Μετά την περσινή επιτυχία του Fast Forward Festival, η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών παρουσιάζει για δεύτερη χρονιά ένα Φεστιβάλ για όλες τις μορφές Τέχνης που βγάζει τον θεατή από τη βολική συνθήκη μιας κλειστής αίθουσας. Το Fast Forward Festival θα πραγματοποιηθεί φέτος από τις 21 έως και τις 31 Μαΐου υπό την καλλιτεχνική επμέλεια της Κάτιας Αρφαρά και περιλαμβάνει δράσεις εντός και εκτός Στέγης.
Στο πλαίσιο του φεστιβάλ θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα το πρότζεκτ X Apartments. Η ιδέα του X Apartments ανήκει στον Γερμανό επιμελητή Ματίας Λίλιενταλ, νέο καλλιτεχνικό διευθυντή του Kammerspiele του Μονάχου και πρώην καλλιτεχνικού διευθυντή του Hebbel Am Ufer (HAU). Ο Λίλιενταλ επιμελείται από το 2002 τα X Apartments σε διάφορες πόλεις ανά τον κόσμο. Μέσα σε ιδιωτικά σπίτια καθημερινών ανθρώπων προσκαλούνται καλλιτέχνες για να στήσουν δεκάλεπτες περφόρμανς εμπνευσμένες από τις ιστορίες και τις κατοικίες των ανθρώπων αυτών. Μέχρι σήμερα το πρότζεκτ έχει ταξιδέψει στη Βυρηττό, το Γιοχάνεσμπουργκ, το Σάο Πάολο.
Η Κάτια Αρφαρά (αριστερά) και η Anna Mülter (δεξιά) συνεπιμελήθηκαν το πρότζεκτ των X Apartments στην Αθήνα
Η Κάτια Αρφαρά και η Anna Mülter γνωρίστηκαν πριν από τρία χρόνια στο Μανχάιμ όπου γινόταν τότε το X Apartments. Aποφάσισαν να συνεπιμεληθούν και να διοργανώσουν το πρότζεκτ στην Αθήνα, αφήνοντας, όμως, τα σχέδια αυτά για το 2ο Fast Forward Festival, ώστε να έχει αποκτηθεί περισσότερη πείρα με τις παραστάσεις σε δημόσιους χώρους. Και έτσι και έγινε, από το Σεπτέμβριο του 2014 οι δύο καλλιτεχνικές επιμελήτριες παρέα με τον Πρόδρομο Τσινικόρη, ο οποίος έκανε την έρευνα για την πραγματοποίηση του πρότζεκτ αυτού, περιηγήθηκαν στην πόλη αναζητώντας τις κατάλληλες γειτονιές και διαμερίσματα που θα φιλοξενήσουν το X Apartments, χωρίς να έχουν προαποφασίσει τι ακριβώς αναζητούν, ο καθένας είχε τη δική του οπτική για την Αθήνα. Για να αφεθεί κανείς στην ουσία του εγχειρήματος, η Κάτια Αρφαρά μας λέει ότι «πρέπει να αφήσουμε στην άκρη τις προκαταλήψεις και να ακούσουμε την ιστορία που έχει να μας αφηγηθεί η πόλη, διαφορετικά μπορεί απλά να γίνει ένα διδακτικού χαρακτήρα πρότζεκτ και δεν είναι αυτό το μήνυμα που θέλουμε να περάσει στον κόσμο».
