Πέρσες

Το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης με το φεστιβάλ στο θεατρικό Αβδελιώδη δίνει μία ακόμη ευκαιρία σε όσους δεν παρακολούθησαν κάποια από τις παραστάσεις του Δ. Αβδελιώδη και των συνεργατών του να την απολαύσουν έτσι όπως τη δούλεψε και πάλι ο διακεκριμένος σκηνοθέτης. 

Οι «Πέρσες» του Αισχύλου, το σπουδαιότερο αντιπολεμικό έργο του ποιητή, θεωρείται η παλαιότερη σωζόμενη τραγωδία. Όλος ο στρατός με τα νιάτα της Ασίας έχουν φύγει με τον Ξέρξη για να υποδουλώσουν την Ελλάδα. Ο αδικαιολόγητα πολύς χρόνος που έχει περάσει χωρίς καμιά είδηση κάνει τους Γέροντες που έχουν παραμείνει να ξεσπάσουν, μιλώντας τον έσχατο φόβο τους μπροστά στο παλάτι. Η ίδια ασύνειδη βεβαιότητα φέρνει την Άτοσσα, μητέρα του Ξέρξη, ενώπιόν τους για να τους εκμυστηρευτεί το κακό όνειρο που είδε τη νύχτα. Ο Αγγελιοφόρος καταφθάνει σαν την αλήθεια, πικρός και λυτρωτικός, μετατρέποντας την αγωνία σε θρήνο. Η Βασίλισσα προσφέρει χοές στον τάφο του Άντρα της, για να αντλήσει δύναμη από το χώρο των ψυχών που έχουν χαθεί. Το είδωλο του Δαρείου αναδύεται παρηγορητικά, εξηγώντας τις λογικές της ήττας του περσικού στρατού. Ο Ξέρξης επιστρέφει ταπεινωμένος και συντετριμμένος. Ο θρήνος του ξεσπάει μαζί με το Χορό σαν κραυγή για το αμετάκλητο του χρόνου.

Η ιδιαίτερη σημασία εδώ, που ξεπερνά κατά πολύ την αισθητική και τη δραματουργία, είναι η στάση που παίρνει ο Αισχύλος μπροστά στη νίκη των Ελλήνων. Κοιτάζει τη νίκη αυτή όχι μέσα από το βλέμμα των νικητών, αλλά των ηττημένων. Δεν είναι, όπως λέγεται, δραματουργικό τέχνασμα, για να λαμπρύνει ακόμα περισσότερο τους νικητές, ούτε πάλι μόνο για να συμπονέσει απλά τους ηττημένους. (Δεν ενδιαφέρει τόσο πολύ τους μεγάλους ποιητές να παρουσιάσουν ένα καλό έργο, όσο ένα χρήσιμο έργο).

Είναι χαρακτηριστικό της υπέρβασης -εδώ μέσω του Αισχύλου- του αρχαίου διαλεκτικού ελληνικού πνεύματος, που αναζητά πρωτίστως την αλήθεια. Όχι από φιλοσοφική ή ηθικολογική εμμονή, αλλά πρακτικά για να μπορεί να κατανοεί βαθειά το βάρος των πεπραγμένων, ώστε, γνωρίζοντας τις επιπτώσεις των επιλογών του, να προλαβαίνει τις συμφορές και τον πόνο που επιφέρει η άγνοια και η αλαζονεία.