Mια σημαδιακή συνάντηση θα έκρινε τη ζωή και το μετέπειτα έργο του το 1970 όταν θα του δοθεί η ευκαιρία να παρακολουθήσει πρόβες του Εθνικού Θεάτρου, ένα άδειο δωμάτιο, ένας κενός χώρος που συνεχώς μετασχηματίζεται ανάλογα με την εκάστοτε χρήση του. Εκεί θα συνειδητοποιήσει την αξία του άδειου χώρου, της ουσίας, της ψυχής του θεάτρου, «του χώρου όπου ελεύθερα και ανεμπόδιστα δρα η φαντασία», είχε πει κάποτε ο αρχιτέκτονας Μάνος Περράκης. Έκτοτε θα μπολιαστεί με το θεατρικό πάθος, θα μαγευτεί από την έλξη που του ασκεί η θεατρική δράση, και θα αφιερώσει μεγάλο μέρος της ζωής στον σχεδιασμό θεατρικών χώρων, στεγασμένων και υπαίθριων, μόνιμων ή εφήμερων.
«Υπήρξα από πολύ νωρίς κοντά στην Τέχνη. Τη σπούδασα, την τόλμησα, ταξίδεψα για να τη βρω, διάβασα για να την καταλάβω, έζησα μαζί της. Τη μελέτησα σε βάθος και ακόμα τη μελετώ. Αφέθηκα να τη βιώσω με πάθος και, όπως συμβαίνει με όλα τα πάθη, το μοιράστηκα με αντίστοιχα παθιασμένους ανθρώπους», έχει σημειώσει ο ίδιος.
Με την έκθεση ARS THEATRALIS, o βραβευμένος με χρυσό βραβείο στη Διεθνή Έκθεση Θεατρικού Ντιζάιν και Αρχιτεκτονικής στην Πράγα, αρχιτέκτων Μάνος Περράκης συστήνεται στο ευρύ κοινό μέσα από το έργο του, που μετρά 60 χρόνια, 26 θέατρα και μερικά από τα σημαντικότερα μουσεία της χώρας ανάμεσά τους και μέρος του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, αφού στα τέλη της δεκαετίας του ’80 ανέλαβε τη μελέτη του νέου κτιρίου, υπογείως με νέους εκθεσιακούς και μουσειακούς χώρους, ως συνέχεια του ήδη υπάρχοντος συγκροτήματος, της πρώην οικίας της δούκισσας Πλακεντίας, το οποίο και είχε κτιστεί το 1848 από τον αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη.
«Βλέποντας την έκθεση σκέφτομαι ότι όλα τελείωσαν. Μέσα στην πορεία της ζωής μου, υπηρέτησα όσο μπορούσα καλύτερα την αρχιτεκτονική. Έτυχε να βρεθώ στον χώρο του θεάτρου. Δεν ήταν τελείως τυχαίο, ήταν θα έλεγα μια επιλογή που έκανα από νέος. Θυμάμαι με πολλή αγάπη και συγκίνηση τον Κουν να κάνει θέατρο. Η Κνωσσός έπαιξε μεγάλο ρόλο στη ζωή μου. Το Θέατρο της Κνωσσού και της Φαιστού. Αυτά λειτούργησαν πάνω μου ως φοιτητής αλλά και στην τέχνη μου γενικότερα. Ξεκίνησα ως ζωγράφος αλλά η επιμονή της μητέρας μου για κάτι πιο σίγουρο στη ζωή μου με οδήγησαν στην αρχιτεκτονική. Δεν ξαναζωγράφισα. Δεν ξαναέπιασα τις παλέτες μου. Τις χάρισα αμέσως σε έναν φίλο μου».
