Η Νύφη + Οι Εργένηδες = Το Μεγάλο Γυαλί

Στους λάτρεις της σύγχρονης τέχνης, που τυχαίνει να επισκεφθούν το Λονδίνο μεταξύ 14 Φεβρουαρίου και 9 Ιουνίου 2013, προσφέρεται το προνόμιο να δουν μία μοναδική έκθεση από ανοιχτόμυαλα παράδοξα στην Αίθουσα Τέχνης Μπάρμπικαν. Με τίτλο “Χορεύοντας γύρω από τη Νύφη”, η έκθεση παρουσιάζει έργα τέχνης από τον συνθέτη Τζον Κέιτζ (1912-1992), τον χορευτή και χορογράφο Μερς Κάνινγκαμ (1919-2009) και εικαστικούς καλλιτέχνες Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ (1925-2008) και Τζάσπερ Τζονς (γεννημένος το 1930), και, φυσικά, τον μέντορά τους Μαρσέλ Ντισάν (1887-1968). Ο Ντισάν, ο οποίος το 1921 υιοθέτησε το ψευδώνυμο του “άλλου εγώ” του Rrose Sélavy, ένα λογοπαίγνιο που ηχεί ως Eros, c’est la vie (Έρως, αυτό είναι ζωή) και αφού φωτογραφήθηκε ως τραβεστί από τον Μαν Ρέι (μία άλλη φωτογραφία αυτής της σειράς παρουσιάζεται ταυτοχρόνως στην Εθνική Πινακοθήκη Προσωπογραφιών του Λονδίνου), είναι η υποτιθέμενη “Νύφη” από την οποία εμπνεύστηκε αυτή η σπουδαία ομάδα Εργένηδων καλλιτεχνών και γύρω από την οποία παρακινήθηκε να χορέψει.

Πρώτο παράδοξο της έκθεσης είναι ότι, παρά το γεγονός ότι διαθέτει έργα τέχνης από αποβιώσαντες καλλιτέχνες, με εξαίρεση τον Τζονς που συνεισέφερε το σχετικό και πρόσφατο Άτιτλο σχέδιο του 2010, το σύνολο των συμμετεχόντων έργων περιέργως παραμένει ακόμη επίκαιρο από την ημέρα που δημιουργήθηκαν – το πρώτο είναι οι Σκακιστές του 1911 από τον ίδιο τον Ντισάν, Πιόνια Σκακιού του 1943 από τον Κέιτζ, και η Σουίτα για Πέντε του 1956 από τον Κάνινγκαμ, ο Λευκός Πίνακας του 1951 από τον Ράουσενμπεργκ, η Σημαία του 1954 από τον Τζονς. Ένα άλλο παράδοξο είναι ότι αυτή η έκθεση, η οποία υποτίθεται ότι διερευνά την σχέση μεταξύ Νύφης και Εργένηδων, παρουσιάζει έργα τέχνης πριν από τη γνωριμία των Τζονς και Ράουσενμπεργκ με Ντισανικά έργα το 1958. Οι Κέιτζ και Κάνινγκαμ εκπροσωπούνται με έργα τους μετά το 1942, το έτος που συνάντησαν τον Ντισάν.

Γνωρίζοντας τον Ντισάν και το έργο του στη Νέα Υόρκη κατά τη διάρκεια των πρώτων σταδίων της δικής τους καριέρας, κάθε ένας από αυτούς τους νεότερούς του Αμερικανούς καλλιτέχνες ενστερνίστηκε βασικά στοιχεία των ιδεών και της πρακτικής του, προκαλώντας μία ριζοσπαστική αλλαγή στην κατεύθυνση της τέχνης στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και του 1960, η οποία εξακολουθεί να επιδρά στις πολιτιστικές συνθήκες σήμερα. Συχνά αναφερόμενος ως πατέρας της εννοιολογικής τέχνης, ο Ντισάν άλλαξε ριζικά τη σχέση τέχνης και ζωής για τα καλά – επικαλώντας την τυχαιότητα, την ειρωνεία και το χιούμορ σχεδόν ως υλικά, αμφισβητώντας το συμβατικό γούστο και ίσως πιο ακραία από όλα, δημιουργώντας τα “Readymades” (Ετοιμοπαράδοτα) από αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Στο πρόγραμμα του BBC με τίτλο Ετοιμοπαράδοτος Επαναστάτης του 1966, αφιερωμένο στον Ντισάν, ο Ράουσεμνπεργκ δήλωσε: «Η αναγνώριση του για το έλλειμμα της τέχνης στην τέχνη και της τεχνουργίας στα πάντα, νομίζω, είναι ίσως η πιο σημαντική συμβολή του». Το 1966, προς το τέλος της ζωής του, ο Ντισάν φέρεται να έχει αναγνωρίσει την αμοιβαία επιρροή του από τη νέα γενιά των καλλιτεχνών, που έδωσε νέα διάσταση στην εξίσωσή του για την ζωή και την τέχνη.

