Μια ζωή γεμάτη χρώμα, μια ζωή άρρηκτα συνδεδεμένη με την Τέχνη. Αυτός που θα μπορούσε να είναι ο τίτλος για τη ζωή της Σόνια Ντελονέ (1885-1979), μιας από τις πιο επιδραστικές καλλιτέχνιδες του εικοστού αιώνα. Είχε την ιδέα ότι η τέχνη, μέσω της ζωγραφικής μπορεί να αιχμαλωτίσει την πραγματική ζωή, να αποτυπώσει τον σύγχρονο κόσμο αιχμαλωτίζοντας όχι μόνο τα χρώματα και τα σχήματα, αλλά και τους ήχους και τις κινήσεις του.
Τολμηρή ζωγράφος, τεχνίτρια και σχεδιάστρια, αγκάλιασε τη νεωτερικότητα και αξιοποίησε τη δημιουργική δύναμη της συνεργασίας στους τομείς της μόδας, των υφασμάτων, των εσωτερικών χώρων, των βιβλίων, των ψηφιδωτών και των ταπισερί. Το καλλιτεχνικό της έργο, εντυπωσιακά ποικίλο επικεντρώθηκε στη σύνθεση των τεχνών.
Η έκθεση Sonia Delaunay: Living Art περιλαμβάνει σχεδόν 200 αντικείμενα που εξασφαλίστηκαν από σημαντικούς διεθνείς δανειστές και αντικατοπτρίζουν την καλειδοσκοπική παραγωγή της Ντελονέ σε όλες τις περιόδους της καριέρας της, από την πρώιμη παρισινή πρωτοπορία της δεκαετίας του 1910 έως τη δεκαετία του 1970. Η έκθεση παρακολουθεί μια ολόκληρη ζωή δημιουργικής έκφρασης και παρουσιάζει μια καινοτόμο που ξεπέρασε τα συμβατικά καλλιτεχνικά όρια και έζησε με αφοσίωση την τέχνη της.
Τα έργα που παρουσιάζονται περιλαμβάνουν πίνακες ζωγραφικής, ενδύματα, υφάσματα και εργαλεία για την παραγωγή τους, έπιπλα και ένα χαλί, ποικίλα έργα σε χαρτί, κοσμήματα, βιβλία, πρωτοποριακές ταινίες, πολλαπλά έργα τέχνης, καθώς και εμπορικά σήματα. Πολλά από τα έργα παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό. Ο σχεδιασμός της έκθεσης είναι εμπνευσμένος από τα μέρη στα οποία έζησε και εργάστηκε η Ντελονέ.
«Αυτή η έκθεση ακολουθεί τη πορεία δημιουργικής έκφρασης της Σόνια Ντελονέ και παρουσιάζει μια νέα προοπτική για μια καινοτόμα καλλιτέχνιδα που ξεπέρασε τα συμβατικά καλλιτεχνικά όρια και έζησε με αφοσίωση την τέχνη της», δήλωσε η Laura Microulis, επιμελήτρια ερευνών στο Bard Graduate Center και συνεπιμελήτρια της έκθεσης.
«Η Ντελονέ εργάστηκε επιδεικνύοντας τολμηρή περιφρόνηση στις καλλιτεχνικές ιεραρχίες συγχωνεύοντας πεδία δημιουργίας που η ιστορία της τέχνης έχει από καιρό διαχωρίσει σε ωραία και διακοσμητικά. Η έκθεση ”Sonia Delaunay: Living Art” παρουσιάζει μια καλλιτέχνιδα που συνδύασε μια απεριόριστη περιέργεια για ιδέες και τεχνικές στην πρωτοπορία με βαθύ σεβασμό στην καλλιτεχνική κληρονομιά και τη χειροτεχνία».
Μια καλλιτέχνιδα που ξεπέρασε τις καλλιτεχνικές συμβάσεις
Γεννήθηκε με το όνομα Σάρα Στέρν το 1885 στο χωριό Γκράντιχσκ της Ουκρανίας αλλά στα επτά της χρόνια οι γονείς της θα τη στείλουν στην Αγία Πετρούπολη να ζήσει με την οικογένεια του θείου της Χένρι Τερκ. Μια οικογένεια καλλιεργημένων και αρκετά ευκατάστατων ανθρώπων. Η Σόνια υιοθετεί το επώνυμό τους και αλλάζει το μικρό της.
Η Σόνια Τερκ θα αναζητήσει την ελευθερία της νιότης της και αφού ολοκληρώνει σπουδές ζωγραφικής στη Γερμανία, στα 21 της, θα πάρει τον δρόμο για το Παρίσι. Το 1905 είναι η χρονιά που μετακομίζει στο Παρίσι και εκεί θα γνωρίσει τον μέλλοντα σύζυγό της Ρομπέρ Ντελονέ. Μαζί θα πειραματιστούν με το χρώμα και σε αλληλεπίδραση με άλλους καλλιτέχνες της εποχής, μεταξύ των φίλων τους ήταν καλλιτέχνες όπως ο Καντίνσκι και ο Σαγκάλ, καθώς και οι ποιητές Γκυγιώμ Απολλιναίρ και Μπλεζ Σαντράρ, θα προτείνουν μια τολμηρή ιδέα για την τέχνη τους.