Εδώ σε αυτό τον χώρο το Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο, βρήκε αυτή η έκθεση την ιδανική φιλοξενία ως φυσική έδρα του έργου του:
«Σκέφτηκα ότι αυτή η έκθεση έπρεπε να στηθεί κάπως αλλιώς», δηλώνει η αρχιτεκτόνισσα – μουσειολόγος Ερατώ Κουτσουδάκη. Και σκεπτόμενη τον τρόπο έκφρασης αυτού του «αλλιώς» θα στρέψει το βλέμμα στην έντονη συνδιαλλαγή που υπήρχε στη ζωή του Περράκη το θέατρο και η αρχιτεκτονική:
«Αυτά τα δύο κάπως ενώνονται στη λέξη Μάγος που είναι το θέατρο, Μάστορας δηλαδή Αρχιτέκτονας. Και αυτό προσπάθησα να κάνω. Να συγκεράσω τη θεατρική ατμόσφαιρα με την ατμόσφαιρα ενός γραφείου αρχιτεκτονικού της εποχής του Περράκη. Παράλληλα, προσπάθησα να προσφέρω εκείνα τα απαραίτητα για την κατανόηση του έργου του, εργαλεία από κάποιους που δεν είναι αρχιτέκτονες. Αυτό επιτυγχάνεται αναλύοντας τα επιμέρους χαρακτηριστικά του έργου του, ώστε να γίνει αντιληπτό ότι οποιαδήποτε διαδικασία δημιουργικού έργου, της γραφής, του εικαστικού, του μάγειρα, δεν διαφέρει πολύ. Έχει συγκεκριμένα ζητήματα που τον απασχολούν, τα εξελίσσει κι επιστρέφει σε αυτά».
Μέσα σε ένα αισθητικά άρτια δομημένο χώρο, ανάμεσα σε σχεδιαστήρια, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να μελετήσει τη σκέψη και το σύμπαν του δημιουργού Περράκη, να γνωρίσει από κοντά τη δημιουργική διαδικασία της γέννησης μιας θεατρικής σκηνής, προσεγγίζοντάς το μέσα από έννοιες που επανέρχονται και εξελίσσονται από δουλειά σε δουλειά μέσα στα χρόνια. Ο αρχιτέκτων που εξειδικεύτηκε στον σχεδιασμό θεάτρων και μας παρέδωσε την πρωτοποριακή Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, το Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν της οδού Φρυνίχου, το Σχολείο της Ειρήνης Παπά, το Θέατρο Γης στη Θεσσαλονίκη, το Θέατρο στη Μάνη, το Μικρό Θέατρο στο Μουσείο Κώστα Τσόκλη, το Περιστρεφόμενο Θέατρο της Ρώμης και πολλά ακόμα.
«Στο πέρασμά μου, κοντά στα άλλα έργα, κατά τη γνώμη μου σημαντικά και αυτά, σχεδίασα πάνω από 30 θέατρα, και τα περισσότερα πραγματοποιήθηκαν».
Η έκθεση προσφέρει μια ενδιαφέρουσα περιδιάβαση της νεότερης ιστορίας μας, εμπλέκοντας δημιουργικά αρχιτεκτονικές αναζητήσεις, και θεατρικές προσωπικότητες και της Τέχνης γενικότερα. Από το πλούσιο αρχείο του, που ανήκει πλέον στο Μουσείο Μπενάκη, εκτίθενται σχέδια, σκίτσα, μακέτες, αφίσες, προσωπικά αντικείμενα και φωτογραφικό υλικό.
Για πρώτη φορά βλέπει στην έκθεση το φως της δημοσιότητας όμως και μέρος της πλούσιας προσωπικής συλλογής τέχνης του αρχιτέκτονα, έργων που πάντα πλαισίωναν τους χώρους και τη ζωή του, έργων φιλοτεχνημένων από φίλους, με τους οποίους συνομιλούσε και συνομιλεί δημιουργικά.
Η έκθεση, που πραγματοποιείται σε συνδιοργάνωση με το Μουσείο Μπενάκη, καθώς έχει δωρίσει το αρχιτεκτονικό του αρχείο στο Μουσείο Μπενάκη το 2012, αναπτύσσεται στους χώρους των περιοδικών εκθέσεων του BXM σε ενότητες, ξεκινώντας από την «Κίνηση ως τελετουργία», όπου αναλύεται ο τρόπος του αρχιτέκτονα να σκηνοθετεί την κίνηση μέσα στους χώρους που δημιουργεί, ώστε να της προσδίδει ποιότητες θεατρικής τελετουργίας. Δείγματα αυτής της ιδιότητας, τα χαγιάτα του Θεάτρου Τέχνης, το Πλωτό Θέατρο αλλά και η ιδέα του περιστρεφόμενου Θεάτρου στη Ρώμη.
