Ο 68χρονος αφρικανός μουσικός αποτελεί μια ιδιαίτερη προσωπικότητα και έναν από τους μεγαλύτερους πρεσβευτές της Αιθιοπικής μουσικής. Γεννημένος στη Τζίμα της Αιθιοπίας το 1943, σπούδασε μουσική στο Λονδίνο και στη συνέχεια στη Νέα Υόρκη και τη Βοστώνη, όπου ήταν ο πρώτος αφρικανός φοιτητής στο Berklee College of Music. Είναι ο εμπνευστής της Ethio-jazz, μιας μίξης λάτιν, τζαζ και Αιθιοπικής μουσικής, ερευνά στο Πανεπιστήμιο του Harvard και στο MIT τον εκμοντερνισμό των παραδοσιακών οργάνων της Αιθιοπίας και προσφάτως έκανε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνεργασία με τους Heliocentrics, η οποία αποτυπώθηκε το 2009 στο εξαιρετικό “Inspiration Information”. Το 2010 κυκλοφόρησε την τελευταία του δουλειά με τίτλο “Mulatu Steps Ahead”.
ελc: Πώς θα περιγράφατε τον ήχο του τελευταίου σας άλμπουμ “Mulatu Steps Ahead”;
Mulatu Astatke: Πιστεύω ότι το άλμπουμ εμπεριέχει πολλά διαφορετικά ηχοχρώματα, καθώς εγώ ήθελα να πάω την Ethio jazz σε νέες κατευθύνσεις. Έτσι, υπάρχει το κομμάτι ‘Ethio Blues’ το οποίο είναι επηρεασμένο από τους Miles και Gil Evans αλλά είναι ενορχηστρωμένο με μια μίξη Ethio jazz, το ‘Green Africa’ το οποίο αποτελεί μια αρκετά ευρεία σύνθεση, το ‘Motherland’, που βασίζεται στο αργό tezeta και κομμάτια όπως το ‘Assosa’ το οποίο βασίζεται στην παραδοσιακή μουσική της Αιθιοπικής φυλής Assosa.
ελc: To soundtrack της ταινίας «Τσακισμένα λουλούδια» του Jim Jarmusch και η συνεργασία σας με τη psyche – jazz κολεκτίβα The Heliocentrics έκαναν τη μουσική σας γνωστή σε ένα ευρύ κοινό. Πώς προέκυψαν αυτές οι συνεργασίες;
M.A.: Ο Jim Jarmusch είχε ακούσει τη μουσική μου από τη σειρά ‘Ethiopiques’ και ήθελε πολύ να τη χρησιμοποιήσει στην ταινία του – τόσο, που έβαλε στο σενάριο και έναν Αιθίοπα χαρακτήρα ειδικά για την ταινία. Η συνεργασία με τους Heliocentrics έγινε χάρη στην κυρία Karen P, ραδιοφωνική παραγωγό από το Λονδίνο. Εκείνη κανόνισε να κάνω μια συναυλία στο Cargo και είχε κλείσει τους Heliocentrics να παίξουν μαζί μου. Ήταν η πρώτη φορά που έπαιζα στο Λονδίνο μετά από πολλά χρόνια. Αμέσως μετά από εκείνη την εμφάνιση επικοινώνησε μαζί μας η δισκογραφική Strut Records και μας πρότεινε να ηχογραφήσουμε ένα δίσκο μαζί.
ελc: Αποτελείτε κομμάτι της χρυσής δεκαετίας του ’70 για την Αιθιοπία, περίοδο κατά την οποία συνεργαστήκατε με σπουδαίους καλλιτέχνες όπως ο Mahmoud Ahmed και ο Duke Ellington. Πόσο σημαντική ήταν αυτή η περίοδος για εσάς ως μουσικό, αλλά και για τη μουσική της Αιθιοπίας;
M.A.: Ναι, αυτή ήταν μια πολύ ιδιαίτερη περίοδος για μένα και για την Αιθιοπική μουσική. Είχαμε ορισμένους καταπληκτικούς τραγουδιστές όπως ο Mahmoud, ο Tilahoun (Gessesse), οι οποίοι είναι εξαιρετικοί καλλιτέχνες. Τόσο πριν όσο και μετά την παραμονή μου στη Νέα Υόρκη, περίοδο κατά την οποία σχηματιζόταν μέσα μου η σύλληψη της Ethio jazz, είχα περάσει αρκετά χρόνια προσπαθώντας να επιτύχω τη σωστή ισορροπία ώστε τα Αιθιοπικά ηχοχρώματα να ξεχωρίζουν. Η επίσκεψη του Duke Ellington στην Αιθιοπία ήταν αδιαμφισβήτητα ένα ορόσημο για μένα. Εκείνος και η μπάντα του έπαιξαν μια δική μου σύνθεση για ορχήστρα big band, το ‘Dewel’, όπου εγώ τους συνόδεψα κατά τη διάρκεια της επίσκεψης. Ήταν μια στιγμή για την οποία είμαι περήφανος. Επρόκειτο για την αποδοχή της αφρικάνικης μουσικής από έναν από τους μεγάλους της jazz.
