Όταν ήμουν μαθητής στο σχολείο είχαμε ένα συμμαθητή με παράξενο για μένα όνομα. Επίσης ήταν καλοντυμένος, ξανθός και γαλανομάτης, κάτι που θεωρητικά θα τον καθιστούσε πιο ελκυστικό στον μικρόκοσμο παιδιών δημοτικού. Όμως έβλεπα ότι υπήρχε ένας δισταγμός από πλευράς των φίλων μου, μια σχετική αποστασιοποίηση. Όταν μια μέρα ρώτησα έναν από αυτούς τι παίζει με αυτό το ξανθό παιδί, μου απάντησε: «Δεν ξέρεις ότι είναι Εβραίος;». Τότε δεν γνώριζα ακόμη, γιατί αυτό θα έπρεπε να μου το ψιθυρίσει κάποιος συνωμοτικά, λες και ήταν κάτι ταμπού. Δεν μπορούσα να καταλάβω τι είχαν κάνει επιτέλους αυτοί οι Εβραίοι και έπρεπε να τους αντιμετωπίζουμε με ψιθύρους και σαρκαστικά γελάκια.
Τριάντα πέντε χρόνια αργότερα ακόμη δεν μπορώ να κατανοήσω τόσο τη φύση όσο και το μένος του αντισημιτισμού στην ιστορία. Η πιο βαθιά ριζωμένη και αρχαιότερη μορφή ρατσισμού στην ανθρωπότητα εξακολουθεί και μου φαίνεται κάτι που αγγίζει τα όρια του μυστικισμού.
Αργά και σταθερά, δεκαετίες μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και το Ολοκαύτωμα, άρχισε να σχηματίζεται μια νέα μορφή αντισημιτισμού στην Ευρώπη, αυτή τη φορά με αριστερό πρόσημο και αφορμή την πολιτική του κράτους του Ισραήλ έναντι των Παλαιστινίων. Αρχικά, όσοι υποστήριζαν αυτή τη στάση αρνούνταν ότι ήταν αντισημιτισμός, ισχυρίζονταν ότι απλά ήταν η έκφραση μιας υγιούς απέχθειας προς ένα είδος μιλιταρισμού, ιμπεριαλισμού, νεοαποικιοκρατίας που εκπροσωπούσε το Ισραήλ. Ως ένα βαθμό αυτό μπορούσε να σταθεί, αν και από αρκετά νωρίς ήταν ύποπτο το ότι πολλές τρομοκρατικές οργανώσεις είχαν υιοθετήσει με φανατισμό αυτή την προσέγγιση, μεταξύ των οποίων και η Μπάαντερ-Μάινχοφ.
Στην πορεία όμως αυτή η στάση άρχισε να σχηματοποιείται και να διαμορφώνει πράγματι ένα νέο είδος αντισημιτισμού. Αυτό εκφράστηκε σχετικά πρόσφατα και εντός του εργατικού κόμματος στη Βρετανία, όπου διέρρευσαν αρκετά σχόλια και απόψεις τόσο από υψηλόβαθμα στελέχη του κόμματος όσο και από τον ίδιο τον επικεφαλής του τότε, τον Τζέρεμι Κόρμπιν. Είχε πλέον αρχίσει να διαμορφώνεται ένας χαώδης αχταρμάς που περιλάμβανε θεωρίες συνωμοσίας, τους Εβραίους του Χόλιγουντ, το Ισραήλ, τους διεθνείς τραπεζίτες κλπ.