Την ενότητα «Τοπιογραφώντας» στην οποία παρουσιάζεται η σχέση του έργου του με το φυσικό τοπίο, ώστε το σύνολο να μοιάζει χωνεμένο στη γη. Δείγματα αυτής της ενότητας είναι το Θέατρο Γης, το Θέατρο στη Μάνη αλλά και το Θέατρο στο Σαγούντο της Ισπανίας. Ακολουθούν οι «Χαράξεις και συμβολισμοί» προβάλλοντας την έλξη που το ασκούν σχήματα όπως ένα κοχύλο, η ατέρμονη μορφή της σπείρας κατά τη σχεδίασή του όπως είναι η κεντρική σκηνή του συγκροτήματος «Σχολείον» της Ειρήνης Παπά, την ενότητα «Λεπτολογώντας», την «Ενσωματούμενα απελευθερώνονται», και το «Επιμέρους όλον» που είναι αφιερωμένο στο ίδιο το Βυζαντινό και Χριστιανικό μουσείο.
Ανάμεσα στα εκθέματα ξεχωρίζει το εικονογραφημένο χρονολόγιο των έργων του Περράκη σε πρώτο πρόσωπο, προγράμματα θεατρικών παραστάσεων, μετάλλια και πλακέτες βράβευσης, το χρυσό κόσμημα σχεδιασμένο από τον οίκο Φανουράκη που απεικονίζει το θέατρο Σαγούντο στη Βαλένθια της Ισπανίας, το οποίο εκείνος δημιούργησε, το εντυπωσιακό κινούμενο πορτρέτο του από τη σειρά της ζωντανής ζωγραφικής του Κώστα Τσόκλη που εκτέθηκε το 1986 στην Μπιενάλε της Βενετίας.
Εντυπωσιακή είναι η επόμενη αίθουσα, ο προσωπικός χώρους του Περράκη, ένας χώρος νοσταλγίας και συγκίνησης με τίτλο «Στο σύμπαν χαρισματικών συνομιλητών», στον οποίο εκτίθενται έργα και συλλεκτικά αντικείμενα από το γραφείο του αρχιτέκτονα που αποκαλύπτουν τις επιρροές του και τις σχέσεις του με τους ανθρώπους γύρω από τα έργα του, «τους χαρισματικούς συνομιλητές», όπως ο ίδιος τους χαρακτήριζε:
«Αισθάνομαι πολύ τυχερός, που υπήρξαν φίλοι μου και, εγώ θεωρώ δάσκαλοί μου, που με βοήθησαν να γίνω καλύτερος αρχιτέκτονας, καλύτερος άνθρωπος».
Οι φίλοι του –Μερκούρη και Ντασσέν, Ειρήνη Παπά, Μίκης Θεοδωράκης, Κάρολος Κουν, Λευτέρης Παπαδόπουλος, Κώστας Βάρναλης και πολλοί άλλοι είναι «παρόντες» και μοιράζονται αυτή τη μεγάλη του χαρά για την έκθεση, «βγαλμένοι» από το σπίτι του αρχιτέκτονα μαζί με τη σερβάντα που φέρει τις φωτογραφίες τους, χειρόγραφους στίχους και ποιήματα αφιερωμένα σε εκείνον, παρτιτούρες του Γιάννη Μαρκόπουλου, όπως επίσης παρουσιάζονται μερικά από τα έργα τέχνης της συλλογής του με τις υπογραφές των Παρθένη, Παπαλουκά, Τσόκλη, Αλεξίου και Ιβ Κλάιν.
Ο αρχιτέκτονας Γιώργος Τριανταφύλλου, ο επί σειρά ετών στενός συνεργάτης του, ο συνομιλητής του, είναι «η ψυχή της έκθεσης και όλης αυτής της προσπάθειας» όπως χαρακτηριστικά θα αναφέρει ο Δημήτρης Φιλιππίδης που επιμελείται του εντυπωσιακού καταλόγου της έκθεσης από τις Εκδόσεις Μέλισσα, και είναι συντονιστής της έκθεσης.
«Ήμουν ευλογημένος άνθρωπος που είχα τη Μυρτώ και τα παιδιά μου, την Ίριδα και τον Φαίδωνα, πλάι μου, και την Αρχιτεκτονική, τη μόνη τέχνη που σου επιτρέπει να ζεις μέσα σε αυτήν και να ονειρεύεσαι, να πράττεις και να ελπίζεις στο ακατόρθωτο, στο θαύμα». Μάνος Περράκης.
Μία Απάντηση
Συγχαρητήρια για το υπέροχο πρωτοποριακό και μοναδικό έργο σας που μας συνεπήρε και συνγχρονως μας ταξίδεψε από το παρελθόν στο μέλλον τόσο όμορφα και μοναδικά δεμένο!