Από τους πιο γνωστούς περιηγητές της Ελλάδας ο Edward Dodwell, έγινε διάσημος κυρίως για τις αποτυπώσεις των τόπων και των ανθρώπων στην Ελλάδα στις αρχές του 19ου αιώνα. Οι εντυπώσεις από τα ταξίδια του αποτυπώθηκαν στο έργο του A Classical and Topographical Tour through Greece (1819). Σήμερα, διακόσια χρόνια από αυτή την έκδοση, η Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος παρουσιάζει την Τρίτη 26 Μαρτίου 2019 και ώρα 19:00 στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, την έκδοση «Edward Dodwell, Όψεις και Τοπία της Ελλάδας», σε επιμέλεια-μετάφραση κειμένων Μαρίνου Καχρίλα-Αργυριάδη και ο συντονισμός έκδοσης έγινε από τη Δήμητρα Κουκίου (Αθήνα 2019, σ. 186, εικόνες 73).
Νέος, ευπατρίδης και μελετητής των κλασικών χρόνων, κατέχει ξεχωριστή θέση μεταξύ των Ευρωπαίων περιηγητών που επισκέφθηκαν, πραγματοποιώντας το Grand Tour με δυο του ταξίδια. Αρχικά το 1801 και στη συνέχεια το 1805 και 1806. Διατρέχει την Ελλάδα και στο πέρασμά του αποτυπώνει σχέδια και απόψεις των τόπων και των ανθρώπων της εποχής εκείνης. Ο σκοπός του ταξιδιού του και οι εντυπώσεις του από τα μέρη που περνάει αποτυπώνονται στο έργο του A Classical and Topographical Tour through Greece, που κυκλοφορεί το 1819.
Η έκδοση «Edward Dodwell, Όψεις και Τοπία της Ελλάδας» περιλαμβάνει για πρώτη φορά σημαντικό τμήμα των ζωγραφικών έργων που ανήκουν στο Packard Humanities Institute, στην κατοχή του οποίου βρίσκεται το σύνολο σχεδόν του έργου του Edward Dodwell. Συγκεκριμένα περιλαμβάνονται συνολικά εβδομήντα τρία έγχρωμα και ασπρόμαυρα αντιπροσωπευτικά σχέδια. Τα πενήντα εννέα αποτελούν τα πρωτότυπα της συλλογής Packard και τα δεκατέσσερα είναι χαλκογραφίες από το Views in Greece της Συλλογής Χαρακτικών του ΕΙΜ. Συμπεριλαμβάνονται και τέσσερα πανοράματα τα οποία αναπτύσσονται και ως ένθετα στο τέλος της έκδοσης. Τα σχέδια αυτά μας προσφέρουν μια εντυπωσιακή και ενδιαφέρουσα εικόνα, όχι μόνο του τοπίου και των αρχαιοτήτων,αλλά πρωτίστως των ανθρώπων και της κοινωνίας της εποχής.
Τα ταξίδια στην Ελλάδα
Ο περιηγητής και λόγιος Edward Dodwell γεννήθηκε το 1767 και σπούδασε αρχαιολογία και φιλολογία στο Trinity College του πανεπιστημίου Κέιμπριτζ. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του αφοσιώθηκε στη μελέτη των πολιτισμών της Μεσογείου. Στο διάστημα 1801-6 επισκέφθηκε αρκετές φορές την τουρκοκρατούμενη Ελλάδα και μελέτησε τις αρχαιότητες στην Ολυμπία, στους Δελφούς, στις Μυκήνες, στην Επίδαυρο, στην Κόρινθο, στη Θήβα, στη Χαιρώνεια, στον Ορχομενό, στην Αίγινα και στην Αττική, στην οποία έκανε και αρχαιολογικές έρευνες.