Από το άλλο άκρο του πολιτικού φάσματος, πολιτικοί όπως ο Όρμπαν στοχοποιούσαν τον Τζορτζ Σόρος και τους Εβραίους διεθνώς για όλα τα δεινά της ουγγρικής κοινωνίας, συνεχίζοντας μια λαμπρή παράδοση σε αυτή τη χώρα που οδήγησε σε σχεδόν 400.000 Ουγγροεβραίους να δολοφονηθούν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ο λόγος που πλέον αυτό το νέο κύμα μπορεί εύκολα να χαρακτηριστεί αντισημιτισμός, έστω και με νέα μορφή, είναι το πόσο μονομερώς προσεγγίζει το εξαιρετικά σύνθετο ζήτημα της Μέσης Ανατολής. Κάθε λάθος ή έγκλημα που αποδίδεται στο Ισραήλ πολλαπλασιάζεται επί εκατό, ενώ αντίστοιχα εγκλήματα από τους Παλαιστίνιους ή τους Άραβες της περιοχής αποσιωπώνται.
Έτσι φτάνουμε στην παρούσα τραγική συγκυρία, όπου η ρητορική εναντίον του Ισραήλ αλλά και των Εβραίων γενικότερα αγγίζει τα όρια του γραφικού. Από ακροδεξιούς όσο και από κομμουνιστές, ακούγονται καθημερινά στα κανάλια απίστευτα πράγματα, αλλοιώνεται συστηματικά η ίδια η ιστορία. Φαίνεται λοιπόν πως σε ολόκληρη την Ευρώπη, αλλά και στην Ελλάδα, οξύνεται και πάλι ο αντισημιτισμός. Ένας πατροπαράδοτος αυτή τη φορά αντισημιτισμός που απλώς φοράει τον μανδύα ενός δήθεν ανθρωπισμού.
Εγώ εδώ δεν θα επιχειρήσω να λύσω ένα τόσο σύνθετο πρόβλημα, του οποίου η πολυπλοκότητα εδράζεται πάνω στο ότι και οι δύο πλευρές έχουν ισχυρές ιστορικά αξιώσεις ως προς το δίκιο τους. Άλλωστε δεν έχω την επάρκεια για λεπτομερή ανάλυση. Ούτε και έχω την παραμικρή διάθεση να υπερασπιστώ το Ισραήλ που έχει πράγματι διαπράξει λάθη και εγκλήματα (το κυριότερο των οποίων κατά τη γνώμη μου ήταν οι διαρκείς εποικισμοί, οι οποίοι ταπείνωσαν τους Παλαιστίνιους και την αξιοπρέπειά τους, στερώντας τους την ελάχιστη ζωτική γη και μετατρέποντάς τους πράγματι σε πολίτες δεύτερης κατηγορίας). Όμως πρέπει να επισημάνω ορισμένα βασικά πράγματα που συστηματικά αγνοούνται.
Το κράτος του Ισραήλ οικοδομήθηκε πάνω στη βασική αξία του «Ποτέ ξανά». Κάθε πολίτης κάνει σημαντικές θυσίες για το κράτος και παράλληλα είναι σα να υπογράφει ένα συμβόλαιο ασφάλειας. Η ασφάλεια αυτή είναι κάτι ιερό, κάτι που αγγίζει και τα όρια του συλλογικού υποσυνείδητου ενός ολόκληρου λαού, ενός λαού που για χιλιετηρίδες εκδιώχθηκε, εξευτελίστηκε, δολοφονήθηκε, μέχρι το σημείο να μάθει να ετεροκαθορίζει την ταυτότητά του σε σχέση με τους εκάστοτε διώκτες του. Ακόμη και σήμερα περιβάλλεται από χώρες με θεοκρατικά και δικτατορικά καθεστώτα που αριθμούν τριακόσια εκατομμύρια κατοίκους και τα οποία αρνούνται το ίδιο το δικαίωμά τους στην ύπαρξη! Αντιλαμβάνεται κάποιος τι σημαίνει για αυτό το κράτος η έννοια της ασφάλειας, πόσο μπορεί πράγματι να θολώσει την κρίση τόσο της πολιτικής ηγεσίας όσο και της κοινής τους γνώμης.
