Ένα κορίτσι απορροφημένο σε ένα γράμμα. Το πρόσωπό του, λουσμένο στο φως. Μια κόκκινη κουρτίνα κρεμασμένη στο παράθυρο. Απλόχερα το φως φωτίζει το είδωλό της μέσα στο τζάμι. Μια πράσινη κουρτίνα στο προσκήνιο δεξιά, μερικώς κλειστή, καλύπτει μέρος του δωματίου στο οποίο βρίσκεται. Ο πίνακας καθηλωτικός. Μια μοναδική στατική εικόνα, φορέας μιας ευρείας αφήγησης με πολλά ωστόσο ερωτηματικά. Μια σκηνή ποιητική, μια εικόνα απόλυτης μαγείας, ηρεμίας και γαλήνης που θα πίστευε κανείς, ότι δεν θα μπορούσε να ενθουσιάσει περισσότερο τους λάτρεις της τέχνης.
Κι όμως, οι επισκέπτες της Gemäldegalerie Alte Meister στη Δρέσδη όπου φιλοξενείται για περισσότερα από 250 χρόνια το διάσημο έργο του Johannes Vermeer «Κορίτσι που διαβάζει ένα γράμμα μπροστά σε ανοιχτό παράθυρο», θα ενθουσιαστούν όταν αντικρίσουν την προσθήκη που πλέον υπάρχει στον τοίχο του δωματίου που απεικονίζεται στον πίνακα. Ένας μικρός, γυμνός Έρωτας με τα βέλη του στραμμένα στο κορίτσι. Ένα γράμμα αποκτά νέα αφήγηση, και ένα κορίτσι που επιτέλους «ξαναβρίσκει» τον κρυμμένο έρωτά του.
Η ύπαρξη του Έρωτα είναι από καιρό γνωστή από τους ερευνητές. Το 1979, μια ειδική X-Ray έρευνα αποκάλυψε για πρώτη φορά την εικόνα του γυμνού θεού της αγάπης, είτε σε πλαίσιο είτε ως πλαισιωμένη τοιχογραφία μέσα στον πίνακα. Η έκταση του άδειου τοίχου φαινόταν να μην ισορροπεί τη σύνθεση, και έτσι οι ειδικοί έφθασαν στο συμπέρασμα πως ο ίδιος ο καλλιτέχνης είχε αρχικά «κρύψει» τον Έρωτα.
Ο συντηρητής ζωγραφικής Christoph Schölzel άρχισε να εργάζεται στον καμβά το 2017, χρησιμοποιώντας την απεικόνιση υπέρυθρης ανακλασματικότητας, μικροσκοπική ανάλυση του υποκείμενου στρώματος του καμβά και κάνοντας συγκρίσεις με άλλα έργα και αποκαταστάσεις του Vermeer, έγινε σαφές ότι η υπερβολική βαφή και κάλυψη του Έρωτα είχε γίνει δεκαετίες μετά το θάνατο του καλλιτέχνη, πιθανόν κατόπιν αιτήματος ενός ιδιοκτήτη του πίνακα, ίσως για να αποκρύψει τα ερωτικά στοιχεία του.
Το πρώτο στάδιο στη διαδικασία αποκατάστασης ήταν η αφαίρεση πολλαπλών στρωμάτων βερνικιού που είχαν γίνει κιτρινωπό καφέ ως αποτέλεσμα της γήρανσης. Αυτή η επίστρωση είχε εφαρμοστεί τον 19ο αιώνα και είχε ανανεωθεί πολλές φορές. Η αφαίρεση αυτού του βερνικιού είχε ως αποτέλεσμα να ανακαλυφθούν ξανά τα διακριτικά, ψυχρά χρώματα του αρχικού πίνακα του Vermeer. Έγινε επίσης προφανές ότι ο πίνακας – εκτός από τις άκρες – είναι σε εξαιρετική κατάσταση συντήρησης, δεδομένου ότι είναι 360 ετών.
