Με αφορμή τη σημερινή ημέρα, ξεχωρίζουμε μερικές ποιητικές συλλογές από τις προτάσεις των εκδόσεων Πατάκη. Συλλογές εμποτισμένες έρωτα. Ερωτικές στιγμές στην ποίηση. Το αγαπημένο παιδί του έρωτα.
[1]
Σε τόπο ξερό [ποιήματα 1970-2012] | Λαϊνά Μαρία
Η συγκεντρωτική έκδοση µε τίτλο «Σε τόπο ξερό» (Ποιήµατα 1970-2012) της Μαρίας Λαϊνά, περιλαµβάνει 8 ποιητικά έργα, από το «Επέκεινα» του 1970 έως τη «Μικτή τεχνική» του 2012.
Ανά ζεύγη
Το σκοτάδι δεν είναι φως
όμως ανήκει σ’ αυτό
όπως η μοναξιά δεν είναι έρωτας
κι όμως τον αντικρίζει
μ’ ορθάνοιχτα τα μάτια
Μ’ ορθάνοιχτα τα μάτια
μες στο σκοτάδι
ο έρωτας παραμονεύει
τη μοναξιά μας.
… Παρά τα βραβεία και τις διακρίσεις, ελπίζω ότι η ποίηση θα συνεχίσει να µε θεωρεί αντίπαλό της, όπως κι εγώ εκείνη, και οι δύο, εντέλει, θύµατα του χρόνου, που εγώ, έστω παραστρατηµένα απαισιόδοξη, πιστεύω ότι, ανέµελος αυτός, θα µας σαρώσει όλους. Αν έχω να προσθέσω κάτι, είναι αποσπάσµατα από τις δέκα βιβλικές εντολές, που ισχύουν, νοµίζω, και σαν παραινέσεις προς καταξιωµένους και επίδοξους ποιητές:
– Εγώ είµαι Κύριος ο Θεός σου (…). Μη έχεις άλλους θεούς πλην εµού.
– Μη λάβεις το όνοµα του Κυρίου του Θεού σου επί µαταίω!
– Μη κλέψεις.
– Μη ψευδοµαρτυρήσεις κατά του πλησίον σου µαρτυρίαν ψευδή.
– Μη επιθυµήσεις (…) παν ό,τι είναι του πλησίον σου!
[2]
Χίλιες ερωτικές στιγμές στο έργο του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα | Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα
Μια πρωτότυπη ανθολογία µε άξονα τον έρωτα στο έργο του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, μια μικρή ξενάγηση σ’ ένα τεράστιο έργο που εν πολλοίς παραμένει άγνωστο στο ελληνικό κοινό. Χίλιες ερωτικές στιγμές μοιρασμένες σε τριάντα ενότητες µε μότο μικρά ισοδύναμα από την ελληνική γραμματεία, όπου κάθε ενότητα μπορεί είτε να διαβαστεί σαν μια ποιητική σουίτα ή σαν ένας αντιστικτικός διάλογος είτε να παρασταθεί σαν θεατρικός μονόλογος ή σαν δρώμενο διονυσιακού χορού.
Αβυσσαλέο το ερωτικό πάθος στο έργο του Ισπανού ποιητή, µε την υπερθυμία στο χείλος και τον σπαραγμό στο βάθος της αβύσσου ταυτόχρονα, από τα τέσσερα στοιχεία της φύσης –φωτιά, αέρα, νερό, γη– παράγει το κράμα του φεγγαριού και την άλλη του όψη, το μαχαίρι. Κυρίαρχος ο αισθησιασμός, και καθαρός από οποιαδήποτε χυδαιότητα ή ποταπή λαγνεία, περιφρουρεί το δικαίωμα της σάρκας να ποθεί και να ποθείται, παράλληλα µε το δικαίωμα της ψυχής να αγαπά και να αγαπιέται, αλλά και να παρηγορεί τον ανέφικτο έρωτα. Χίλιες ποιητικές στιγμές που θα κάνουν πολλές φορές τον αναγνώστη να σκεφτεί για τον Φεδερίκο µας: «Τι αηδονάκι ήταν αυτό στα ξόβεργα του κόσµου;».
[3]
Τα ηδονικά: 18 τραγούδια βασισμένα σε ερωτικά επιγράμματα |Δημητρούκα Αγαθή
Τα «Ηδονικά», ένα βιβλίο δώρο για ερωτευμένους και για όσους σέβονται την τρέλα που έχει ο έρωτας, και κυρίως γι’ αυτούς που ετοιμάζονται να τον ζήσουν, να τον απολαύσουν, να τον χαρούν. Ένα πρωτότυπο και απολύτως ποιητικό ερωτικό «μανιφέστο» σε μια εποχή που ο έρωτας, αντί για χαρά της ζωής και κινητήρια δύναμη των πάντων, γίνεται χάνοντας κάθε έννοια ρομαντισμού και τρυφερότητας, όλο και πιο αγοραία σαρκικός ή βίαιος μέχρις εξόντωσης του ασθενέστερου από τους δύο.