Ήταν δύσκολο να πειστούν οι άνθρωποι να ανοίξουν τα σπίτια τους και να συμμετέχουν. Μέσα από γνωστούς ή οργανισμούς που βοηθούν μετανάστες, για παράδειγμα, βρέθηκαν όσοι τελικά συμμετείχαν στο πρότζεκτ. Το σημαντικό όμως, όπως μας λένε, είναι ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη να πει ο κόσμος τις ιστορίες του. Πολλοί τους αρνήθηκαν γιατί φοβήθηκαν να εκτεθούν με αυτό τον τρόπο. Επίσης, ήταν δύσκολο να επιλέξουν ποια διαμερίσματα και ποιες ιστορίες θα έπρεπε να ειπωθούν. Τελικά, οι θεατές θα έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν ιστορίες της πόλης να ξεδιπλώνονται μέσα από δύο μοναδικές διαδρομές, η μια με αφετηρία το Καφέ «Κρικέλας» στο Μεταξουργείο και η δεύτερη το καφέ “Pronto” στη Λιοσίων.
Όσον αφορά στους καλλιτέχνες, και σε αυτούς έδωσαν την ελευθερία να εμπνευστούν από τους χώρους και να εκφραστούν ελεύθερα, δεν είπαν σε κανέναν με ποιο τρόπο να προσεγγίσει το θέμα του. Συγκεκριμένα, για τους Έλληνες καλλιτέχνες πραγματοποίησαν μια σειρά από συνεντεύξεις, ενώ για τους ξένους αντάλλαξαν πολλές απόψεις και με προσεκτική ματιά επιλέχθηκαν οι τελικοί συμμετέχοντες. Το σίγουρο είναι ότι αναζήτησαν καλλιτέχνες από όλους τους τομείς· Έλληνες για να αφηγηθούν με εσωτερική ματιά τις ιστορίες και ξένους για να αναδειχθεί και η δική τους ματιά στην πόλη. Κάτι ακόμα που κάνει το πρότζεκτ ιδιαίτερα ενδιαφέρον, είναι ότι όλοι έχουν μόλις δέκα λεπτά για να καταθέσουν μια ιδέα, μια άποψη. Στην περφόρμανς συμμετέχουν καλλιτέχνες από όλους τους κλάδους των Τεχνών, σκηνοθέτες και κινηματογραφιστές, αρχιτέκτονες και εικαστικοί, ηθοποιοί και χορογράφοι που διαμορφώνουν τις ιδιωτικές κατοικίες σε σκηνικούς χώρους και παρουσιάζουν επί τόπου τις περφόρμανς τους.
Από την πλευρά των θεατών τώρα, το πρότζεκτ τούς προτρέπει να αφήσουν για λίγο την προστασία της θεατρικής αίθουσας και να συμμετάσχουν σε ένα οδοιπορικό στην πόλη τους, συναντώντας στην περιπλάνησή τους ιστορίες συμπολιτών τους σε ένα αστικό χάπενινγκ.
Η Anna Mülter, καλλιτεχνική διευθύντρια του φεστιβάλ χορού Tanztage Berlin, έχοντας δουλέψει ως βοηθός του Λιλιένταλ σε άλλες πόλεις, αναφέρει για την εμπειρία της από την Αθήνα: «Η φόρμα του πρότζεκτ είναι ίδια σε όλες τις πόλεις, το κοινό κάνει έναν περίπατο περνώντας από διαφορετικά διαμερίσματα και βλέποντας διαφορετικές καλλιτεχνικές δουλειές. Αλλά κάθε φορά το πρότζεκτ προσαρμόζεται δημιουργικά στις ιδιαιτερότητες της κάθε πόλης. Το πρώτο πράγμα που κάνουμε είναι να ανακαλύπτουμε την ταυτότητα της κάθε πόλης, τις γειτονιές που παρουσιάζουν ενδιαφέρον και μπορεί να προσφέρουν στο πρότζεκτ. Έπειτα, γίνεται έρευνα σχετικά με την ιστορία των περιοχών που επιλέγουμε να γίνει η ξενάγηση και για τις ιστορίες και την καθημερινότητα των ανθρώπων που ζουν στα διαμερίσματα που συμμετέχουν. Μέσα από αυτή τη διαδικασία ανακύπτουν τα κεντρικά θέματα που οι θεατές βλέπουν στην περφόρμανς. Οι καλλιτέχνες αναπτύσσουν τη δική τους δουλειά, αφού επιλέξουν ένα διαμέρισμα, σε στενή συνεργασία με τον κάτοικο του διαμερίσματος αυτού, λαμβάνοντας υπόψη τον τρόπο ζωής της κάθε γειτονιάς. Οπότε το πρότζεκτ διαφέρει από πόλη σε πόλη». Για την ίδια εξάλλου, η πραγματοποίηση του X Apartments είναι ο καλύτερος τρόπος να γνωρίσει μια πόλη.
