Αν υπήρχε ένα κουμπί με το οποίο θα μπορούσα να γυρίσω τον χρόνο πίσω και να ζήσω σε παλαιότερες εποχές, όλες θα ήταν μουσικοκεντρικές. Τι θέλω να πω με αυτό; Ότι η ιστορική αναδρομή μου και τελική επιλογή θα είχε ως αρχή μεγάλες μουσικές προσωπικότητες. Σίγουρα λοιπόν μια εκ των επιλογών αυτών θα ήταν να συγχρονίσω το «τώρα» μου, με το «τότε» του Leonard Cohen την εποχή που απαρνιόταν τα πάντα, ζώντας φτωχικά σε ένα μικρό σπίτι στην Ύδρα. Έγραψα όλα; Όλα πλην της αγάπης του για την Marianne.
Μεγάλος καλλιτέχνης, ολοκληρωμένος! Από αυτούς που έχεις μέσα σου χωρίς να το ξέρεις, σιγομουρμουράς στίχους του ασυνείδητα και όταν το φως βρίσκει τρόπο να περάσει τα σκοτάδια της ζωής σου, αντιλαμβάνεσαι αυτό το τόσο απλό “There is a crack, a crack in everything/That’s how the light gets in” και πως αυτό το απλό crack είναι η ψυχή σου που επιλέγει να επαναστατήσει! Θυμάμαι τον Oκτώβριο του 2016 να ακούω το νέο του δίσκο σε ένα γραφειάκι 20τ.μ. και να ανατριχιάζω με την έναρξη του “Travelling Light” αλλά και με την ικανότητα του ανθρώπου αυτού να σε κάνει να νιώθεις κάθε συλλαβή! Δεκαεπτά ημέρες αργότερα, τα ερτζιανά με ενημέρωσαν για τον θάνατο συνειδητοποιώντας τότε το μέγεθος της αγάπης που του είχα. Ήταν μέσα στο μυαλό μου από εκείνες τις αειθαλείς μορφές. Από τους ανθρώπους που παραμένουν πάντα νέοι και τόσο αφοπλιστικά διαχρονικοί στη γραφή τους, που σε κάνουν να ταλανίζεσαι στη σκέψη αν τελικά ο άνθρωπος παύει να πολεμά πρώτα τον εαυτό του και έπειτα αν τελικά αλλάζει. Τότε άρχισα να σκέφτομαι και την κενή έννοια της φράσης «Ουδείς αναντικατάστατος». Όχι αναλογιζόμενη μόνο το μέγεθος του Leonard Cohen αλλά και τη διαφορά διαμέτρου της κάθε ψυχής.
Ταυτόχρονα λοιπόν με την κυκλοφορία του κύκνειου άσματός του, όπως αποδείχθηκε για το άλμπουμ “You Want It Darker”, είχε ξεκινήσει να προετοιμάζεται για την πρωτότυπη παράσταση σύγχρονου χορού “Dance Me” της διάσημης ομάδας Ballets Jazz Montréal. Μια παράσταση που ο Leonard Cohen είχε συμφωνήσει αλλά δεν είδε ποτέ ολοκληρωμένη λόγω του αιφνίδιου θανάτου του λίγο πριν την πρώτη πρόβα της παράστασης. Το Σάββατο λοιπόν 11/11 βρέθηκα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών για να παρακολουθήσω τη συγκεκριμένη παράσταση λίγο πριν την οριστική αυλαία των παραστάσεων το 2024.
Η αρχική σύλληψη της παράστασης ανήκει στον Louis Robitaille, χορευτή και καλλιτεχνικό διευθυντή των Ballets Jazz Montréal, ο οποίος το 2021 παρέδωσε τη σκυτάλη της καλλιτεχνικής διεύθυνσης στην Alexandra Damiani. Η δραματουργία και η σκηνοθεσία είναι του Éric Jean, ενώ τη χορογραφία συνυπογράφουν τρεις κορυφαίοι διεθνείς χορογράφοι με διαφορετικές προσωπικότητες, ο «δικός μας» Αντώνης Φωνιαδάκης, η Annabelle Lopez Ochoa και ο Ihsan Rustem, οι οποίοι αποπειράθηκαν και πέτυχαν να δημιουργήσουν κάτι μοναδικό!
Η αλήθεια είναι πως ως άνθρωπος της μουσικής ήθελα να δω την παράσταση αυτή για να θρέψω λίγο ακόμη το μικρό τερατάκι του εγωισμού που έχω μέσα μου, έχοντας η ίδια άποψη αν όντως τιμάται το έργο του Leonard Cohen σε αυτή την παράσταση. Τα φώτα στην αίθουσα «Αλεξάνδρα Τριάντη» κλείνουν και η εισαγωγή του “Here It Is” βγαίνει από τα μεγάφωνα με το πρώτο ζευγάρι χορευτών να μας καλωσορίζει. Σύγχρονος χορός. Μπεζ, κόκκινο και μαύρο για τα κοστούμια τους. Χορεύουν σε μια διαρκή αντίφαση. Στα πρώτα τέσσερα λεπτά του πρώτου ζευγαριού δεν μπορούσα να φανταστώ άλλο είδος χορού για τη μουσική του Leonard. Ταίριαξαν τόσο ιδιοσυγκρασιακά η ολότητα της καλλιτεχνικής φύσης του, με την φιλοσοφία του σύγχρονου χορού, μιας και η αιθέρια μουσική του συνάντησε την φοβερή ελαστικότητα στις κινήσεις, τα αέρινα σηκώματα και την εκφραστικότητα του κορμιού, το οποίο έγινε ένας εξαιρετικός καμβάς αποτύπωσης των συναισθημάτων και των στίχων. Έπειτα αυτή η σταθερή και τόσο γήινη φωνή του, συνάντησε τα στιβαρά κορμιά, τους μύες και τις σταθερές ανάσες αντοχής. Καταπληκτικό το κλείσιμο του “Lover Lover Lover” όπου οι χορευτές κατέγραφαν τον παλμό της καρδιάς με τις παλάμες τους.
