Εσείς μπορείτε καλύτερα;

Kείμενο: Τώνια Καράογλου

Και φέτος, ο διαγωνισμός Scratch Night εντάσσεται στο πρόγραμμα του πετυχημένου Bob Theatre Festival που ξεκινάει σε λίγες μέρες στο Bios – του φεστιβάλ που γεννήθηκε από ένα «αστείο» των AbOvo και που από το 2008 συγκεντρώνει κάτω από την ίδια στέγη όλες τις παραστάσεις των νεανικών θεατρικών ομάδων που ξεχώρισαν κατά τη σεζόν που μόλις τέλειωσε. Με τα χρόνια, μάλιστα, το πρόγραμμά του εμπλουτίστηκε με μετακλήσεις από το εξωτερικό, πρεμιέρες, stand up comedy και άλλες εκδηλώσεις, που στα μέσα περίπου κάθε Μάη συνθέτουν μία πολύβουη, άκρως δημιουργική θεατρική κυψέλη. Το Bob είναι μία θεατρική γιορτή που τιμάει την ευρηματικότητα, την πρωτοτυπία, την καλλιτεχνική δημιουργία και –κυρίως, ίσως– την επιμονή και την αντοχή των μικρών θεατρικών ομάδων, τη διεκδίκηση της θέσης τους μέσα στο «θεατρικό κατεστημένο», το πείσμα τους ενάντια στην κρίση.

Ο διαγωνισμός Scratch Night εντάχθηκε στο φεστιβάλ το 2010, προκειμένου να ενισχύσει ακόμη περισσότερο τη δημιουργία των νέων καλλιτεχνών. Το σημαντικότερο, ίσως, με το διαγωνισμό δεν είναι η ευκαιρία που δίνει στη νικήτρια ομάδα να στεγάσει την, εξελιγμένη σε παράσταση, ιδέα της, αλλά το γεγονός ότι η ύπαρξή του μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για να συγκροτηθεί εξαρχής μία ομάδα. Όπως έγινε δηλαδή με τις νικήτριες του πρώτου Scratch Night, τις Cheek-Bones. Η Αγγέλικα Σταυροπούλου, η Εύη Δοβέλου και η Ελένη Ευταξοπούλου πληροφορήθηκαν το διαγωνισμό από τύχη και, έχοντας μόλις αποφοιτήσει από τη δραματική σχολή, αποφάσισαν να πάρουν μέρος, παρόλο που δεν είχαν διαμορφωμένη ούτε την ιδέα που θα παρουσίαζαν, ούτε καν το όνομα της ομάδας που μόλις είχε γεννηθεί. Το «cheek bones» προέκυψε κι αυτό στην τύχη, από την αναζήτηση στις σελίδες ενός λεξικού που ανέλαβε χρέη νονού.
Η πρότασή τους με Το αγόρι που κλώτσαγε, που βασίστηκε στο μυθιστόρημα του Tom Baker Το αγόρι που κλώτσαγε γουρούνια, γνώρισε τη θριαμβική ανταπόκριση του κοινού του φεστιβάλ («ακόμη θυμόμαστε τα χειροκροτήματα και το ντελίριο μετά το τέλος της “παράστασης”» μας είπαν), κάτι που, μαζί με το έπαθλο που τους εξασφάλισαν οι διοργανωτές, στάθηκε καθοριστικό για τη συνέχιση της ομάδας. Το στίγμα που δημιούργησαν ήδη από την πρώτη τους δουλειά βρήκε μεγάλη απήχηση στο κοινό και έδωσε στις Cheek-Bones τη δύναμη να πουν «ήρθαμε για να μείνουμε».

