Κείμενο: Σοφία Τριάντου
«Α, μου αρέσει η τσουκνίδα. Μας υπενθυμίζει να προσέχουμε.» – Vanessa Cooper
Αγαπώ την τσουκνίδα, θα μπορούσα να μιλώ ατέλειωτες ώρες για αυτήν… Θα μπορούσε κανείς να πει, ότι είναι αδιάφορο παράσιτο στις άκρες των ποδιών μας έως και ενοχλητική για πολλούς. Στην πραγματικότητα είναι ένα αξιοθαύμαστο βότανο που αγαπάμε πολύ εμείς οι βοτανολόγοι, όχι μόνο στην αποξηραμένη της μορφή που συνηθίζουμε αλλά και τα φρέσκα της βλαστάρια!
Όσο και αν είναι, μια κυρία που γρήγορα θα βγάλει την ενόχλησή της στο άγγιγμά μας, αν τη γευτούμε γίνετε γλυκιά όσο κανένα βλαστάρι.
H τσουκνίδα είναι μια διατροφική δύναμη, ένα ισχυρό φάρμακο και εντυπωσιακά χρήσιμη. Η τσουκνίδα προτιμά το πλούσιο σε άζωτο έδαφος και βρίσκεται συνήθως στις άκρες των λιβαδιών, σε ανοιχτά, πλούσια δάση και σε έδαφος όπου υπάρχουν ζωικά ή ανθρώπινα απόβλητα.
Η τσουκνίδα, σε αντίθεση με πολλά άλλα φυτά, τείνει να παράγει μόνο αρσενικά ή θηλυκά άνθη σε κάθε φυτό, δίνοντάς της έτσι το όνομά της dioica , που σημαίνει «δύο σπίτια». Τα λουλούδια που παράγουν γύρη, τα οποία ανθίζουν στα μέσα του καλοκαιριού, ανοίγουν ξαφνικά, με αποτέλεσμα οι ανθήρες να ανοίξουν την άνοιξη και να απελευθερώσουν γύρη.
Η τσουκνίδα είναι, φυσικά, πιο γνωστή για το τσίμπημά της παρά για τα οφέλη της. Τα τριχώματα που καλύπτουν το στέλεχος καθώς και τις κάτω πλευρές των φύλλων τσουκνίδας σπάνε κατά την επαφή με ανθρώπους ή ζώα, αποκαλύπτοντας ένα αιχμηρό σημείο. Μόλις αυτό το αιχμηρό σημείο έρθει σε επαφή με το δέρμα, εγχέει έναν συνδυασμό χημικών ουσιών που προκαλούν την αίσθηση τσιμπήματος.
Και επειδή η τσουκνίδα πάντα μας εκπλήσσει, ο χυμός των φύλλων του ίδιου του φυτού θα θεραπεύσει το τσίμπημα της. Όπως η τσουκνίδα έτσι και όλη η φύση, καθώς κοντά στη τσουκνίδα θα συναντήσετε μια μολόχα που λέγεται ότι επίσης ανακουφίζει τον πόνο από το τσίμπημα.
Αναρίθμητα τα οφέλη της. Όπως πολλά άλλα σκούρα φυλλώδη πράσινα, είναι πλούσια σε σίδηρο και πρωτεΐνη. Έχει επίσης μία από τις υψηλότερες περιεκτικότητες σε χλωροφύλλη από οποιοδήποτε άλλο φυτό και έχει υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνες A, B1, B2, C και K, καθώς και σε χαλκό, μαγγάνιο και ασβέστιο. Πολλοί την ονομάζουν το βότανο των γυναικών.
Η υψηλή περιεκτικότητα σε σίδηρο καταπολεμά την αναιμία και τον λήθαργο και να απαλύνει τις κράμπες της περιόδου. Τονώνει το τριχωτό της κεφαλής και ένα έγχυμα τσουκνίδας μετά το λούσιμο θα τονώσει τα μαλλιά κάθε ηλικίας.
Θεραπευτικά περιγράφεται ως «στυπτικό, διουρητικό, τονωτικό, στυπτικό, αντιρευματικό, αντιαλλεργικό, αιμοστατικό, διεγερτικό, αποσυμφορητικό, αποχρεμπτικό, αντισπασμωδικό και αντιισταμινικό» (Vance, nd).
Η πιο κοινή χρήση της τσουκνίδας στην ιστορία είναι ως ύφασμα. Με το στέγνωμα και το σφυροκόπημα των μίσχων της τσουκνίδας είναι δυνατό να εξαχθούν ίνες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή υφάσματος. Η παραγωγή υφάσματος τσουκνίδας ξεκίνησε γύρω στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Οι Γάλλοι τυροκόμοι ανακάλυψαν επίσης ότι ένα αφέψημα από φύλλα τσουκνίδας θα πήξει το γάλα και θα παράγει ένα εξαιρετικό υποκατάστατο της πυτιάς.
Φυσικά, την τσουκνίδα την απολαμβάνουν και στη γαστρονομία εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Τα νεαρά φύλλα θα τα συναντήσουμε σε πολλές συνταγές, όπως σαλάτες, μπάλες τυριών, σούπες και παραδοσιακές πίτες.
Η πιο λαχταριστή συνταγή που μου έμαθε η γιαγιά μου είναι αυτή με το σπασμένο καλαμπόκι, η γνωστή πολέντα σήμερα σε εμάς τους νέους. Σε ένα αντικολλητικό τηγάνι ζεσταίνεται ελάχιστο πρόβειο βούτυρο, όταν λιώσει προσθέστε τα νέα βλαστάρια τσουκνίδας, προσθέστε λίγο πολέντα και τέσσερις κουταλιές της σούπας νερό (το τριπλάσιο νερό από τη πολέντα). Όταν μαλακώσει ελάχιστα η τσουκνίδα μπορείτε να σερβίρετε με φρεσκοτριμμένο πιπέρι.
Ξεκινήστε τη μέρα σας με ένα φλιτζάνι έγχυμα τσουκνίδας, είτε από αποξηραμένα φύλλα είτε από φρέσκα αν είναι της εποχής. Θα σας χαρίσει ενέργεια σωματική και πνευματική!