Τα φώτα κλείνουν, ο προτζέκτορας πίσω αποτυπώνει μια βροχερή βραδιά και ξαφνικά στο μέσον εμφανίζεται μια φιγούρα άνδρα με μαύρη καμπαρτίνα, μαύρο καπέλο και σκυμμένο κεφάλι να περπατάει μέσα σε αυτή τη βροχή. Εξαφανίζεται το ίδιο ξαφνικά και το “Dance Me To The End Of Love” αρχίζει να παίζει με το κοινό χειροκροτεί αυτόματα. Το πρώτο ζευγάρι εμφανίζεται, χορεύει, παλεύει, χωρίζει, ενώνεται ξανά και χωρίζει ξανά. Η γυναικά φεύγει και έρχεται άλλη γυναίκα και μετά άλλος άνδρας και ο χορός και η πάλη της ένωσης συνεχίζονται, μέχρι που ο τελευταίος χορευτής μένει μόνος να αναζητά στον ουρανό κάτι να πιαστεί, κάτι με το οποίο θα συνεχίζει να παλεύει για να μείνει ζωντανός. Η ένταξη βημάτων τανγκό στη σύγχρονη χορογραφία αφενός εξυπηρέτησε τον ρυθμό, αφετέρου αναβάθμισε το θέαμα. Σιωπή. Η φράση “There is a crack, a crack in everything/That’s how the light gets in” αντηχεί στην αίθουσα και το “Steer Your Way” δίνει το έναυσμα για τον επόμενο χορό. Όπως και τα τραγούδια “Boogie Street” και “Everybody Knows”.
Η ανδρική φιγούρα με το καπέλο αρχίζει να γράφει καθήμενη σε ένα γραφείο έχοντας μπροστά της μια γραφομηχανή. Ο δυνατός ήχος από την γραφομηχανή όσο στον προτζέκτορα αποτυπώνονταν οι στίχοι του “Ι’m your Man” κρατούσε τον θεατή ενεργό. Το “Tower of Song” μας έδωσε ένα εξαιρετικό θέαμα συγχρονισμού και ευρηματικής χορογραφίας. Δεκατέσσερεις χορευτές, δεκατέσσερεις γραφομηχανές που κατέληξαν σε μία, η οποία ίπτατο παιχνιδιάρικα ως ολόγραμμα πίσω τους και ένας χορευτής ο οποίος απέδιδε σε νοηματική γλώσσα τους στίχους του κομματιού. Η πιο συγκινητική στιγμή ήρθε αμέσως μετά με την χορεύτρια Astrid Dangeard να ερμηνεύει το τραγούδι “So Long, Marianne” πάνω σε μια μεταλλική καρέκλα με ένα ζεστό φως από πάνω της, ενώ σε ταυτόχρονη διαγώνια διάταξη η ανδρική φιγούρα στέκονταν στο σκοτάδι. Μου έκανε εντύπωση η μουσική επιμέλεια. Μουσική σκηνοθεσία θα έλεγα καλύτερα. Τα τραγούδια του ήταν όλα εκεί. Και αν δεν ήταν ακριβώς όλα, όσα σκεφτόσουν ότι ίσως ταίριαζαν, έκαναν την εμφάνισή τους ως αφηγήσεις ποίησης από τον ίδιο τον Cohen όπως το “A Thousand Kisses Deep”. Ακολουθήσε το “Suzanne” και η καταπληκτική απόδοση του “Famous Blue Raincoat” με τους χορευτές σε ένα καθόλα χειμωνιάτικο σκηνικό να ερμηνεύουν με τα σώματά τους.
Μέχρι το τέλος ακούστηκαν το “Nevermind”, το “First We Take Manhattan”, το “It Seemed the Better Way”. Και για το τέλος μας επεφύλασσαν το “Hallelujah”, το οποίο ερμηνεύθηκε ζωντανά από τους χορευτές Larissa Leung και Astrid Dangeard. Η διάρκεια της παράστασης ήταν 80 λεπτά. Σε αυτά τα λεπτά λοιπόν ο θεατής συνδιαλεγόταν με εξαιρετικές χορογραφίες και εναλλαγές χορευτών, με ένα εξαιρετικά ευφυές σκηνοθετικό τέχνασμα της ανδρικής φιγούρας ανά τακτά διαστήματα μέσα στο σόου, σαν ο ίδιος ο Cohen να δήλωνε με κάποιο απόκοσμο τρόπο την παρουσία του. Φανταστικά γραφικά, φανταστικά φώτα σε απόλυτη ταύτιση και απόλυτο συγχρονισμό με τον χορό και τη μουσική. Εξαιρετική ροή, χωρίς να κουράζει αφού τα τραγούδια είχαν χορογραφηθεί στο όλον τους και όχι τμηματικά. Εξαιρετική αποτύπωση των πέντε σταδίων της ζωής σε έναν μοναδικό φόρο τιμής στους μεγάλους κύκλους της ύπαρξης, αποτυπώνοντάς τους σε πέντε διαφορετικές εποχές, όπως αυτές περιγράφονται στη στοχαστική ποίηση και μουσική του αξέχαστου δημιουργού.
