Επτακόσια μυρμήγκια του Κολομβιανού καλλιτέχνη Rafael Gómezbarros έχουν καταλάβει τους δημόσιους χώρους του Rijksmuseum – από το δάπεδο μέχρι την οροφή. Μέσα από αυτή την εγκατάσταση με τίτλο ”Casa Tomada”, ο Gómezbarros εφιστά την προσοχή στο θέμα της μετανάστευσης και του αναγκαστικού εκτοπισμού. Τα μυρμήγκια συμβολίζουν την εργατικότητα, την ανθεκτικότητα και το συνεργατικό πνεύμα των ανθρώπων που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους λόγω πολιτικών αναταραχών, βίας, οικονομικών συνθηκών ή κλιματικής αλλαγής.
Ο Rafael Gómezbarros, χρησιμοποιεί τη δουλειά του για να αναδείξει την εικόνα των ταξιδιωτών και των μεταναστών σε διάφορες πόλεις. Για να το πετύχει αυτό πραγματοποιεί παρεμβάσεις στο δημόσιο χώρο, προκαλώντας αλληλεπιδράσεις μεταξύ του κοινού, και του χώρου. Με αυτό τον τρόπο επιδιώκει την έναρξη μιας συζήτησης για ευαίσθητα θέματα, όπως ο ξεριζωμός και η κοινωνική αδικία. Τα έργα που αναπτύσσει ο Gómezbarros αποκαλύπτουν ιδιαίτερα την πολιτική κατάσταση που επικρατεί στην Κολομβία.
Casa Tomada
Η εγκατάσταση ”Casa Tomada” (House Taken) του Rafael Gómezbarros αποτελείται από εκατοντάδες χειροποίητα μυρμήγκια, το καθένα με μήκος σχεδόν ένα μέτρο. Ο τίτλος του έργου είναι μια αναφορά στο ομώνυμο διήγημα του 1946 του Αργεντινού συγγραφέα Julio Cortázar. Αφηγείται την ιστορία ενός σπιτιού που καταλαμβάνεται σταδιακά, ωθώντας τους ενοίκους να φύγουν. Η μετανάστευση και ο αναγκαστικός εκτοπισμός των ανθρώπων είναι το κεντρικό θέμα αυτού του έργου, φόρος τιμής στους χιλιάδες Κολομβιανούς που υπέστησαν εκτοπισμό και βίαιο θάνατο ως θύματα της ένοπλης σύγκρουσης που έφερε χάος στη χώρα κατά το μεγαλύτερο μέρος των τελευταίων πενήντα ετών κατά τη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου (1964-2016).
Τα σώματα των μυρμηγκιών είναι κατασκευασμένα από εκμαγεία ανθρώπινων κρανίων, καλυμμένα με κολομβιανή άμμο, δεμένα μεταξύ τους με λωρίδες βαμβακιού από μπλουζάκια που φορούν συνήθως οι Κολομβιανοί εργάτες γης, μια κοινωνική ομάδα που επλήγη σοβαρά από τις συγκρούσεις στη χώρα. Τα πόδια των μυρμηγκιών είναι φτιαγμένα από τα αρωματικά κλαδιά γιασεμιού. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, τα κλαδιά αυτά χρησιμοποιούνταν για να καλύψουν τη μυρωδιά των σωμάτων των θυμάτων.
Τα πολιτικά έργα του Gómezbarros πραγματεύονται τη βία της κολομβιανής ιστορίας, καθώς και την ευθραυστότητα της ανθρώπινης κατάστασης γενικότερα, με έργα όπως το ”Patronus” (2015) να προβληματίζονται για την ανθρώπινη προετοιμασία και την κοινωνική μετάβαση της γνώσης. Ένα από τα πιο πρόσφατα έργα του, το ”Strength” (2018), γίνεται σύμβολο θετικής σκέψης για τον άνθρωπο. Ο καλλιτέχνης συγκέντρωσε πάνω από 70 τόνους γροθιές τσιμέντου που είναι σύμβολο της ανθρώπινης ενότητας και επιμονής.
Η ”Casa Tomada” έχει εκτεθεί από το 2008 σε διάφορες χώρες και πολιτικά πλαίσια, στις πόλεις Bógota, Manchester, Skåne, Santo Domingo, Santa Marta, Linz και αλλού. Όπου κι αν παρουσιάζεται η εγκατάσταση, συσσωρεύει νέα νοήματος μέσα από το εκάστοτε τοπικό πλαίσιο.
Η ”Casa Tomada” εκτίθεται από σήμερα στο πλαίσιο της προετοιμασίας της έκθεσης ”Crawly Creatures”, της επερχόμενης έκθεσης του Rijksmuseum για την μεταβαλλόμενη αντίληψη και τον συμβολισμό στις τέχνες και τις επιστήμες των μικρών ζώων, όπως οι φρύνοι, τα φίδια, τα μυρμήγκια και οι αράχνες, η οποία θα διαρκέσει από τις 30 Σεπτεμβρίου 2022 έως τις 15 Ιανουαρίου 2023.
