Το 1955, ένας νεαρός φοιτητής της Αρχιτεκτονικής Σχολής της Γενεύης, ο Manuel Baud-Bovy, επισκέπτεται για πρώτη φορά την Τήνο, μένοντας σε ένα εξοχικό σπιτάκι στην αμμουδιά της Κιόνας.
Εξερευνώντας το νησί, ο Manuel αντίκρυσε ορισμένα ασυνήθιστα κτίσματα, για τα οποία ποτέ του δεν είχε ακούσει τίποτα. Με έκπληξη και ενθουσιασμό, σε κάθε μία από τις εκδρομές του ανακάλυπτε μοναχικούς περιστεριώνες σε αμμουδιές, άλλους ακουμπισμένους στις πλαγιές και άλλους να δεσπόζουν στα ψηλώματα, με τον καθένα να ξεπερνά τον προηγούμενο σε ομορφιά και περηφάνια.
Χάρις στον πατέρα του, Samuel, εθνομουσικολόγο, ο Manuel είχε αναπτύξει ένα ενδιαφέρον για τη μελέτη του λαϊκού πολιτισμού, επηρεασμένος και από τον διάσημο παππού του, Daniel που είχε δημοσιεύσει μελέτες και βιβλία με θέματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Ελβετίας. O Manuel Baud-Bovy, βαθιά συνεπαρμένος από τα περίεργα αρχιτεκτονικά αυτά σχέδια, σκέφτηκε να δημιουργήσει έναν συστηματικό κατάλογο των περιστεριώνων. Περπάτησε όλο το νησί και κοιμόταν πότε σε ένα χωριό, και πότε κάτω απ’ τα αστέρια ή σε κάποιο αλώνι, εξωκλήσι, ή εγκαταλελειμμένο περιστεριώνα. Ανακάλυψε περί τους οκτακόσιους που αποτύπωσε σε τέσσερα μεγάλα άλμπουμ με λεπτομερή σχέδια, θεωρίες και σκέψεις, που κατέθεσε στην Αρχιτεκτονική Σχολή της Γενεύης για τη διδακτορική του διατριβή.
«Είχα αποφασίσει να κάνω μια συστηματική καταγραφή», γράφει ο Manuel Baud-Bovy. «Για δυο μήνες διέσχισα όλο το νησί, πότε με τα πόδια και πότε με μουλάρι, διότι τα αυτοκίνητα τότε σπάνιζαν. Κοιμόμουν πότε σε κάποιο χωριό και πότε κάτω από αστέρια, σε ένα αλώνι, σε ένα ξωκλήσι ή σε έναν εγκαταλελειμμένο περιστεριώνα. Ανακάλυψα γύρω στους οκτακόσιους περιστεριώνες. Τα κείμενα, τα σχέδια και τα ερωτήματά μου γέμισαν τέσσερα άλμπουμ, τα οποία παρουσίασα στην Αρχιτεκτονική σχολή της Γενεύης όπου σπούδαζα».
Μετά από 60 και πλέον χρόνια, ένα μέρος αυτού του σπανίου υλικού γίνεται βιβλίο, εμπλουτισμένο με εισαγωγικά κείμενα και πολλές φωτογραφίες-ντοκουμέντα που απαθανατίζουν τους περιστεριώνες όπως σώζονταν το 1955, επαναφέροντας έτσι με έντονο τρόπο την ανάγκη προστασίας της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και προτρέποντάς μας να ακολουθήσουμε τα μονοπάτια του νησιού.
Οι περιστεριώνες εκτιμάται ότι εμφανίστηκαν στην Τήνο κατά την Ενετοκρατία (1207-1715), αν και η πρώτη έγγραφη μαρτυρία είναι ο περιστεριώνας που αναφέρεται σε διαθήκη κληρικού το 1726. Στην Τήνο υπάρχουν σήμερα περισσότεροι από 600 περιστεριώνες, αν και πιθανολογείται ότι κατασκευάστηκαν πάνω από τους διπλάσιους.
Λίγα λόγια για τον Manuel Baud-Bovy
Ο Manuel Baud-Bovy γεννήθηκε το 1935 στην Ελβετία, μεγαλώνοντας σε μια οικογένεια προσωπικοτήτων, που του εμφύσησαν την αγάπη για τις Τέχνες και την Ελλάδα. Ο παππούς του, Daniel Baud-Bovy, ιστορικός της Τέχνης, κατέκτησε μαζί με τον αχώριστο φίλο του και εμβληματικό ελληνιστή Fred Boissonnas το 1913 την κορυφή του Ολύμπου, ενώ o πατέρας του Manuel, Samuel, είχε διακριθεί ως φιλόλογος, μουσικός και μουσικολόγος της ελληνικής λαϊκής μουσικής. Από τη νεότητά του ο Manuel Baud-Bovy ενδιαφέρθηκε για τη λαϊκή αρχιτεκτονική, τα φυσικά τοπία, την εθνογραφία και γενικότερα για τη λαϊκή παράδοση.
Ως αρχιτέκτονες, ο Manuel Baud-Bovy και η σύζυγός του Αριστέα Τζάνου ασχολήθηκαν κυρίως με μελέτες οργάνωσης και χωροταξίας τουριστικών περιοχών, καθώς και κρατών, όπως η Κύπρος και το Ιράν. Επίσης, ο Manuel Baud-Bovy συμμετείχε ή διηύθυνε μελέτες και δράσεις διεθνών οργανισμών στην Ευρώπη, στην Αφρική και στη Μέση Ανατολή. Στην Ελλάδα, ο Manuel Baud-Bovy και η Αριστέα Τζάνου συμμετείχαν σε διεθνείς διαγωνισμούς: «Ανασχεδιασμός του Μνημειακού Άξονα Αριστοτέλους, Θεσσαλονίκη» (2ο βραβείο, 2000), και «Μαρίνα στον Άλιμο Φάληρου» (2ο βραβείο, 2002).
Ο Manuel Baud-Bovy συνέγραψε πολλά άρθρα και μελέτες για τομείς που δραστηριοποιήθηκε, όπως το «Η Αρχιτεκτονική στο Ζαγόρι: Καπέσοβο και άλλα γειτονικά χωριά» (2010), ενώ το βιβλίο του ”Tourism and Recreation Development” (1977) μεταφράστηκε στα κινεζικά ως πανεπιστημιακό σύγγραμμα.
Το ζεύγος Baud-Bovy μοιράζει τον χρόνο του ανάμεσα στη Γενεύη της Ελβετίας και στο Πήλιο της Μαγνησίας.