Οι δύο συνεπιμελήτριες συμφωνούν ότι σε πόλεις όπως το Βερολίνο, για παράδειγμα, τα καλλιτεχνικά πρότζεκτ σε δημόσιο χώρο είναι πολυάριθμα. Η Αθήνα έχει ανάγκη τέτοιου είδους παραστάσεις, καθώς μέσα από αυτές ο προσωπικός χώρος αναδεικνύεται σε δημόσιο και είναι επίσης πολύ σημαντικό ότι πραγματοποιούνται εκτός παραδοσιακού θεατρικού χώρου. Η Κάτια Αρφαρά λέει χαρακτηριστικά: «Μετά το περσινό No Man’s land, γεννήθηκε η σχέση του κοινού με τις παραστάσεις σε δημόσιο χώρο. Ήταν πολύ σημαντικό ότι άνθρωποι που δεν ήταν εξοικειωμένοι με το κέντρο της πόλης ήρθαν κοντά, και σημαντικό επίσης είναι αυτό το άνοιγμα σε ένα ανεξερεύνητο κοινό. Τώρα που γνωρίζουμε τη φιλοσοφία του Fast Forward, είναι ευκαιρία να ξαναδούμε την πόλη, να ανακαλύψουμε μέρη που δεν έχουμε επισκεφτεί ή που δεν έτυχε να πάμε έως τώρα. Ή τέλος πάντων να αλλάξουμε τον τρόπο που κοιτάμε αυτές τις περιοχές και αυτούς τους ανθρώπους».
«Οι άνθρωποι συνηθίζουν να σχολιάζουν στερεοτυπικά μερικές περιοχές. Το πρότζεκτ προσπαθεί να σπάσει αυτά τα στερεότυπα καλώντας το κοινό να γνωρίσει τις γειτονιές αυτές και τους ανθρώπους που ζουν εκεί. Όλες οι ιστορίες είναι διαφορετικές, κάθε ζωή είναι μοναδική» μας λέει η Αnna Mülter, ενώ η Κάτια Αρφαρά προσθέτει: «Δεν είναι ένα πρότζεκτ για την κρίση. Βλέπεις όμως την κρίση στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Τα πάντα έχουν επηρεαστεί από την κρίση, όπως και ο προσωπικός χώρος εξάλλου δεν έχει μείνει ανέπαφος. Πρόκειται λοιπόν για μια μίξη ποιητικής πραγματικότητας και καθημερινότητας. Δεν είναι ντοκιμαντέρ. Ο θεατής θέλουμε να νιώσει συναισθήματα και να δει το πρότζεκτ με κριτική σκέψη και συναισθήματα. Είναι θα λέγαμε ένα πορτρέτο των ανθρώπων που μένουν στην Αθήνα και των διαμερισμάτων τους».
Στο πλαίσιο του X Apartments θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 25 Μαΐου στις 19:30 συζήτηση με θέμα «Τέχνη, πολιτική και η “κοινωνική στροφή”: Επανεξετάζοντας το ρόλο της αισθητικής στις σύγχρονες ανθρώπινες γεωγραφίες» στο Goethe–Institut.
—
Info: Τα X Apartments – Athens θα πραγματοποιηθούν από τις 21 έως τις 24 Μαΐου, στο πλαίσιο του 2ου Fast Forward Festival
Φωτογραφίες X Apartments άρθρου: © Stavros Petropoulos
