Κάθε βιβλίο τους και μια εικαστική πρόταση που σε αφήνει άφωνο. Πολλοί εκείνοι που υποκλίνονται στη ρήση «Μη κρίνεις ένα βιβλίο από το εξώφυλλό του» ,αλλά ποιος μπορεί άραγε να αρνηθεί τη δύναμη της πρώτης εντύπωσης, της αισθητικής τέρψης του πρώτου φλερτ που συνδυασμένη με ένα άρτιο περιεχόμενο δίνει υπόσχεση ακλόνητου δεσμού; Κάτι τέτοιο συμβαίνει με τα βιβλία της Κάπα Εκδοτικής και τους τίτλους της σειράς «Παγκόσμιο Θέατρο», που μέχρι σήμερα μετράει πάνω από 70 τίτλους σε κυκλοφορία. Η χρήση κοπτικού στα εξώφυλλα είναι η εικαστική «υπογραφή» που δεν αφήνει κανέναν αδιάφορο.
Με αφορμή την πρόσφατη διπλή διάκριση για τις εκδόσεις με Βραβείο και Έπαινο στην κατηγορία «Εξώφυλλο βιβλίου» στα Ελληνικά Βραβεία Σχεδιασμού Οπτικής Επικοινωνίας ΕΒΓΕ 2023, μιλήσαμε με τον καλλιτεχνικό διευθυντή της Κάπα Εκδοτικής, Ιωάννη Τσίγκα.
Θα θέλατε να συστηθείτε στο αναγνωστικό κοινό μας. Λίγα λόγια για εσάς προσωπικά…
Είμαι 45 ετών, έχω σπουδάσει Κινηματογράφο και Κοινωνιολογία αλλά δεν τα έχω «εξασκήσει» ποτέ, ξεκίνησα την επαγγελματική μου πορεία από τον χώρο των ΜΜΕ [ακόμα «βρίσκομαι» εκεί, αν και με λιγότερη εμπλοκή απ’ ό,τι παλιότερα], του μάρκετινγκ και των εκδόσεων, για ένα «φεγγάρι» είχα και ένα μπαρ-πολυχώρο εκδηλώσεων πολιτισμού, έχω κάνει διάφορες άλλες –παρεμφερείς ή μη– δουλειές κατά καιρούς και τα τελευταία 15 χρόνια ασχολούμαι ενεργά με το Editorial Design, τον σχεδιασμό εκδόσεων δηλαδή, όντας αυτοδίδακτος. Α, και παίζω μουσική· κιθάρα βασικά και, αν με ρωτούσατε, θα σας απαντούσα δίχως περιστροφές ότι αυτό θα ήταν και το μοναδικό πράγμα που θα ήθελα να κάνω στη ζωή μου, αλλά…
Πώς ξεκίνησε αυτό το μικρό διαμάντι των εκδόσεων της Κάπα εκδοτικής;
Κατ’ αρχάς θέλω να σας ευχαριστήσω που αναφέρεστε στην Κάπα ως «μικρό διαμάντι»! Ο εκδοτικός οίκος δημιουργήθηκε το 2014 από τον Θοδωρή Κουλεδάκη, με προσανατολισμό κυρίως θεατρικό. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι τα καλά θεατρικά κείμενα αξίζει να διαβαστούν ως λογοτεχνία και δεν απευθυνόμαστε μόνον σε ένα ειδικό ή, αν θέλετε, «κλαδικό» κοινό. Σχεδόν δέκα χρόνια μετά, επιμένουμε θεατρικά, έχοντας πάνω από 300 θεατρικούς τίτλους σε κυκλοφορία, σε δύο βασικές σειρές: 1. Παγκόσμιο Θέατρο [περιλαμβάνει «κλασικά» θεατρικά έργα σε νέες μεταφράσεις, αλλά και σύγχρονα, πάντα όμως ξένων συγγραφέων] και 2. Ελληνικό θέατρο [εδώ καταγράφουμε κυρίως τη σύγχρονη νεοελληνική δραματουργία «την ώρα που συμβαίνει», ωστόσο εκδίδουμε και παλαιότερα έργα, όπως για παράδειγμα τα άπαντα της κορυφαίας Λούλας Αναγνωστάκη]. Επίσης εκδίδουμε δοκίμια και μελέτες για το Θέατρο και τις παραστατικές τέχνες, αλλά και επιλεγμένη ποίηση και λογοτεχνία. Συνεργάζομαι με την Κάπα Εκδοτική από την πρώτη στιγμή της γέννησής της και τα περισσότερα βιβλία της περνούν από το «χέρι» μου.
Ποιο το όραμά σας ως Καλλιτεχνικός Διευθυντής των εκδόσεων; Ποιο το κύριο μέλημά σας;
Ο στόχος ήταν και παραμένει ένας: ένα σαφές, «καθαρό» και αναγνωρίσιμο εκδοτικό στίγμα· να βλέπει κάποιος τα βιβλία μας στο ράφι ή στον πάγκο του βιβλιοπωλείου [ή ακόμα και στον ψηφιακό «πάγκο»] και να ξέρει ότι είναι δικά μας· και, εννοείται, να μας εμπιστεύεται. Το πρώτο σκέλος, αυτό της αναγνωρισιμότητας, έχει να κάνει με την «εικόνα» των βιβλίων, ενώ το δεύτερο, της εμπιστοσύνης, αφορά στην ποιότητα του περιεχομένου. Για μένα, δεν θα έπρεπε να νοείται το ένα δίχως το άλλο…
Τι είναι εκείνο που εσείς προσωπικά πιστεύετε ότι την κάνει να ξεχωρίζει;
Όπως είπα και πριν, το αρχικά προφανές είναι το «περιτύλιγμα». Δίνουμε μεγάλη σημασία στα εξώφυλλά μας αλλά και στην ποιότητα των εκδόσεων, στην ποιότητα των χαρτιών, στη βιβλιοδεσία κτλ. Ωστόσο, αν και δεν είναι ο τομέας μου, θα μιλήσω για το περιεχόμενο. Όλες οι εκδόσεις μας είναι άρτια επιμελημένες, πάντοτε επιλέγουμε τις μεταφράσεις π.χ. των θεατρικών έργων που βγάζουμε με αυστηρά κριτήρια και υπάρχει και μια εμμονή στη λεπτομέρεια που αποζημιώνει τον αναγνώστη ή που τουλάχιστον δεν προδίδει την επιλογή του.