Καθημερινά ακούω ανακρίβειες και ψέματα σχετικά με το ακανθώδες ζήτημα της Παλαιστίνης και του κράτους του Ισραήλ, ανακρίβειες που θεωρώ πολύ επικίνδυνες, αφού στοχεύουν στο να διαμορφώσουν στην κοινή γνώμη μία λανθασμένη και μονομερή άποψη γύρω από ένα τόσο περίπλοκο πρόβλημα που κατά βάθος καταλήγει στην απλοϊκή διαπίστωση ότι το θέμα ουσιαστικά έχει ως εξής: φταίνε οι Εβραίοι.
Προφανώς όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Για παράδειγμα, όσοι προσεγγίζουν το θέμα μονοδιάστατα ξεχνάνε ότι ουδέποτε υπήρξε παλαιστινιακό κράτος, ώστε να αποκαλούν το Ισραήλ κατοχική δύναμη. Ξεχνάνε επίσης ότι οι Παλαιστίνιοι και οι Άραβες απέρριψαν τρεις φορές προτάσεις για λύση δύο κρατών (ορισμένες εκ των οποίων, είναι αλήθεια, είχαν διάφορα προβλήματα αλλά ήταν σε κάθε περίπτωση ασύγκριτα καλύτερες λύσεις σε σχέση με τη σημερινή πραγματικότητα), τις οποίες οι Ισραηλινοί είχαν αποδεχθεί.
Ξεχνάνε τις πολλαπλές επιθέσεις και απόπειρες εισβολής στα εδάφη του Ισραήλ από συντονισμένες δυνάμεις των γειτονικών Αραβικών κρατών. Αποσιωπούν βεβαίως τη γνωστή συνάντηση του μέγα μουφτή της Ιερουσαλήμ Αλ Χουσέινι με τον Χίτλερ τον Νοέμβριο του 1941, στην οποία ο μουφτής προσπάθησε να πείσει τον Χίτλερ να συμπεριλάβει τους Εβραίους κατοίκους της Παλαιστίνης στην «τελική λύση». Αγνοούν ότι το 20 τοις εκατό του πληθυσμού εντός Ισραήλ είναι Άραβες που ζουν με σχετική αρμονία με τους Εβραίους συμπολίτες τους και εκπροσωπούνται πολιτικά στη βουλή. Κλείνουν τα μάτια στο ότι η Χαμάς μεταξύ άλλων επιτέθηκε σε νέους που συμμετείχαν σε φιλειρηνικά φεστιβάλ σκοπεύοντας προφανώς να αποξενώσουν ακόμα και την εντόνως επικριτική προς τον Νετανιάχου αριστερά και κεντροαριστερά στο Ισραήλ και άρα να προκαλέσουν συνειδητά μία ασύμμετρη επίθεση στη Γάζα, την οποία θα χρησιμοποιούσαν, ώστε να ριζοσπαστικοποιήσουν κι άλλους νέους.
Δεν είναι προφανές ότι οι ίδιοι οι απλοί πολίτες της Γάζας χρησιμοποιούνται ως πιόνια από τους ηγέτες τους; Δεν είναι επίσης θλιβερό ότι τελικοί χαμένοι είναι όλοι; Εκτός από τις κατεστραμμένες ζωές των ανθρώπων στη Γάζα και των συγγενών των θυμάτων των τρομοκρατικών επιθέσεων, μεγάλο θύμα είναι και το ίδιο το Ισραήλ, η μοναδική φιλελεύθερη δημοκρατία της περιοχής, η οποία εξωθείται σε πιο ολοκληρωτικά μονοπάτια που καθόλου δεν θα χαλούσαν τα βαθύτερα σχέδια της υπερσυντηρητικής κοινότητας των ορθοδόξων Εβραίων. Αυτό μας έλειπε, η μοναδική δημοκρατία στην περιοχή να καταλήξει και αυτή ένα de facto θεοκρατικό καθεστώς. Όλα τα παραπάνω δεν τα γράφω ώστε να διαλέξω πλευρά, αλλά για ακριβώς το αντίθετο: για να δείξω ότι υπάρχουν λόγοι που ένα τέτοιο ζήτημα είναι τόσο περίπλοκο και πολυπαραγοντικό, ότι η απλοϊκά μονομερής παρουσίαση των γεγονότων συνήθως παίζει το παιχνίδι μιας προπαγάνδας, συνειδητά ή μη.
