Κείμενο: Σοφία Τριάντου
Η αγαπημένη μου γιαγιά Σοφία, αρωμάτιζε πάντα τις λαχταριστές μηλόπιτές της με μπαχάρι. Έλεγε σπίτι χωρίς μπαχάρι δε ζεσταίνεται… Θαύμαζε το μπαχάρι, υποστήριζε ότι συνδέει πολλές γεύσεις σε έναν κόκκο, όπως τις γεύσεις της κανέλας, του γαρίφαλου, του μοσχοκάρυδου και του μαύρου πιπεριού. Όλα αυτά τα μπαχαρικά, σε έναν κόκκο, ενισχύουν τη γεύση της μηλόπιτας. Ίσως αυτό ήταν το συστατικό που έκανε τις πίτες της τόσο ξεχωριστές!
Το μπαχάρι ανήκει στην οικογένεια Myrtaceae. Το γένος Pimenta περιλαμβάνει δύο είδη που καλλιεργούνται ως μπαχαρικό (P. dioica και P. racemosa). Το μπαχάρι (P. dioica) είναι ένα αειθαλές δέντρο ιθαγενές στη Μεσοαμερική όπου μπορεί να βρεθεί σε υγρά, τροπικά δάση από το νότιο Μεξικό και τη νότια χερσόνησο Γιουκατάν έως τη Γουατεμάλα, την Ονδούρα και ακόμη και την Κόστα Ρίκα, καθώς και στα νησιά της Κούβας και της Τζαμάικα.
Τα άνθη του μπαχάρι είναι λευκά, σε ορισμένες περιπτώσεις τα άνθη λειτουργούν ως θηλυκά και άλλα ως αρσενικά. Το μπαχάρι είναι ένα μούρο που περιέχει δύο αρωματικούς σπόρους. Ο φλοιός του δέντρου είναι λείος και ξηρός και το ξύλο είναι πολύ σκληρό και έχει λευκό-γκρι χρώμα.
Η πρώτη επίσημη περιγραφή του μπαχάρι γράφτηκε από τον Francisco Hernández, τον επικεφαλής γιατρό του Φιλίππου Β’, ο οποίος διεξήγαγε εκτενή έρευνα στα φυτά της Νέας Ισπανίας μεταξύ 1571 και 1576.
Αρχικά ήταν γνωστό με το όνομα Nahuatl xocoxochitl ή ως Pipere Tavasci. Xocoxochitl, που σημαίνει ξινό λουλούδι, είναι ένα μεγάλο δέντρο, με φύλλα σαν αυτά των πορτοκαλιών, κόκκινα λουλούδια σαν ρόδι, αλλά με άρωμα σαν το άνθος της πορτοκαλιάς. O καρπός είναι στρογγυλός και κρέμεται σε συστάδες, που στην αρχή φαίνονται πράσινα και μετά μπεζ και στο τέλος προς το μαύρο: είναι κοφτερό, καυστικό στη γεύση και μυρωδάτο (Hernández 1790: 336).
Κατά τον 17ο αιώνα και το πρώτο μισό του 18ου αιώνα, τα ασιατικά μπαχαρικά κυριάρχησαν στις ισπανοαμερικανικές και ευρωπαϊκές αγορές. Με τις μεταρρυθμίσεις των Bourbon, τον 18ο αιώνα, οι Ισπανοί άρχισαν να εξετάζουν ορισμένα προϊόντα από την Αμερική με οικονομικές δυνατότητες, συμπεριλαμβάνοντας και το μπαχάρι.
Ένα δέντρο γεμάτο αρετές
Το μπαχάρι έχει τουλάχιστον εννέα αναφερόμενες χρήσεις: το αιθέριο έλαιο ως αρωματικό, τα φύλλα τσαγιού και οι καρποί ως καρύκευμα, το ξύλο για κατασκευές και εργαλεία και ως καύσιμο, δραστική ουσία για καλλυντικά, και ως εντομοκτόνο και φαρμακευτικό.
Το μάσημα πράσινου ωμού φύλλου ανακουφίζει από τους πονόδοντους και χρησιμοποιείται επίσης σε ορισμένα χωριά ως τσάι για την ανακούφιση από τον πόνο στο στομάχι, κατά της δυσεντερίας και του βήχα. Επιταχύνει τον τοκετό και μπορεί να σταματήσει την έμμηνο ρύση.
Το έλαιο μπαχάρι έχει αντιμυκητιακή δράση. Το ξύλο είναι τόσο σκληρό που είναι δύσκολο να το δουλέψεις αλλά χρησιμοποιείται στη χειροτεχνία. Ο κορμός του δέντρου είναι χρήσιμος για την κατασκευή σπιτιών και τα κλαδιά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως λαβές για κάποια εργαλεία.
Στη γαστρονομία κατέχει μια προνομιακή θέση στους περισσότερους πολιτισμούς, για τη λεπτή, πικάντικη γεύση του, που συνδυάζει γαρίφαλο, κανέλα, μαύρο πιπέρι και μοσχοκάρυδο. Παραδοσιακά χρησιμοποιείτε στο ελληνικό στιφάδο, σε κόκκινες σάλτσες. Μαρινάρει υπέροχα τα κρεατικά, μα πάνω απ΄ όλα αρωματίζει υπέροχα το ζεστό κόκκινο κρασί τις κρύες μέρες του χειμώνα. Τα φύλλα του Pimenta χρησιμοποιούνται για να αρωματίσουν το ρύζι που του δίνει ένα λεπτό άρωμα.
Το εκχύλισμα του αποξηραμένου, πράσινου-ώριμου φρούτου είναι ένα βασικό συστατικό στα κλασικά liqueurs Chartreuse and Benedictine, θησαυρός και για το τοπικό ποτό στην Τζαμάικα το Pimento Dram.
Τα αλεσμένα φρούτα του προτιμώνται σε επιδόρπια, εδέσματα, λουκάνικα και κονσέρβες. Στη Τζαμάικα ένα εκχύλισμα νερού με τα μούρα χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του τυμπανισμού, ενώ ο καρπός σε σκόνη χρησιμοποιείται για ρευματισμούς.
Επιπλέον οι ξυλώδεις βλαστοί του pimento γίνονται μπαστούνια και λαβές ομπρέλας. Τα έλαια από μπαχάρι είναι αναισθητικά, αναλγητικά, αντιμικροβιακά και αντισηπτικά.
Αρωματίστε τις ντοματόσουπες με τις πέρλες μπαχαριού, αρωματίστε το τσάι από φρέσκες ρίζες τζίντζερ και μέλι, προσθέστε μερικούς κόκκους στους γίγαντες μαζί με τη φρέσκια σάλτσα ντομάτας, τις τάρτες λαχανικών και τα κέικ σοκολάτας με κανέλλα, ροζ πιπέρι. Θα ζεστάνει το σπιτικό σας.
