δεν υπάρξει μια πολύ μικρή παραβατικότητα ώστε να καταλάβεις ότι το όριο για λίγο διαστέλλεται αλλά μέχρι εκεί, πώς θα ωριμάσεις; Όλοι ξέρουμε ότι οι μεγάλες εμπειρίες της ζωής μας συνδυάστηκαν με μια μικρή παράβαση. Και αυτό είναι φυσιολογικό. Αρκεί αυτή η παράβαση να μην είναι καταστροφική για εμάς και φυσικά τους δίπλα μας».
Μικρές επαναστάσεις, μικρές εξεγέρσεις εκτός ασφαλούς προσωπικής ζώνης, γοητευτικές και συνάμα επικίνδυνες που στρώνουν τον δρόμο της αμφισβήτησης προς την πνευματική και ψυχική ωρίμανση.
Αποχαιρετώ τη ζωντανή και κεφάτη ομάδα, αφήνοντάς τους στο δικό τους Νησί των Θησαυρών που έχει ξεκινήσει να στήνεται εδώ και μήνες για να ανοίξει ένα ακόμα μικρό παράθυρο στη φαντασία μικρών και μεγάλων, στη ζωή των πειρατών που ελεύθεροι ζουν στις θάλασσες και στους μεγάλους θησαυρούς που κρύβονται σε κάθε τους ταξίδι.
