H Τουρκία δεν παράγει μόνο σήριαλ

Μια από τις χαρές που προσφέρει το ίντερνετ στους χρήστες του (προφανώς ως ανταμοιβή για τις άπειρες ώρες που χάνουμε σερφάροντας άσκοπα), είναι ότι κάποιες φορές -σπανίως είναι η αλήθεια- πέφτεις πάνω σε κάτι πραγματικά αξιόλογο, το οποίο δεν θα μπορούσες να είχες ανακαλύψει ποτέ μέσα από την τηλεόραση (λέμε τώρα) ή τα βιβλία.

Μια από αυτές τις περιπτώσεις συνιστά και ο Murat Palta, ένας νεαρός Τούρκος καλλιτέχνης που αποφάσισε να απεικονίσει κλασικές χολυγουντιανές ταινίες με την παραδοσιακή Οθωμανική τεχνοτροπία και ο οποίος έγινε πασίγνωστος εν μια νυκτί εντός και εκτός Τουρκικών συνόρων, όταν αποφάσισε αντί να εκθέσει σε μια Γκαλερί τα έργα του, να τα ανεβάσει σε μια ιστοσελίδα.

Οι πραγματικά υπέροχες εικόνες του με έκαναν να θελήσω να τον γνωρίσω καλύτερα και να μάθω περισσότερα για το τί κρύβεται πίσω από αυτή την πετυχήμενη υβριδική σύζευξη. Στη συνέντευξη που του πήρα για το αγγλόφωνο site του ελculture μου αποκάλυψε ότι αγαπάει πολύ τις παλιές αμερικάνικες ταινίες, αλλά πάντοτε σκεφτόταν ότι αρκετές από αυτές θα ήταν αδύνατον να μεταφερθούν ακέραιες στον τούρκικο κινηματογράφο. Για παράδειγμα, δεν υπάρχουν και πολλοί ουρανοξύστες στην Τουρκία, οπότε ο Spiderman δεν θα είχε πού να σκαρφαλώσει.. Παρ’ολ’αυτά Ιταλοί σκηνοθέτες όχι μόνο έκαναν σπουδαία westerns, αλλά δημιούργησαν και τη γνωστή σχολή spaghetti.

Με αυτές τις σκέψεις στο μυαλό του αποφάσισε να πάρει ατόφιες κλασικές σκηνές (movie stills) αγαπημένων του Αμερικάνικων ταινιών και να τις αναπαραστήσει με την παραδοσιακή τεχνική της μινιατούρας, οι ρίζες της οποίας χάνονται στην εποχή της Οθωμανικής αλλά και της Πέρσικης αυτοκρατορίας. Το φαινομενικά ετερόκλητο πείραμα πέτυχε και το αποτέλεσμα τον δικαίωσε 100%.

Όσο για το Αμερικάνικο όνειρο, αυτό θεωρεί ότι..μας τελείωσε, όπως και οι καλές σεναριακές ιδέες. Το Χόλυγουντ στέρεψε από ιδέες, μου λέει, γι’ αυτό αναπαράγει εισαγόμενες παλαιότερες ταινίες, όπως το The ring, ή το Hunger Games. Θεωρεί πως δε θα ξαναγίνουν ποτέ ταινίες όπως ο Ταξιτζής ή ο Καουμπόυ του Μεσονυκτίου. Όσο για το συγκέρασμα διαφορετικών πολιτισμών, αυτό πιστεύει πως είναι ο μοναδικός δρόμος τον οποίο πρέπει να βαδίσουμε. Αφήνοντας χώρο σε διαφορετικές κουλτούρες και πολιτισμούς να εισχωρήσουν, αλλά όχι να καταπνίξουν την πολιτισμική ιδιαιτερότητα κάθε λαού. Και εμμένει στο ότι είναι λάθος να προσπαθείς να διαφυλάξεις τα στενά σου πολιτιστικά όρια, αντί να μάθεις να επωφελείσαι από αυτήν την αλληλεπίδραση υιοθετώντας μόνο ότι σου ταιριάζει. Γι’ αυτό εξάλλου αυτή την περίοδο ζει και εργάζεται στο Τολέδο.

