-659241.jpg)
Το χειρότερο δεν είναι
που μ’ έκλεισαν σ’ αυτή τη φυλακή
και πήραν τα κλειδιά κι έφυγαν,
μα που δεν ξέρω ως πού φτάνει η φυλακή μου,
που δεν ξέρω το περίγραμμά της,
για να κάνω επιτέλους
σαν άνθρωπος κι εγώ
μιαν απόπειρα αποδράσεως.
Κώστας Μόντης
Μέρες ανήσυχες. Ο κόσμος κουστουμάκι στενό, δωμάτιο άφωτο, τριγυρισμένο από τοίχους. Πώς βρεθήκαμε εδώ; Να καταλάβουμε και να καταφέρουμε να το επικοινωνήσουμε και στους άλλους, αυτό προσπαθούμε. Στους αβέβαιους καιρούς μας, ο μικρός (ή πιο μεγάλος) καλλιτέχνης που κρύβουμε μέσα μας δουλεύει ακατάπαυστα στο παρασκήνιο. Ψηλαφεί στο σκοτάδι τα περιθώριά του, γράφοντας και σβήνοντας αμήχανα προσχέδια μιας μικρής φιλοσοφίας της καθημερινότητας.
Το «Πεδίο Δράσης Κόδρα», η διοργάνωση που από το 2001 φιλοξενεί νέους εικαστικούς δημιουργούς σε ένα παλιό στρατόπεδο της Καλαμαριάς, συγκεντρώνει αυτά τα προσχέδια σε έναν πολυφωνικό και πολυτροπικό διάλογο μέσα από το φιλόδοξο φετινό του πρόγραμμα, που περιλαμβάνει έξι κεντρικές και τέσσερις παράλληλες δράσεις με κεντρικό θεματικό άξονα την καβαφική ρήση: «A, όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω».
Το πρώην στρατόπεδο Κόδρα αποτελεί ιδανικό σκηνικό για τη διερεύνηση των ζητημάτων της σολιψιστικής απομόνωσης ή του ασύνειδου αποκλεισμού που αναμοχλεύουν τα καβαφικά τείχη: κτήρια παραπαίοντα, ξεφλουδισμένοι τοίχοι, απομεινάρια συρματοπλεγμάτων με θέα το Θερμαϊκό. Ένας πρώην «αποστειρωμένος» χώρος που ξεπέρασε τη στρατιωτική ακαμψία για να αφεθεί στη δημόσια χρήση και την ελεύθερη έκφραση.
Οι οπτικές, επιμελητικές και δημιουργικές, είναι πολλαπλές. Τα παράλληλα πεδία δράσης του Πεδίου Δράσης Κόδρα κρύβουν ανάμεσα στους τοίχους των κτηρίων μια μεγάλη Αγορά. Τα έργα που φιλοξενούνται σ’ αυτήν είναι ιδέες, ρητές ή αμήχανες, πρωτολαλιές ή φωνές δουλεμένες, εγχώριες ή οικουμενικές, που πραγματεύονται τη φύση των κάθε είδους τειχών που μας εγκλωβίζουν σε μια σκοτεινή πραγματικότητα και τη σχέση μας μαζί τους. Οι δημιουργίες των καλλιτεχνών δε διαφέρουν μόνο ως προς το ενδιαφέρον ή την πρωτοτυπία τους, αλλά και ως προς την πτυχή του προβλήματος στην οποία εστιάζουν και τη λύση που προτάσσουν.
Κάποιες διατείνονται ότι αυτοί οι τοίχοι δεν μπορούν παρά να πέσουν (This Wall Will Fall, σε συνεργασία με το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης). Είναι αυτό το «κάτι που δεν αγαπά τους τοίχους», που πάντα θα τους υποσκάπτει, θα τους διανοίγει, και θα τους γκρεμίζει, έτσι όπως το μνημόνευσε ο Robert Frost.
Άλλες, όπως αυτές που φιλοξενούνται στα «Πλωτά Τείχη» (η φετινή εκδοχή του Kodra Fresh παρουσιάζει τις δουλειές απόφοιτων και τελειόφοιτων των σχολών Καλών Τεχνών της Ελλάδας και του εξωτερικού και είναι η πιο ενδιαφέρουσα στιγμή της διοργάνωσης έως τώρα), πιο διαλλακτικές, μας παρηγορούν πως ακόμη κι αν τα τείχη δεν μπορούν να πέσουν, μπορούμε να τα απογυμνώσουμε από την απολυτότητά τους κάνοντάς τα ρευστά.
Κάποιες τρίτες στρέφουν την προσοχή στην ίδια την ποιότητα της φωνής που μιλά: ποια είναι η φύση της, η αισθητική της (The Aesthetics of the small act) και η γραμματική της; (Αιδώ/Εδώ). Μας υπενθυμίζουν ότι η έκφραση μπορεί να είναι μια πολιτική πράξη, αλλά δεν παύει να είναι και ένα αισθητικό γεγονός, και ότι μπορεί οι γλώσσες που μιλάμε να διαφέρουν, αλλά μπορούμε να τις κάνουμε να συνηχήσουν αρμονικά.
Τέλος, κάποιες τοποθετούν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος το ίδιο το άτομο ανάμεσα στα τείχη, που στην προσπάθειά του να αντιληφθεί και να επιβιώσει γίνεται ένας μικρός ήρωας (Heroes TV), αλλά και αυτόν τον απροσδιόριστο χώρο που περικλείεται από τα τείχη, τον πραγματικό και τον εικονικό: θα πάψουν ποτέ οι οθόνες να είναι τείχη; (Cyber Art Space)
Οι φωνές, τα μέσα και τα υλικά εναλλάσσονται από έργο σε έργο, από από δωμάτιο σε δωμάτιο. Όμως, σιγά σιγά το τοπίο ξεκαθαρίζει. Πίσω στο ξεφλουδισμένο κτήριο των Κοιτώνων, τα σκαλοπάτια που οδηγούν στους επάνω ορόφους βγάζουν σε ένα παράθυρο. Στο βάθος, διαφαίνεται η διέξοδος: «θάλαττα, θάλαττα!». Εδώ να καθελκύσουμε τα τείχη. Ειδάλλως, τώρα που είδαμε τα όρια της φυλακής μας, μπορούμε πάντα να αποδράσουμε.
Το «Πεδίο Δράσης Κόδρα» διαρκεί από τις 06/09 έως τις 20/09 και στο πλαίσιό της παρουσιάζονται ακόμη οι εκθέσεις: ΒΑΝΓΚΑΡΝΤ σε συνεργασία με τη Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης και το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στον εκθεσιακό χώρο του Εβραϊκού Μουσείο Θεσσαλονίκης (από 10/09 έως 30/11), «Από το Τσαρσί στο Καραμπουρνάκι» στον Πολυχώρο Τέχνης Remezzo, ενώ στους χώρους του πρώην στρατοπέδου Κόδρα πραγματοποιούνται ακόμη το project «CUT Project/ De – Fences» και το 4ο Workshop Νέων Καλλιτεχνών της Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης.
Φωτογραφία: “In between visible / invisible” (2011) του Κώστα Τζημούλη.