Η αρχική τους ιδέα είναι πως τα έντονα, τολμηρά χρώματα όταν συνυπάρχουν, βιωμένα δηλαδή μαζί, ασκούν μια ξεχωριστή επίδραση το ένα στο άλλο. Ο όρος που αρχικά χρησιμοποίησαν ήταν «ταυτοχρονισμός», όρος που σύντομα θα δώσει τη θέση του στον «ορφισμό» μια έμπνευση του κοινού τους φίλου Γκυγιώμ Απολλιναίρ, από τον αρχαίο ελληνικό μύθο του Ορφέα, για να δείξει τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στην αισθητική εμπειρία της όρασης και του ήχου.
Tο καλλιτεχνικό κίνημα του Ορφισμού μόλις γεννιέται: η χρήση έντονων χρωμάτων και γεωμετρικών σχημάτων. Το πεδίο εφαρμογής, ευρύ, περιλαμβάνοντας όχι μόνο τη γραφιστική και τη ζωγραφική, αλλά και τον σχεδιασμό ρούχων και υφασμάτων, καθώς επίσης και σκηνικών για το θέατρο.
Η θεία της στην Αγία Πετρούπολη είχε πεθάνει κληροδοτώντας την περιουσία της και έτσι το ζεύγος Ντελονέ απολάμβανε ένα μικρό ιδιωτικό εισόδημα, δίχως το άγχος της επιβίωσης ή της ανεύρεσης εργασίας.
Σύντομα όμως, το 1917 στη σκιά της Ρωσικής επανάστασης, οι Μπολσεβίκοι θα κατασχέσουν όλη την ακίνητη περιουσία και έτσι το ζεύγος πρέπει να αναζητήσει ένα νέο τρόπο για να ζήσει. Με τις ικανότητές της στη χειροτεχνία και το σχέδιο, η Σόνια σύντομα αρχίζει να σχεδιάζει κοστούμια για το θέατρο και θα ανοίξει μια μικρή μπουτίκ στο Παρίσι με το όνομα Σόνια.
H αισθητική simultané ο επόμενος σταθμός. Υφάσματα ζωγραφισμένα και ραμμένα στο χέρι, με έντονα χρώματα και γεωμετρικά σχήματα. Η αρχική εξερεύνηση των χρωματικών αντιθέσεων στην παραστατική της τέχνη, γίνεται μόδα, μεταμορφώνεται σε ένα επιτυχημένο εμπορικό σήμα, αντικείμενο λατρείας για πολλούς πλούσιους πελάτες που αναζητούν το διαφορετικό.
Για τέσσερις ακόμη δεκαετίες η Sonia σχεδίαζε υφάσματα για το κατάστημα πολυτελείας Metz and Co του Άμστερνταμ και, τελευταία, για την Liberty, ενώ έδωσε διάλεξη στη Σορβόννη για την επίδραση της ζωγραφικής στον σχεδιασμό ενδυμάτων. «Η αφηρημένη τέχνη είναι σημαντική μόνο αν είναι ο ατελείωτος ρυθμός όπου συναντιούνται το πολύ αρχαίο και το μακρινό μέλλον», είχε πει κάποτε.
Δουλεύοντας σε ποικίλα μέσα, όπως η μόδα, η ζωγραφική και τα ψηφιδωτά, η Σόνια συχνά αναφερόταν στις ουκρανικές χειροτεχνικές παραδόσεις, ενώ παράλληλα δημιουργούσε μοντέρνα σχέδια και απεικόνιζε με επιτυχία το πνεύμα της εποχής της.
Ο θάνατος του Ρομπέρ το 1941 από καρκίνο την άφησε χωρίς σύντροφο ζωής, αλλά και χωρίς κάποιον με τον οποίο είχε μοιραστεί ένα καλλιτεχνικό όραμα από τους πρώτους κιόλας μήνες του γάμου τους. Δεν θα ζωγράφιζε για άλλα δέκα χρόνια, επιστρέφοντας και πάλι σε μεγάλους καμβάδες και εικονογραφημένα βιβλία κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Θα γίνει η πρώτη γυναίκα καλλιτέχνιδα εν ζωή για την οποία το Μουσείο του Λούβρου φιλοξένησε αναδρομική έκθεση το 1964, ενώ το 1975 τιμήθηκε με το μετάλλιο της Γαλλικής Λεγεώνας της Τιμής.
Ο οίκος Dior, το 1968, αναδημιούργησε ένα από τα φορέματά της από τη δεκαετία του 1920- και ο Karl Lagerfeld επανέφερε το έργο της στα σχέδιά του για τον Fendi. Πέθανε το 1979 σε ηλικία 94 ετών.
Μια ενδιαφέρουσα έκδοση αφιερωμένη στο καλλιτεχνικό έργο της Σόνια Ντελονέ για παιδιά κυκλοφορεί από τον Εκδοτικό Οίκο Μέλισσα με τίτλο «Σόνια Ντελονέ: Μια ζωή γεμάτη χρώμα».
Με την ολοζώντανη αναπαραγωγή έργων της Σόνιας από τις συλλογές του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη και του Κέντρου Πομπιντού στο Παρίσι, το βιβλίο αυτό επικεντρώνει το ενδιαφέρον των μικρών αναγνωστών στις πιο βασικές ιδέες της ζωγράφου για την τέχνη και τη ζωή.