Στις παραστάσεις τους, που υποκριτικά και σκηνοθετικά βασίζονται στις τρεις τους και μόνο, παίζουν με το σωματικό θέατρο, τα λιτά σκηνικά μέσα, τα παραμυθικά στοιχεία, με το μαύρο χιούμορ και το γκροτέσκο (δεν κρύβουν άλλωστε την αγάπη τους για τον Tim Barton), ενώ τα θέματα τους περιστρέφονται γύρω από την απληστία, τη ματαιοδοξία και την αλλοίωση που επιφέρει η εξουσία. Τα στοιχεία αυτά τα συναντήσαμε ιδιαίτερα στη δεύτερη παράστασή τους, Ένας κόμης στον Άδη, ένα γοτθικό παραμύθι δικής τους έμπνευσης που πρωτοπαρουσιάστηκε στο Low Budget Festival το 2011. Η φετινή τους δουλειά Οι παίκτες, που στηρίχτηκε στο ομώνυμο έργο του Γκόγκολ (μία έξοχη σάτιρα της κομπίνας και της απληστίας, άκρως «ελληνική» και επίκαιρη), διαφοροποιήθηκε κάπως, καθώς οι ίδιες θέλησαν να δοκιμαστούν σε ένα διαφορετικό αισθητικό ύφος. Αυτό, όπως μας εκμυστηρεύτηκαν η Εύη και η Αγγέλικα, ίσως απογοήτευσε τους σταθερούς θαυμαστές που είχε αποκτήσει η ομάδα χάρη στο στίγμα της, όμως οι ίδιες δεν το βάζουν κάτω.
Η συγκεκριμένη χρονική στιγμή άλλωστε τις βρίσκει σε ένα κομβικό σημείο για τη μετέπειτα πορεία τους, καθώς η τρίτη της παρέας αναγκάστηκε να αποσυρθεί για λόγους… μητρότητας και εσωτερικής μετανάστευσης, κάτι που τους εμπόδισε και από το να παρουσιάσουν τους Παίκτες στο φετινό Bob. Πάντως δεν θα είναι ολοκληρωτικά απούσες, καθώς οι εναπομείνασες θα συμμετάσχουν στην παράσταση Rev-Illusion που σκηνοθετεί ο Γιώργος Αγγελόπουλος ειδικά για το φετινό φεστιβάλ, με συν-συμμετέχοντες τις ομάδες ΧΑ! και katayis teater.

Η ομάδα ΧΑ!, που κέρδισε τον διαγωνισμό του 2011, έχει μια παρόμοια ιστορία να διηγηθεί. Ο πρώτος πυρήνας (Μαριάννα Βαρβιάνη, Θεοδόσης Κώνστας, Μάρω Μάνθου) είχε γνωρισθεί λίγους μόλις μήνες πριν από τη διεξαγωγή του δεύτερου Scratch Night. Έχοντας γνώση του φεστιβάλ και του διαγωνιστικού μέρους από την προηγούμενη χρονιά, ενθουσιάστηκαν με την ιδέα της συμμετοχής, καθώς το κλίμα εκείνου του πενθήμερου ταίριαζε στην ιδιοσυγκρασία και στις καλλιτεχνικές τους αναζητήσεις. Η εμπειρία τους πια ως συμμετέχοντες ενίσχυσε την πρώτη καλή εντύπωση, καθώς θεωρούν ότι το Bob είναι μία πραγματική γιορτή του θεάτρου, από την οποία μόνο κερδισμένος μπορείς να βγεις, είσαι δεν είσαι ο νικητής. «Αλληλεγγύη, κοινός κώδικας επικοινωνίας, δημιουργικό αλισβερίσι, αυτό είναι το scratch night», μας είπαν η Μαριάννα και ο Θεοδόσης, χωρίς φυσικά να παραλείπουν τα πρακτικά οφέλη που αποκόμισαν χάρη στην πρώτη θέση.