Θα κλείσω με τον Τολστόι. Ο μεγάλος Ρώσος, στην Άννα Καρένινα φιλοτεχνεί ένα θαρραλέο και ειλικρινές πορτρέτο των μουζίκων. Από τη μία τους παρουσιάζει ως ευλογημένους ως προς την απλότητά τους και την ευγενή επαφή τους με τη φύση. Από την άλλη, τους παρουσιάζει ως βάναυσους μέθυσους που δέρνουν τις γυναίκες και τα παιδιά τους και αναμασούν μεσαιωνικές δεισιδαιμονίες. Ο Τολστόι αρνείται τόσο να αγιοποιήσει όσο και να δαιμονοποιήσει τους μουζίκους, γιατί ήταν από τους λίγους που τους γνώριζε καλά, και γιατί ο πραγματικά μεγάλος καλλιτέχνης εκφράζει την ανθρώπινη φύση σε όλη της την πολυπλοκότητα, μακριά από μονοσήμαντες και απλοϊκές εντυπώσεις.
Το ίδιο κατά προέκταση ισχύει για όλους. Θα είναι εξαιρετικά θλιβερό το να αρχίσει ένα μέρος της κοινωνίας να αγιοποιεί λαούς και να δαιμονοποιεί άλλους, να επιλέγει τυφλά πλευρές βάσει προκαταλήψεων, να απλοποιεί ιδιαίτερα περίπλοκες υποθέσεις, έτσι ώστε να επιλέγει βολικά τα εξιλαστήρια θύματα. Τα αστέρια του Δαβίδ που αποτυπώθηκαν έξω από κτίρια που διαμένουν εβραϊκής καταγωγής πολίτες στη Γαλλία θύμισε τις πιο σκοτεινές στιγμές στην ιστορία. Επιτέλους ας αντισταθούμε στο να επαναλαμβάνουμε συνεχώς τις ίδιες αμαρτίες του παρελθόντος.
Μία Απάντηση
1. Εβραίοι σε όλο τον κόσμο υποστηρίζουν τους Παλαιστίνιους και έχουν φριξει με την γενοκτονία/ολοκαύτωμα που διαπράττεται.
2. Μετά το ολοκαύτωμα του Χίτλερ οι Εβραίοι είπαν “Ποτέ Ξανά”. Εννοούσαν μόνο για τον εαυτό τους;
3. Στην Δυτική Όχθη γίνονται συνεχώς παράνομοι επικοισμοι. Βγάζουν ανθρώπους από τα σπίτια των γονιών/παππούδων τους και βάζουν σε αυτά εβραιους εποίκους από την Αμερική. Το καλοκαίρι κόβουν το νερό στις γειτονιές των Παλαιστινίων για να έχουν άφθονο οι έποικοι. Έχουν πεθάνει παιδιά γιατί ο δρόμος για το νοσοκομείο μπορεί να είναι ατελείωτες ώρες λόγω των τσεκποϊντς. Η Γάζα μια κλειστή φυλακή χωρίς διέξοδο. Απαρχάιντ είναι η λέξη που τα περιγράφει αυτά και άλλα πολλά.
4. 9.500 άνθρωποι νεκροί. Οι μισοί παιδάκια. Εικόνες με παιδάκια που τρέμουν. Παιδάκια που φωνάζουν την νεκρή μαμά τους. Γονείς που βλέπουν τα παιδιά τους σε άσπρες σακούλες. Άσπρες σακούλες με 5χρονα παιδάκια. Πόσο ντροπή για έναν λαό που έχει περάσει από τόσες διώξεις. Πόσο ντροπή να κάνεις αυτό που σου έκαναν. Σαν αμόρφωτος νάρκισσος που κατηγορεί τους άλλους για την κακοποίηση που τους κάνει.