Ο Peter Stein σκηνοθετεί τον έρωτα

Κι αν εδώ έχει μπει για τα καλά η άνοιξη, στο Παρίσι κάνει ακόμα κρύο. Πολύ κρύο. Και μπορεί η μετεωρολογική επικαιρότητα των Παρισίων να μη έχει τόσο ένδιαφέρον, δεν ισχύει όμως το ίδιο και για την αντίστοιχη καλλιτεχνική. Γνωστό, άλλωστε, τοις πάσι, πως αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα πολιτιστικά κέντρα του κόσμου. Έκει έπρεπε, λοιπόν, να καταφύγουμε αυτή τη φορά προκειμένου να παρακολουθήσουμε την τελευταία σκηνοθετική δουλειά του Peter Stein (στην Ελλάδα τον γνωρίσαμε καλύτερα μέσω του Φεστιβάλ Αθηνών με τους «Δαίμονες» του Ντοστογιέφσκι το 2010 και τη «Μήδεια» το 2007, ενώ το 2009 είχε σκηνοθετήσει για το Εθνικό Θέατρο την «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή), ο οποίος, παρά τους αρχικούς ενδοιασμούς του δέχθηκε την πρόταση του Odéon -ένα από τα έξι εθνικά θέατρα της Γαλλίας- να ανεβάσει το έργο «Le Prix Martin» του Eugène Labiche. 

Οι ενδοιασμοί του πήγαζαν από το περιεχόμενο και το ύφος του ίδιου του έργου. Το «Le Prix Martin» (σε ελεύθερη μετάφραση «Η τιμή του Μαρτέν») αποτελεί ένα από τα τελευταία έργα του διακεκριμένου στα vaudeville και στα επιθεωρησιακού χαρακτήρα έργα συγγραφέα. Ωστόσο, όπως παρατηρεί ο ίδιος ο σκηνοθέτης «αυτό το έργο δεν έχει κανένα από τα χαρακτηριστικά του vaudeville· μοιάζει περισσότερο με αστική κωμωδία, με κωμωδία ηθών».

Πράγματι, γραμμένο το 1876, χωρίς μουσικές, χωρίς τραγούδια και χωρίς χορό, το «Le Prix Martin» συνιστά την προσπάθεια του Labiche να αποτυπώσει τα νέα αστικά ήθη που δημιουργήθηκαν μετά τη Γαλλική Επανάσταση με τον πιο λεπτεπίλεπτο αλλά και αστείο τρόπο. Η ιστορία έχει ως εξής: Με κεντρικό θέμα τις σεξουαλικές σχέσεις των μπουρζουάδων, οι ζωές τριών ζευγαριών μπαίνουν στο μικροσκόπιο. Ή μάλλον βγαίνουν στη φόρα! Ένα νιόπαντρο ζευγάρι που δε χορταίνει τον έρωτά του, ένα άλλο ώριμο -προϊόν απιστίας-, και δύο μεσόκοποι φίλοι που έχουν πλέον παραιτηθεί από το ερωτικό κυνήγι βιώνουν τα τερτίπια της ζωής. Ο κεντρικός ήρωας, ο Μαρτέν είναι ένας εκ των δύο μεσόκοπων. Παντρεμένος με την Λουίζα, μια αρκετά νεότερη του γυναίκα που πολύ εύκολα αλλάζει εραστές αρκεί να εντυπωσιαστεί, υποψιάζεται πως ο καλύτερός του φίλος είναι ο εραστής της γυναίκας του. Με τη βοήθεια και την προτροπή του ξαδέρφου του, Χερνάντες Μαρτίνες βασιλιά των Σισιμέκ (μιας φυλής ιθαγενών Μεξικανών), στήνει ένα ολόκληρο σχέδιο για να τους ξετρυπώσει. Τελικά ανακαλύπτει πως το κρυφό ταίρι της γυναίκας του δεν είναι ο φίλος του αλλά ο ξάδερφός του. Με πόνο και κόπο η φιλία χρόνων, που παραλίγο να καταστραφεί, επιβιώνει, όσο η Λουίζα φεύγει με τον ξάδερφο!

Εν ολίγοις το έργο αφηγείται ιστορίες από τη γέννηση, την ωριμότητα και το θάνατο του έρωτα. Παράλληλα, ο Labiche δε χάνει ευκαιρία σε κάθε επεισόδιο να σχολιάσει κι ένα σωρό άλλα πράγματα, όπως το πώς βλέπουν οι Γάλλοι τους Ελβετούς (χωριάτες που ξέρουν μόνο από γάλατα και τυριά) ή και αντίστροφα, πώς οι Ελβετοί συναντούν με τρόμο τα ελευθεριακά έθιμα των Παριζιάνων.

Αυτή η ελαφρότητα του έργου ήταν εκείνη που έκανε αρχικά διστακτικό τον Peter Stein. Αναδεικνύοντας όμως το διαχρονικό σατυρικό του τόνο, δημιούργησε μια παράσταση στα μέτρα του. Μέσα σε λίγες πρόβες, όπως το συνηθίζει, είχε έτοιμο σκηνικό, κοστούμια και όλο το στήσιμο του έργου βοηθώντας τους εννέα ηθοποιούς του να αναδείξουν όλο τους ταλέντο. Με ιδιαίτερα ξεχωριστές τις ερμηνείες του Laurent Stocker, του φίλου του Μαρτέν, που άλλωστε είναι και μέλος της Comedie Francaise, και του Pedro Casablanc, του Μεξικανού ξαδέρφου, η παράσταση είχε ρυθμό, σβελτάδα και ταχύτητα που σε κρατούσαν σε εγρήγορση. Το λιτό και μινιμαλιστικά ρεαλιστικό σκηνικό συν την ιστορική απόδοση των κοστουμιών τόνιζαν τη διαχρονικότητα της ιστορίας του έρωτα. 

Βέβαια, τι τα θες, φιλότεχνε αναγνώστη μας; Πρέπει να φτάσεις στο Παρίσι για να καταλάβεις ότι ο έρωτας κυβερνάει τα πάντα; Ειδικά τώρα που αρχίζει να μας πιάνει κι η άνοιξη! Κανένα έλεος! Ευτυχώς, τουλάχιστον, που έχουμε και την Tέχνη και τα λέει για μας, πριν από μας, εύκολα κι ανώδυνα.