ελc: Φέρατε στη μουσική κουλτούρα της Αιθιοπίας μια μίξη αμερικάνικης jazz και λάτιν ενορχήστρωσης. Πώς υποδέχτηκαν αυτόν τον πειραματισμό στην πατρίδα σας; Είναι η Ethio-jazz δημοφιλής σήμερα στην Αιθιοπία;
M.A.: Ήταν ένας νέος ήχος για την πατρίδα μου εκείνη την εποχή, οι άνθρωποι δεν μπορούσαν να τον καταλάβουν, καθώς τα σημεία αναφοράς τους ήταν η παραδοσιακή μας μουσική. Σήμερα πιστεύω ότι η μουσική μου αποτελεί μέρος μιας εποχής (δεκαετίες ’60 και ’70) την οποία οι άνθρωποι θυμούνται με στοργή και η Αιθιοπική jazz είναι πλέον ένα αποδεκτό κομμάτι της μουσικής του τόπου μας. Αυτές τις μέρες, οι νέοι καλλιτέχνες κυριαρχούν στη μουσική μας με το δικό τους μουσικό ύφος και τη χρήση ηλεκτρονικής παραγωγής, υπάρχουν όμως ακόμα εξαιρετικοί τζαζ μουσικοί στην Αιθιοπία και πολλοί νέοι μεταξύ αυτών, οι οποίοι καταλαβαίνουν και σέβονται την κληρονομιά της Ethio jazz.
ελc: Το 2008 ολοκληρώσατε μια υποτροφία από το Ινστιτούτο Radcliffe στο Πανεπιστήμιο Harvard πάνω στον εκμοντερνισμό των παραδοσιακών αιθιοπικών οργάνων. Με ποιο τρόπο προσπαθήσατε να τα εκμοντερνίσετε;
M.A.: Ο βασικός μου στόχος ήταν να δημιουργήσω μια 12χορδη εκδοχή του krar, παραδοσιακό όργανο το οποίο μοιάζει με τη λύρα. Στην Αιθιοπία χορδίζεται πάντα στην πεντατονική κλίμακα, γεγονός που περιορίζει τη χρήση του. Το όνειρό μου είναι να δημιουργήσω μια τέτοια εκδοχή των οργάνων, ώστε κάθε μουσικός στον κόσμο να μπορεί να τα παίξει. Θέλω επίσης τόσο το krar όσο και τα υπόλοιπα παραδοσιακά αιθιοπικά όργανα να γνωρίσουν ευρεία αποδοχή παγκοσμίως, όπως συμβαίνει με την κιθάρα και το πιάνο.
ελc: Τι είναι για εσάς η παράδοση; Πιστεύετε ότι πρέπει να τη διαφυλάσσουμε, να την εξελίσσουμε, ή ίσως και τα δύο;
M.A.: Η παράδοση είναι πάρα πολύ σημαντική για μένα. Πιστεύω ότι πρέπει να τη διαφυλάσσουμε και να την καταγράφουμε, αλλά επίσης χρησιμοποιώ την παράδοση συχνά στη μουσική μου με νέες ενορχηστρώσεις. Θεωρώ ότι, εάν γίνεται με σεβασμό, είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον το να οδηγείται η αιθιοπική μουσική σε νέες διαδρομές. Κάτι τέτοιο έκανα στο τελευταίο άλμπουμ μου, όπου ενορχήστρωσα την παραδοσιακή μουσική από τις φυλές Assosa και Derashe με δυτικά όργανα.
ελc: Αυτή είναι η τρίτη συνεχόμενη χρονιά που επισκέπτεστε την Ελλάδα (2009 Synch Festival, 2010 Fuzz club). Τι θα μας παρουσιάσετε στις επερχόμενες εμφανίσεις σας σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα (15 & 16/4/2011);
M.A.: Θα παίξω συνθέσεις από το άλμπουμ ‘Mulatu Steps Ahead’ μαζί με τη μπάντα μου η οποία αποτελείται από εξαιρετικούς μουσικούς. Θα παίξουμε επίσης μερικές από τις παλαιότερες συνθέσεις μου, με νέες ενορχηστρώσεις.
