Ο «Άγγελος» του 1982 και το ντοκιμαντέρ «Ήσαν και οι δύο ανώμαλοι» για το πρωτόγνωρο για τα ελληνικά δεδομένα έγκλημα του 1976

Υπάρχει μια ελληνική ταινία του 1982, η πρώτη ουσιαστικά που ασχολήθηκε με το θέμα της ομοφυλοφιλίας, ο Άγγελος. Η ταινία αυτή βασίζεται σε μια πραγματική ιστορία, την ιστορία της δολοφονίας του 22χρονου Ανέστη Παπαδόπουλου τον Απρίλιο του 1976 από τον 19χρονο εραστή του Χρήστο Ρούσσο. Δύο αγόρια που ερωτευτήκανε σε δύσκολους καιρούς κι ένας έρωτας που κατέληξε με τον ένα νεκρό.

Τον «Άγγελο» τον είχα δει σχετικά μικρός σε ηλικία, πριν τα δεκαοχτώ μου κι ας ήταν ακατάλληλη δια ανηλίκους. Τον είδα στην ΕΡΤ μια νύχτα και μου είχε κάνει εντύπωση τόση που τον νοίκιασα σε βιντεοκασέτα για να τον ξαναδώ. Δεν ξέρω άμα η ταινία με σόκαρε ή με τρόμαζε περισσότερο μα η αναπαράσταση μιας πτυχής της κοινωνίας μας που στα μάτια μου ήτανε σκοτεινή κάπως φωτίστηκε, οπότε θεωρώ ότι ήτανε διδακτική ταινία. Την σκηνοθέτησε ο Γιώργος Κατακουζηνός, τη μουσική έγραψε ο Σταμάτης Σπανουδάκης και τον ρόλο του Άγγελου υποδύθηκε ο Μιχάλης Μανιάτης. Η ταινία αυτή έκοψε πολλά εισιτήρια και στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 1982 πήρε τα βραβεία Καλύτερης Ταινίας, Σεναρίου και Α’ Ανδρικού ρόλου για τον Μιχάλη Μανιάτη.

Ο Άγγελος είναι ένα αγόρι που ο εραστής του (Διονύσης Ξάνθος) τον αναγκάζει να ντύνεται γυναίκα ή τραβέλι ή τραβεστί ή τρανς όπως είναι πια ο δόκιμος όρος. Τον εκδίδει και το θύμα ο Άγγελος γίνεται θύτης δολοφονώντας τον καταπιεστικό εραστή του κόβοντάς του τον λαιμό. Η πραγματική ιστορία φυσικά είναι άλλη που καταλήγει κι αυτή με έναν κομμένο λαιμό μα παίρνει όμως μεγάλες διαστάσεις: Υπηρετούσαν κι οι δύο την στρατιωτική τους θητεία στο ναυτικό και ήτανε και οι δύο «ανώμαλοι». Η ελληνική κοινωνία συγκλονίζεται από το «έγκλημα πάθους» και με κάποιον τρόπο στα μυαλά τους νομιμοποιούν τη σκέψη τους ότι οι ομοφυλόφιλοι ανήκουν στον υπόκοσμο.

Κι έτσι πια τα ναυτάκια του Τσαρούχη χάνουν κάτι από τη λάμψη τους, όταν τα πρωτοσέλιδα στις εφημερίδες γράφουν:

ΣΕΞ: Ναύτης κατακρεουργεί “φίλο” σε γκαρσονιέρα της Καλλιθέας για εκδίκηση, Ανώμαλος ναύτης κατέσφαξε ανώμαλο συνάδελφό του, Η σφαγή του ανώμαλου ναύτη από ανώμαλο συνάδελφό του, Το μαχαίρι έκοψε τον δεσμό του “παράξενου ζευγαριού”, Απεχθανόταν τα αίματα αλλά τον έσφαξε σαν αρνί, Τον έσφαξα γιατί θα με εγκατέλειπε, Σαδιστικός φόνος με δράστη και θύμα δύο ναύτες, Ναύτης σκότωσε συνάδελφο του ήσαν κι οι δύο ανώμαλοι.