Αχ Έρωτα, ή όλο αφαίρεσε το αγαπώ
ή πρόσθεσε το αγαπιέμαι κι αδικίες σβήσε.
Τον πόθο κοίτα να μοιράζεις ίσια και στους δυο
αν θέλεις να σε λεν θεό, αλλιώς θεός δεν είσαι.
Για την παρούσα έκδοση η Αγαθή Δημητρούκα επέλεξε -ώστε να ανταποκρίνονται σε όλες τις τάσεις- είκοσι πέντε ερωτικά επιγράμματα από την Παλατινή Ανθολογία, ένα ποίημα της Σαπφούς και δύο του Αλκαίου, τα οποία μετέφρασε και ανάπλασε σε δεκαοχτώ σύγχρονα ποιητικά τραγούδια παραδίδοντάς τα ως εξής: στη μια σελίδα το αρχαίο κείμενο και η ακριβής μετάφρασή του και στην άλλη το αντίστοιχο τραγούδι, έτοιμο προς μελοποίηση.
[4]
Ερωτικά ποιήματα (δίγλωσση έκδοση) | Πάµπλο Νερούδα
«Όταν ο τόσο οικείος µας Ισπανός ποιητής Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα παρουσίασε στη Φιλοσοφική Σχολή στη Μαδρίτη τον Χιλιανό ομότεχνό του Πάμπλο Νερούδα, μίλησε για «έναν αυθεντικό ποιητή, από εκείνους που έχουν καλλιεργήσει τις αισθήσεις τους σ’ έναν κόσμο που δεν είναι ο δικός µας και που ελάχιστοι τον αντιλαμβάνονται. Έναν ποιητή πιο κοντά στο θάνατο παρά στη φιλοσοφία· πιο κοντά στον πόνο παρά στη διανόηση· πιο κοντά στο αίμα παρά στο μελάνι. Παραμένει απέναντι στον κόσμο γεμάτος ειλικρινή έκπληξη και του λείπουν τα δύο εκείνα στοιχεία µε τα οποία έχουν ζήσει τόσοι και τόσοι ψευδοποιητές: το µίσος και η ειρωνεία. Όταν πάει να γίνει τιμωρός και σηκώνει το σπαθί, βρίσκεται ξαφνικά µ’ ένα πληγωμένο περιστέρι ανάμεσα στα δάχτυλά του».
Ως το 1935, που εικάζεται ότι ειπώθηκαν αυτά τα λόγια, είχαν γραφεί µόνο τρία από τα δεκαεννέα ποιήματα που συμπεριλαμβάνονται στην παρούσα συλλογή. Τόσα χρόνια μετά, δε θα μπορούσαμε να βρούμε πιο καίριο σχολιασμό και για τα υπόλοιπα δεκαέξι, όπως και για το συνολικό έργο του Νερούδα. Να προσθέσουμε την παραληρηματική ρίζα του έρωτα, που βλαστάνει στο σύμπαν γύρω µας και εντός µας µε συμμαχία της σιωπής; Μα, αν τα ποιήματα ήταν φωνές, αυτά εδώ θα είχαν τη χροιά του πάθους, της τρυφερότητας και μιας ειλικρίνειας που ξεγυμνώνει.
Φορτισμένα µε αισθησιασμό και πάθος, τα ερωτικά ποιήματα του τιμηθέντος µε το Βραβείο Νόμπελ Χιλιανού ποιητή Πάμπλο Νερούδα αιχμαλωτίζουν τους αναγνώστες µε τις γήινες εικόνες τους και αποκαλύπτουν μια φλογερή επαναπεικόνιση του κόσμου. Τα Ερωτικά ποιήματα, γραμμένα τα περισσότερα στο νησιωτικό παράδεισο του Κάπρι –όπου και το ειδυλλιακό σκηνικό της βραβευμένης µε ΄Όσκαρ ταινίας ”Il Postino”–, αγκαλιάζουν τα θαλασσινά τοπία γύρω από τον ποιητή και την αγαπημένη του, τη Ματίλδε Ουρρούτια, µε τα κύματα και τα ακρογιάλια τους πλημμυρισμένα από έναν καινούριο, πληθωρικό ερωτισμό.