Στο κέντρο της η έκθεση στο Μπάρμπικαν διερευνά την αινιγματική “Νύφη” του Ντισάν και παρουσιάζει τη σημαντική Νύφη του 1912 και το εμβληματικό έργο με τίτλο Η Νύφη Ξεγυμνωμένη από τους Εργένηδες, ακόμη, γνωστό επίσης και ως Το Μεγάλο Γυαλί. Καθότι το γνήσιο έργο του 1915-1923 εκτίθεται μονιμώς σε θρυμματισμένη μορφή στο Μουσείο Τέχνης Φιλαδέλφειας, εδώ παρουσιάζεται το αντίγραφό του από την Σουηδία (άλλα αντίγραφα βρίσκονται στην Αγγλία και την Ιαπωνία). Φυσικά, το επίκεντρο είναι Το Μεγάλο Γυαλί, το οποίο είναι ένα εμφανώς εικονοκλαστικό έργο τέχνης για το σεξ μεταξύ της Νύφης και των Εργένηδων που αποτελεί μία ατερμόνως απογοητευτική διαδικασία. Στον χορό γύρω από τη νύφη παρουσιάζονται σημαντικά πρώιμα έργα από τους Κέιτζ, Τζονς, Ράουσενμπεργκ και Κάνιγκαμ. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει η Περιήγηση Χρόνου του 1968, φόρος τιμής του Κάνινγκαμ προς τον Ντισάν, μέσα από πρωτότυπα σκηνικά και κοστούμια του Τζονς βασισμένα στο Γυαλί. Πρόκειται για μία πραγματικά μοναδική ευκαιρία να δει το φιλότεχνο κοινό αυτή τη σπουδαία έκθεση που συγκεντρώνει δάνεια από οργανισμούς, ιδρύματα, ινστιτούτα, μουσεία και ιδιωτικές συλλογές από όλο τον κόσμο. Ακόμη, πρόκειται για καταλλήλως διαθεματική έκθεση, παρουσιάζοντας σχετικά έργα μουσικής, χορού και εικαστικών τεχνών που επεξηγούν συσχετισμούς.

Η έκθεση είχε προηγουμένως παρουσιασθεί στο Μουσείο Τέχνης Φιλαδέλφειας, τη ναυαρχίδα Ντισανικών έργων, και την επιμελείται ο Κάρλος Μπασουάλντο σε συνεργασία με την βοηθό του Έρικα Φ. Μπατλ. Ο σύγχρονος καλλιτέχνης Φιλίπ Παρενό ανέλαβε την σκηνοθεσία, χρησιμοποιώντας ευρήματα χρόνου και χώρου με τα οποία μπορεί ο κόσμος να βιώσει ανεξίτηλα το έργο των πέντε φιλοξενούμενων καλλιτεχνών – επικαλούμενος την Ντισανική έννοια του ‘φαντάσματος’ (το 1953 ο Ντισάν εφηύρε το λογοπαίγνιο: «A Guest + A Host = A Ghost») προκειμένου να υποδηλώσει αυτό που υφίσταται μεταξύ παρουσίας και απουσίας. Ο Παρενό διοργάνωσε μία ποικίλη σειρά διακριτικής ενορχήστρωσης ζωντανού και προ-ηχογραφημένου ήχου σε σχέση με ζωντανές παραστάσεις χορού, που επιτρέπει στην έκθεση να μετασχηματίζεται με την πάροδο του χρόνου. Τα Σαββατοκύριακα και τα απογεύματα της Πέμπτης, ο τομέας της νύφης θα ενεργοποιείται από χορογραφίες του Κάνινγκαμ, που σκηνογραφούνται σε συνεργασία με το Σχολή Σύγχρονου Χορού του Λονδίνου και τον Όμιλο Χορού του Ρίτσαρντ Άλστον.

Κατάλογος Έκθεσης
Την έκθεση συνοδεύει ένας πλήρως εικονογραφημένος κατάλογος που εκδόθηκε από το Μουσείο Τέχνης Φιλαδέλφειας. Περιλαμβάνει μία εισαγωγή από τον Κάρλος Μπασουάλντο, Επιμελητή Σύγχρονης Τέχνης, και την Έρικα Φ. Μπατλ, Βοηθό Επιμελήτρια Εγχειρἠματος, από το Μουσείο Τέχνης Φιλαδέλφειας· ένα νέο δοκίμιο του Κάλβιν Τόμκινς, κριτικού για το Νιού Γιόρκερ· και τα βιογραφικά των συμμετεχόντων καλλιτεχνών. Διαθέτει επίσης μία ανθολογία από ανατυπωμένα άρθρα, κριτικά δοκίμια, αποσπάσματα, αλληλογραφία και συνεντεύξεις που χαρτογραφούν τις σχέσεις των καλλιτεχνών και έχουν επιλεγεί από τον Ρεϊνάλντο Λαντάγκα, μουσικό και Αναπληρωτή Καθηγητή Γλωσσών στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια· κι ένα πρωτοεμφανιζόμενο χρονολόγιο που παραθέτει λεπτομερώς τις ζωές και τις αλληλεπιδράσεις των πέντε καλλιτεχνών από τον Πολ Β. Φράνκλιν, Αρχισυντάκτη του ετήσιου περιοδικού Étant Donne Marcel Duchamp. Τιμή: £ 35. ISBN: 9780876332429.

Πληροφορίες Κοινού
Τίτλος | Χορεύοντας γύρω από τη Νύφη: Κέιτζ, Κάνινγκαμ, Τζονς, Ράουσενμπεργκ, και Ντισάν. Σκηνοθεσία από τον Φιλίπ Παρενό.
Χὠρος | Αίθουσα Τέχνης Μπάρμπικαν, Λονδίνο
Διάρκεια | 14 Φεβρουαρίου – 9 Ιουνίου 2013
Επικοινωνία | +44 (0) 845 120 7550, [email protected]
Ανοιχτά | Καθημερινώς 11πμ-8μμ, Τετ 11πμ-6μμ, κάθε Πέμ. ΑΡΓΑ μέχρι 10μμ.
Εισιτήρια | Κανονικό £10 στο διαδίκτυο / £12 στην είσοδο, Μειωμένο £7 στο διαδίκτυο / £8 στην είσοδο.