Στην προσπάθειά μου να καταλήξω στο τι πρέπει να πετάμε τελικά από την παράδοση και τι να διαφυλάσσουμε σαν κόρην οφθαλμού, εντόπισα ένα ζευγάρι Τούρκων καλλιτεχνών, οι οποίοι προσπάθησαν μετά από πολλές έρευνες να εκδόσουν ένα βιβλίο με την ιστορία και τις αναπαραστάσεις των Θεών της Τούρκικης μυθολογίας, η ιστορία των οποίων αποσιωπήθηκε σκοπίμως με την έλευση του Ισλαμισμού. Προφανώς οι Ισλαμιστές έκαναν καλύτερη δουλειά από τους Χριστιανούς και έτσι ελάχιστοι γνωρίζουν για την ύπαρξη των παλιών παγανιστικών Θεοτήτων. Οι αναφορές σε σχετικά κείμενα είναι ελάχιστες, και δεν υπάρχουν καθόλου αναπαραστάσεις για το πως έμοιαζαν τότε. Η Sevda Kaynakci και ο Kadir Sale ξανάδωσαν “πρόσωπο” στους ξεχασμένους από χρόνια ξεπεσμένους αντιπροσώπους της παλιάς θρησκείας, με αφορμή μια.. ομοιότητα του πατέρα της Sevda με τον δικό μας Δία (Για περισσότερες λεπτομέρειες διαβάστε τη συνέντευξή τους στο αγγλόφωνο site μας).

Ζητώντας τους περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτή την προσπάθεια, με διαβεβαίωσαν ότι δεν τους ενδιαφέρει το θρησκευτικό κομμάτι, αλλά καθαρά η αποκατάσταση της ιστορικής τάξης. Γνωρίζουν ότι μπορεί να υπάρξουν αντιδράσεις, όμως ο στόχος τους δεν ήταν να εμμείνουν στις θρησκευτικές διαφορές μεταξύ των λαών, αλλά να υπογραμμίσουν την αξία του πλουραλισμού απόψεων, συμπεριφορών και κυρίως του δικαιώματος στην (πολιτισμική) διαφορετικότητα.

Τελικά (ευτυχώς) υπάρχει και μια άλλη σκεπτόμενη Τουρκία, που δεν έχει καμία σχέση με τις καθημερινές εύπεπτες σειρές που μας βομβαρδίζουν διαρκώς. Αυτοί οι νέοι καλλιτέχνες είναι μόνο ένα δείγμα από ένα δυναμικό σύνολο νέων ανθρώπων που προσπαθούν να αφήσουν το δικό τους στίγμα, ξεφεύγοντας από τα στερεότυπα που έχουν επικρατήσει.

Όσο για εμάς, ας ελπίσουμε ότι η αλληλεπίδραση με τη γείτονα χώρα θα περάσει από την Τούρκικη επέλαση αυτών των οπισθοδρομικών και εκνευριστικών σήριαλ σε κάτι πιο ουσιαστικό και ωφέλιμο. Εξάλλου οι αμφίδρομες επιρροές είναι παντού εμφανείς.

Πάρε για παράδειγμα τον ελληνικό καφέ, που είναι πια κομμάτι της παράδοσής μας. Είτε τον πούμε Ελληνικό, είτε Τούρκικο, είτε arab coffee, το σημαντικό είναι ότι επεβίωσε ανά τους αιώνες. Και είναι απολαυτικότατος, ειδικά αν τον πίνεις παρέα με τη γιαγιά σου, κάτι φθινοπωρινά απογεύματα. Αν δε έχεις και χωριό, ή έστω μια αυλή, τότε δε θες τίποτα άλλο.

Φωτογραφίες:
1. Murat Palta, κουρδιστό πορτοκάλι (otomatik portakal)
2. Murat Palta, Kill Bill
3.S. Kaynakci και K. Sale, κοσμογονία