[5]
Για τον έρωτα | Τσαρλς Μπουκόβσκι
Ποιήματα αφοπλιστικής ειλικρίνειας και αιχμηρού χιούμορ, γραμμένα με πηγαίο πάθος και συγκινητική ευθύτητα. Ο Τσαρλς Μπουκόβσκι γράφει για τον έρωτα, τη λαγνεία και την επιθυμία σε πρώτο πρόσωπο, άλλοτε με σκληρότητα και κυνισμό, άλλοτε με ευαισθησία και τρυφερότητα, και σκιαγραφεί, έτσι, τις πολλαπλές εκδοχές του ερωτευμένου ανθρώπου.
Περνώ απ’ το ξενοδοχείο στις 8
και στις 5? στα σοκάκια έχει γάτες
και μπουκάλια και αλήτες,
και κοιτάζω ψηλά στο παράθυρο και σκέφτομαι,
δεν ξέρω πια πού είσαι,
και συνεχίζω τον δρόμο μου κι αναρωτιέμαι πού
πηγαίνει η ζωή
όταν σταματά.
Τα ποιήματά του, διασκεδαστικά ή όχι, συχνά παιγνιώδη, μιλούν για τη γοητεία του μυστηριώδους και το σεξ, την απόρριψη ή την αποδοχή από το αντικείμενο του πόθου, τον εγωισμό και τον ναρκισσισμό του ερωτευμένου υποκειμένου και, εν τέλει, για τη λυτρωτική δύναμη του έρωτα. Ποιήματα αποκαλυπτικά για τον άνθρωπο και τον λογοτέχνη Μπουκόβσκι – αναφέρεται σε αυτά στις ερωμένες και στους φίλους, μα και στην κόρη του και στη δουλειά του–, ο οποίος, με τον σπαρακτικά οικείο, στοχαστικό του τρόπο, ανάγει τον έρωτα σε πρίσμα υπό το οποίο βλέπει τον πλήρη ομορφιάς αλλά και αγριότητας κόσμο, καθώς και τη δική του ευάλωτη θέση σε αυτόν.
[6]
Αυτοπροσωπογραφία του λευκού | Χάρης Βλαβιανός
Επτά χρόνια μετά την τελευταία του ποιητική κατάθεση, ο Χάρης Βλαβιανός επανέρχεται, με βλέμμα ανανεωμένο, σε γνώριμους τόπους της ποίησής του, διευρύνοντας ακόμη περισσότερο το πεδίο των στοχαστικών και γλωσσικών του αναζητήσεων. Ο απολεσθείς παράδεισος του οριστικά χαμένου αλλά εξακολουθητικά αναζητούμενου νοήματος, η επισφάλεια των λέξεων ενώπιον του τραύματος του παρελθόντος, αλλά και η αδυναμία επικοινωνίας στις καθημερινές επαφές, η διακειμενικότητα ως καταστατική συνθήκη της ποιητικής γραφής, ο ποιητής ως κρίκος μιας μακράς αλυσίδας ετερόκλητων προγόνων της εγχώριας όσο και εν γένει της δυτικής λογοτεχνικής παράδοσης είναι ζητήματα που διατρέχουν, φανερά ή υπογείως, και τις πέντε ενότητες της συλλογής.
Ἕνα μῆλο δίπλα σέ μιά κανάτα,
εἶναι ἄλλη μιά «νεκρή φύση»
πού περιμένει ὑπομονετικά
τό πινέλο ἔμπειρου ζωγράφου
γιά νά ζωντανέψει πάνω στόν καμβά του.
Ἕνα μῆλο ὅμως στό στόμα τῆς ἀγαπημένης σου
εἶναι ‛‛an entirely different story’’,
ὅπως θά ‘λεγε καί ὁ Πέιτερ.
Καθώς βλέπεις τά αἰχμηρά της δόντια
νά μπήγονται μέ δύναμη στό λαμπερό λεῖο κορμί του
καί στή συνέχεια τή γλώσσα της νά σκουπίζει
ἀργά, μέ κυκλικές κινήσεις τά χείλη,
ὑγρά ἀκόμη ἀπό τή λαίμαργη ἐπαφή,
κάνεις αὐτό πού ἐπιτάσσει ἡ στιγμή:
Μέ μιά ἀστραπιαία κίνηση τό ἁρπάζεις ἀπό τό στόμα της
καί τό χώνεις βίαια στό δικό σου,
γιά νά τῆς τό ἐπιστρέψεις λίγα δευτερόλεπτα μετά –
μισό.
Αὐτό δέν εἶναι ὁ ἔρωτας;
Αὐτά τά σημάδια του;
Ο αναγνώστης έρχεται έτσι σε επαφή με το λευκό σε όλες τις αποχρώσεις και εντάσεις του – το τυραννικό λευκό της άγραφης σελίδας, το εναγώνιο λευκό της σιωπής, το βουβό λευκό του πένθους, το θαμπό λευκό της μνήμης, το λευκό ως σύμβολο λύτρωσης και ελπίδας, ως σημείο αναγέννησης.