Πρωταγωνιστής η οπτική επικοινωνία. Τα εξώφυλλα διαπνέονται από μια εξέχουσα αισθητική, σπάνια και δυσεύρετη. Απόδειξη η διπλή βράβευσή σας στα Ελληνικά Βραβεία Σχεδιασμού Οπτικής Επικοινωνίας ΕΒΓΕ 2023. Είναι σημαντικό για έναν λάτρη του βιβλίου η οπτική του επικοινωνία;
Μα, κι εμείς λάτρεις του βιβλίου είμαστε! Οπότε, η απάντηση στο ερώτημά σας είναι αναφανδόν ΝΑΙ! Στην εποχή μας τα κείμενα έχουν άπειρους τρόπους να «φτάσουν» στους αναγνώστες τους, στην πλειονότητά τους ψηφιακούς· ωστόσο, όποιος επιλέγει να αγοράσει ένα βιβλίο αποζητά κάτι περισσότερο από μια απλή, διεκπεραιωτική «λήψη της πληροφορίας». Αυτό που επιθυμεί είναι μια ολιστική «σύνδεση» με ένα αντικείμενο το οποίο λειτουργεί ίσως και κάτι σαν «φετίχ». Θα το πάρει στα χέρια του, θα το χαϊδέψει, θα το… μυρίσει! Θα γίνει «ένα» μαζί του όσο το διαβάζει· θα τον συνοδεύσει στην παραλία, στο μετρό, σε ένα καφέ, στον καναπέ, στο κρεβάτι…
Oπότε, ο σχεδιασμός είναι πολύ σημαντικός, ίσως περισσότερο από όσο συνειδητοποιούμε. Και μπορεί συνήθως να επικεντρωνόμαστε στο εξώφυλλο ενός βιβλίου, ωστόσο θέλω να υπογραμμίσω ότι εξίσου σημαντική, αν όχι και περισσότερο, είναι η αρτιότητα του σχεδιασμού του «σώματος» ενός βιβλίου, αφού η επιλογή του «κασέ», των γραμματοσειρών, της διάταξης του περιεχομένου μπορεί να αποδειχθεί καθοριστική για τη «σχέση» που θα αναπτύξει ο αναγνώστης μαζί του. Στα φετινά ΕΒΓΕ αποσπάσαμε το «διπλό», κάτι το οποίο δεν πρέπει να έχει ξαναγίνει στην ιστορία του θεσμού: στην ίδια κατηγορία [Εξώφυλλο βιβλίου] πήραμε και Βραβείο και Έπαινο και μάλιστα για δύο βιβλία του ιδίου συγγραφέα, τις δύο πρόσφατες ποιητικές συλλογές του Γιώργου Δομιανού, «Τρυφερούλης νεκροτόμος» [Βραβείο ΕΒΓΕ] και «Εγώ θα σου μάθω πουλάκι μου» [Έπαινος ΕΒΓΕ]. Μεγάλη τιμή και χαρά για όλη την οικογένεια της Κάπα…
Βάζοντας υψηλά τον πήχη της αισθητικής ένας εκδοτικός οίκος, ρισκάρει ίσως εκδοτικά ένα έργο λόγω αυξημένου κόστους παραγωγής και εκτύπωσης;
Το καλό design δεν σημαίνει ότι θα πρέπει κατ’ ανάγκη να είναι και ακριβό! Το «οικονομικό ρίσκο» στο οποίο αναφέρεστε έχει να κάνει με την επιλογή των υλικών [τα χαρτιά, βασικά] και τις μεθόδους της παραγωγής ενός βιβλίου [ειδική βιβλιοδεσία, θερμοτυπίες, κοπτικά κ.λπ.]. Εκεί ναι, υπάρχει ένα επιπλέον κόστος, το οποίο βραχυπρόθεσμα είναι αποθαρρυντικό, αφού απομακρύνει την απόσβεση ή/και την κερδοφορία μιας έκδοσης. Ωστόσο, στην Κάπα Εκδοτική «βλέπουμε» μακροπρόθεσμα και επενδύουμε στη «σύνδεση» στην οποία αναφερθήκαμε παραπάνω στην κουβέντα μας. Το «κέρδος» μας είναι ένα καλό βιβλίο που θα υπηρετήσει σωστά το κείμενο του συγγραφέα, που θα το αναδείξει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Είμαστε ένας μικρός εκδοτικός οίκος· είναι ευλογία που ο Θοδωρής Κουλεδάκης δεν φοβάται να πάρει τα ρίσκα που προαναφέρατε, προχωρώντας σε κινήσεις που, ακόμη και για μεγαλύτερες εκδοτικές επιχειρήσεις, είναι απαγορευτικά. Είμαστε ένας μικρός εκδοτικός οίκος, αλλά με μεγάλη καρδιά!