Με συνοδοιπόρο, στο δεύτερο ταξίδι του, τον Ιταλό ζωγράφο Simone Pomardi (Σιμόνε Πομάρντι), φιλοτεχνούν εκατοντάδες απόψεις και τοπία, κατά τη διάρκεια της περιήγησής τους στην Ελλάδα. Μέρος μόνο αυτών των απεικονίσεων εκδόθηκε σε λεύκωμα επιζωγραφισμένων χαλκογραφιών, γιατί το κόστος εκτύπωσης ήταν υψηλό. Συγχρόνως με την Ελλάδα, επισκέφθηκε και την Ιταλία, στην οποία εγκαταστάθηκε ως ευνοούμενος του Βατικανού. Ο Edward Dodwell κατάρτισε πλούσιες αρχαιολογικές συλλογές, οι οποίες μετά τον θάνατό του αγοράστηκαν από τη Γλυπτοθήκη του Μονάχου. Έγραψε πολλά έργα, τα κυριότερα από τα οποία τιτλοφορούνται: Αρχαιολογική και τοπογραφική περιήγηση στην Ελλάδα στα χρόνια 1801-1806, Μερικά ελληνικά ανάγλυφα (1812), Απόψεις της Ελλάδας (1821) και Απόψεις και περιγραφές κυκλώπειων και πελασγικών μνημείων στην Ελλάδα και στην Ιταλία με υστερότερα κτίσματα (1834).
Ο Dodwell με τα έργα του φέρνει στο προσκήνιο τις εικόνες ενός κόσμου που μάγεψε τους ξένους περιηγητές και όσους ήταν παθιασμένοι με την κλασική αρχαιότητα. Τα μνημειώδη πανοράματα του Dodwell αποδίδουν με εξαιρετική λεπτομέρεια την Ελλάδα των αρχών του 19ου αιώνα.
Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα
Με τα σχέδιά του και τη μαρτυρία του περιγράφει τη λεηλασία του Παρθενώνα:
“Κατά τήν πρώτην μου περιοδείαν εἰς τήν Ἑλλάδαν, γνώρισα τόν ἀνείπωτον ἐξευτελισμόν νά παραστῶ εἰς τήν λεηλασίαν τοῦ Παρθενῶνος ἀπό τά ἐκλεκτότερα γλυπτά του καί στήν καταστροφή ὁρισμένων ἀπό τά ἀρχιτεκτονικά τμήματά του. Εἶδα νά ἀφαιροῦνται ἀπό τό νοτιοανατολικό ἂκρο τοῦ ναοῦ πολυάριθμες μετόπες. Ἦταν στερεωμένες σέ ἓνα εἶδος ὑποδοχής ἀνάμεσα στίς τριγλύφους καί, γιά νά τίς ἀποσπάσουν, χρειάστηκε νά ρίξουν καταγῆς τό θαυμάσιο γεῖσο πού τίς κάλυπτε. Ἡ νοτιοανατολική γωνία τοῦ ἀετώματος συμμερίστηκε αὐτήν τήν μοίραν. Ἐνῶ τό μνημεῖο ἦταν ἐντυπωσιακά ὠραῖο καί εἰς ἀρίστην κατάστασιν ὃταν τό ἀντίκρισα τήν πρώτην φορά, συγκριτικά ἒχει ὑποβαθμιστεῖ πλέον σέ μίαν κατάστασιν ἐρείπωσης καί ἐγκατάλειψης.
Σέ μερικά σκίτσα πού ἒκανα ἐπιτόπου, τόσο πρίν ὃσο καί ὓστερα ἀπό τό συμβάν, φαίνονται τά ἀντικείμενα τά ὁποῖα ἀφαιρέθηκαν ἢ καταστράφησαν καί ἡ ἀξιοθρήνητος ἀντίθεσις ἀνάμεσα στήν τωρινήν καί τήν παλαιότερην εἰκόνα αὐτῶν τῶν ἀξιοσέβαστων καί ἐνδόξων μνημείων τῆς ἀρχαιότητος…».
Info:
Για την έκδοση θα μιλήσουν οι:
John McK. Camp II, Διευθυντής των ανασκαφών της Αρχαίας Αγοράς
Αφροδίτη Κούρια, Ιστορικός Τέχνης – Επιμελήτρια εκθέσεων
Leonora Navari, Ιστορική Βιβλιογράφος
Μαρίνος Καχρίλας-Αργυριάδης, Ιστορικός – Επιμελητής Συλλογών Εθνικού Ιστορικού Mουσείου
Χαιρετισμό θα απευθύνει ο Γενικός Γραμματέας της ΙΕΕΕ Θεμιστοκλής Κοντογούρης.
Την εκδήλωση θα συντονίσει η Δήμητρα Κουκίου, Ιστορικός – Προϊσταμένη της Βιβλιοθήκης του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου.