Η Gemäldegalerie Alte Meister στη Δρέσδη της Γερμανίας, αποκάλυψε την πρώτη πλήρη εικόνα του διάσημου πίνακα του Johannes Vermeer του 17ου αιώνα, αφού οι ερευνητές ολοκλήρωσαν τη μακρόχρονη διαδικασία αποκατάστασης του Έρωτα στο φόντο της σύνθεσης.
«Με την ανάκτηση του Έρωτα στο παρασκήνιο, η πραγματική πρόθεση του ζωγράφου, μπορεί σήμερα να αναγνωριστεί», δήλωσε ο Stephan Koja, Διευθυντής του Μουσείου. «Πέρα από το φαινομενικά ερωτικό πλαίσιο, πρόκειται για μια θεμελιώδη δήλωση σχετικά με τη φύση της αληθινής αγάπης. Αρχικά είχαμε κοιτάξει μόνο ένα στοιχειώδες. Τώρα μπορούμε να το αντιληφθούμε ως βασική εικόνα στο έργο του».
Και πραγματικά. Η εικόνα του κοριτσιού να διαβάζει απορροφημένη ένα γράμμα, προκαλούσε απορία, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα μεγάλου μυστηρίου και απορίας. Σήμερα, προκαλεί ενθουσιασμό και ευφορία. Δίνει ελπίδα. Όλα γίνονται για την αγάπη.
Λίγα λόγια για τον διάσημο πίνακα
Το «Κορίτσι που διαβάζει ένα γράμμα μπροστά σε ανοιχτό παράθυρο» δημιουργήθηκε μεταξύ του 1657-1659 από τον Ολλανδό ζωγράφο Johannes Vermeer και αν και αρχικά η δημιουργία του πιστώθηκε στον Rembrandt, το 1880 αποδόθηκε στον δημιουργό του. Ήταν ανάμεσα στους πίνακες που διασώθηκαν από την καταστροφή κατά τη διάρκεια του βομβαρδισμού της Δρέσδης στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1938 το μουσείο έκλεισε και ο πίνακας αποθηκεύτηκε, μαζί με άλλα έργα τέχνης, σε μια υπόγεια σήραγγα στη Σαξονία. Η ανακάλυψή τους έγινε από τον Κόκκινο Στρατό το 1945, οπότε και μεταφέρθηκαν στη Ρωσία. Οι Σοβιετικοί το 1955, μετά το θάνατο του Ιωσήφ Στάλιν, επέστρεψαν όσα από τα έργα τέχνης είχαν διασωθεί στη Γερμανία, ανάμεσά τους και αυτός ο πίνακας του Vermeer. Πάνω από 200 εικόνες είχαν καταστραφεί και 450 ακόμη αγνοούνται ακόμη σήμερα.
Ο διάσημος πίνακας θα έχει κεντρικό ρόλο στην μεγάλη έκθεση ”Johannes Vermeer: On Reflection” που θα κάνει εγκαίνια στις 10 Σεπτεμβρίου. Η έκθεση συγκεντρώνει δέκα από τα τριανταπέντε συνολικά έργα του ζωγράφου, ανάμεσά τους τα «Γυναίκα με τα μπλε που διαβάζει ένα γράμμα» και «Κορίτσι δίπλα στο βιργινάλι» και θεωρείται μία από τις σημαντικότερες εκθέσεις αφιερωμένες στο έργο του. Μέρος της έκθεσης είναι αφιερωμένο στην τεχνική ζωγραφικής του Vermeer και στην αποκατάσταση του έργου «Κορίτσι που διαβάζει ένα γράμμα μπροστά σε ανοιχτό παράθυρο», προκειμένου να απεικονίσει την περίπλοκη, πειραματική διαδικασία που χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία του πίνακα.
“Johannes Vermeer: On Reflection” από τις 10 Σεπτεμβρίου 2021 μέχρι και τις 2 Ιανουαρίου 2022 στη Gemäldegalerie Alte Meister στη Δρέσδη της Γερμανία
*Cover photo: Johannes Vermeer, Girl Reading a Letter at the Open Window, 1657-59 Condition after restoration © Gemäldegalerie Alte Meister, Staatliche Kunstsammlungen Dresden, Photo: Wolfgang Kreische