Αφορμή γι’ αυτό το άρθρο δεν είναι η ταινία Άγγελος μα το ντοκιμαντέρ «Ήσαν και οι δύο ανώμαλοι» (78’ διάρκεια) του δημοσιογράφου Κώστα Πάρη που μόλις παρακολούθησα. Ο Κώστας Πάρης είδε το 2019 στο YouTube την ταινία και έκανε κάτι φιλόδοξο μια φιλόδοξη εργασία όπως ο ίδιος λέει. Μπήκε στον κόπο να βρει τον Χρήστο Ρούσσο, να συνομιλήσει μαζί του και να καταγράψει την ιστορία του. Το Ήσαν και οι 2 ανώμαλοι όμως προσφέρει και κάτι παραπάνω, τον δημοσιογράφο ακτιβιστή Γρηγόρη Βαλλιανάτο που όπως ωμά μιλάει πάντα μας μεταφέρει το κλίμα της εποχής και το πώς αντιμετωπίζονταν «οι αδελφές –  οι κίναιδοι  – οι τοιούτοι – οι πούστηδες» όπως και τον ηθοποιό Μιχάλη Μανιάτη που αποκαλύπτει πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες από το παρασκήνιο της ταινίας.

Δεν μου ήτανε καθόλου εύκολο να παρακολουθώ έναν αποφυλακισμένο δολοφόνο να μιλάει, να λέει ότι είχε υποστεί αδικία μιας και δεν του αναγνωρίστηκε κανένα ελαφρυντικό ή να περιγράφει το πώς πέρασε στις ναυτικές φυλακές και για την απεργία πείνας του ή τους έρωτες του μέσα στις φυλακές. Δικαστής δεν είμαι μα από μένα δεν μπορεί να λάβει ελαφρυντικά ένας δολοφόνος, γιατί η δολοφονία δεν είναι λύση. Όταν μια κατάσταση μας πνίγει, όταν δεν περνάμε καλά, όταν πιεζόμαστε, όταν παθιαζόμαστε, όταν ζηλεύουμε, όταν φοβόμαστε, όταν κακοποιούμαστε η λύση δεν είναι η δολοφονία. Η λύση είναι να απομακρυνθούμε και φεύγοντας να μην πάρουμε καμία ζωή μαζί μας πέραν της δικής μας για να την πάμε αλλού σε ένα άλλο περιβάλλον να την γιατρέψουμε και να κάνουμε μια νέα αρχή.

Πιέστηκα να δω το ντοκιμαντέρ μα ήθελα να το δω έπρεπε ν’ ακούσω και την πλευρά του Χρήστου Ρούσσου και την άκουσα και έβγαλα τα συμπεράσματά μου. Προτείνω να μπείτε και σεις στον κόπο και την ταινία Άγγελος να δείτε αν δεν την έχετε ήδη δει. Δείτε την και ως μια cult ταινία παίζουν μάλιστα και η Κατερίνα Χέλμη, ο Παύλος Κοντογιαννίδης, ο Τάκης Μόσχος, ο Σπύρος Μπιμπίλας και η Ελένη Κούρκουλα. Και κατόπιν να παρακολουθήσετε το ντοκιμαντέρ του Κώστα Πάρη στο YouTube Ήσαν και οι δύο ανώμαλοι.

Xαμένοι δεν θα βγείτε ίσα ίσα κερδισμένοι θα έλεγα. Θα σας ταξιδέψει μέσα από τις αφηγήσεις του σε άλλες εποχές και θα σας κάνει να σκεφτείτε και ν’ αναλογιστείτε αν τα ελαφρυντικά πρέπει να τα επικαλείται ένας δολοφόνος ή αν η κοινωνία πρέπει να του τα προσφέρει. Εύχομαι καλή θέαση και πάνω από όλα να είμαστε ψύχραιμοι. Σκεπτόμενα όντα είμαστε κι όχι ζώα, τις διαφορές μας και τις φοβίες και τις ανασφάλειές μας μπορούμε να τις λύνουμε με τον λόγο κι όχι με μαχαίρια.