Η συμμετοχή τους με το Αστραξίδι, μία ιδέα βασισμένη σε ένα αρμένικο παραμύθι που αποδόθηκε με τη μέθοδο του σωματικού θεάτρου, τους έδωσε το πρώτο βραβείο και αποτέλεσε ουσιαστικά την αφορμή για να ξεκινήσουν τη δραστηριότητά τους. Το κοινό ενδιαφέρον των μελών της ομάδας (που στην πορεία εμπλούτισε τη σύνθεσή της και με άλλους ηθοποιούς) για τη σωματική έκφραση, για τη δημιουργία παραστάσεων που θα έχουν ως κύριο εργαλείο τον ηθοποιό και το σώμα του, καθοδήγησε και τις επόμενες δουλειές τους: την Ιστορία της μπεκάτσας (2012), μία δημιουργία με θέμα την εξουσία, και το φετινό Χρωματιστό νερό, μία site specific παράσταση που τους ζητήθηκε από το Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων και ενώ ξεκίνησε με την πρόθεση να μιλήσει για την ιστορία του χώρου εξελίχθηκε σε μία παράσταση για την ιστορία ολόκληρης της Κυψέλης και των κατοίκων της.
Η αγάπη τους για το σωματικό θέατρο δεν είναι τυχαία, ούτε αφορμάται μονάχα από τις ανάγκες που δημιουργεί η κρίση (η Μαριάννα και ο Θεοδόσης συμμετέχουν άλλωστε και στους Patari Project). Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι να ξαναγυρίσουν στα βασικά, εκεί όπου ο ηθοποιός και μία καλή ιδέα αρκούν για να γίνει θεάτρο, και να δημιουργήσουν παραστάσεις που χάρη στη σωματικότητά τους απευθύνονται σε όλους, από τα παιδιά μέχρι τους υπερήλικες. Έτσι κι αλλιώς, θέατρο γι’ αυτούς σημαίνει φαντασία, τους ενοχλεί που πια έχουμε αλλοιωθεί τόσο ώστε να χάνουμε τη μαγική διάσταση που έχει η ζωή και με τις παραστάσεις τους προσπαθούν να αποτρέψουν αυτή την «απομάγευση» που μας απειλεί.

Κανείς δεν μπορεί να πει ότι οι ομάδες αυτές δεν θα δημιουργούνταν ούτως ή άλλως, καθώς δεν τους λείπει ούτε το ταλέντο, ούτε οι ιδέες, ούτε η εργατικότητα. Σίγουρα όμως χάρη στο Bob και το διαγωνιστικό κομμάτι του, βρήκαν μία διαθέσιμη πλατφόρμα για να ξεδιπλώσουν τις ικανότητές τους. Όπως συνέβη και με τους Εμιγκρέδες (Ηλίας Βαλάσης, Αράς Χαμεντιάν, Δημήτρης Κατσιμίρης), τους περσινούς νικητές, που προσήλθαν στον διαγωνισμό με κάποια επιφύλαξη, λόγω πρότερων κακών εμπειριών από ανάλογες διοργανώσεις. Τελικά όμως μόνο επαίνους επεφύλαξαν τόσο για την εγκυρότητα και την επαγγελματική του οργάνωση όσο και για το σπουδαίο έργο που επιτελεί ενισχύοντας τη δημιουργικότητα, και μάλιστα εν μέσω κρίσης.

Οι Εμιγκρέδες δημιουργήθηκαν το 2010, ως μία από τις Ομάδες Δράσεις που δραστηριοποιούνται στο Θέατρο των Αλλαγών, όπου και παρουσίασαν την πρώτη τους παράσταση, Μοναξιά στην Άγρια Δύση του Μάρτιν Μακντόνα. Την επόμενη χρονιά προέκυψε η ιδέα για Το παγκάκι, που εξελίχθηκε στην πρόταση που τους έδωσε το πρώτο βραβείο στο περσινό Scratch Night. Επρόκειτο για μία ιδέα, άλλωστε, που διαφοροποιήθηκε αισθητά από τις άλλες παρουσιάσεις, καθώς με τα θέματα που έθιγε (μετανάστευση, αστυνομοκρατία, διαφορετικότητα) είχε έναν σαφή, ωμό κάποιες φορές, σύγχρονο κοινωνικό προβληματισμό.
Οι Εμιγκρέδες χρειάστηκαν να αναπροσαρμόσουν τη σύνθεσή τους μετά την αποχώρηση του Αράς από την ομάδα προκειμένου να φοιτήσει με υποτροφία στο Παρίσι, δεν ανέστειλαν όμως τη λειτουργία τους. Στα μελλοντικά τους σχέδια είναι η συνέχεια των παραστάσεων του Μαξιλαρένιου του Μακ Ντόνα, που πρωτοπαρουσιάστηκε επίσης στο Θέατρο των Αλλαγών το φθινόπωρο που μας πέρασε.

Περιμένουμε με ανυπομονησία την φετινή νικήτρια ομάδα. Εσείς μπορείτε καλύτερα;