-267923.jpg)
Χέρια πλεγμένα ή γυναικεία εφηβαία αποκομμένα από το υπόλοιπο σώμα, πρόσωπα που θυμίζουν το σήμα επικίνδυνων ουσιών πάνω σε συσκευασίες σαν νεκροκεφαλές ή κεφάλια παράξενων καρτούν, φίδια αλλά και νύχια μυθικών τεράτων ζωγραφίζονται πάνω σε τεράστιους πορφυρούς υφασμάτινους καμβάδες. Την ίδια στιγμή το χειρουργικό ξυράφι-πινέλο αποσπά από το βελούδο το πέλος του, που πέφτει στο πάτωμα σχηματίζοντας «σάρκινους» και αιμάτινους σωρούς. Το παράδοξο είναι το κύριο χαρακτηριστικό των έργων της Μάρως Μιχαλακάκου. Ωστόσο, αυτό το παράδοξο δεν προσομοιάζει στο σουρεαλισμό, αλλά αντλείται από το παράδοξο της καθημερινότητάς μας, ιδίως αν με ειλικρίνεια προσπαθήσουμε να αποκωδικοποιήσουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Ένα παράδοξο που προκύπτει από τον άναρχο και αχαλίνωτο ψυχισμό μας, που τελικά ανθίσταται σε κάθε είδους κοινωνικές επιταγές και νόρμες για να δημιουργήσει αξιοπερίεργα μορφώματα. Έργα αυτοαναφορικά στον πυρήνα τους, που όμως με ευκολία μπορούν να αντικατοπτρίσουν τις απορίες και την ανησυχία πολλών γύρω από θέματα όπως οι σχέσεις (εξουσίας πάντοτε με τον έναν ή τον άλλον τρόπο), το σεξ και η σεξουαλική ταυτότητα, η βιαιότητα της ίδιας της ύπαρξης, η μοναξιά, το γήρας, ο θάνατος και η ζωή.
Η τελευταία έκθεση της Μάρως Μιχαλακάκου στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα με τίτλο «Θα Προτιμούσα Όχι» περιλαμβάνει δύο τεράστιες εγκαταστάσεις και μερικά σχέδια. Η μία από τις δύο εγκαταστάσεις, το Κόκκινο Χαλί, είναι ένα πορφυρό βελούδινο ύφασμα, όπου επάνω του έχουν ζωγραφιστεί με ξυράφι τα αποτυπώματα ενός φανταστικού αρπακτικού όντος, ενός δράκου που απλώνεται στην γκαλερί απειλητικά με τα τεράστια νύχια του και είναι έτοιμα επιτεθούν για να κατασπαράξουν. Ένα έργο που δημιουργήθηκε πριν από δύο χρόνια για την έκθεση Escargothique, bizaraignée, éléphantasme… un bestiaire merveilleux και πρώτο παρουσιάστηκε μέσα σε ένα γαλλικό πύργο «που θύμιζε Ντίσνεϊλαντ» όπως λέει η ίδια η Μιχαλακάκου.
Πώς όμως αυτό το έργο συνδέεται με τον τίτλο της έκθεσης «Θα Προτιμούσα Όχι», που είναι εμπνευσμένος από τον παράδοξο χαρακτήρα του Μπάρτελμπι του Μελβίλ (Μπάρτλεμπι ο Γραφέας: Μια ιστορία της Γουόλ Στριτ, Herman Melville), ο οποίος χρησιμοποιεί κατ’ επανάληψη την παραπάνω φράση; Όπως λέει η Μάρω Μιχαλακάκου, αυτό που την ενέπνευσε από τη συγκεκριμένη ιστορία ήταν: «η εναλλαγή των ρόλων ανάμεσα στο γραφέα Μπάρτελμπι και το αφεντικό του. Ο Μπάρτελμπι χρησιμοποιεί έναν τρόπο μη επαναστατικό απαντώντας σε καθετί που του ζητά το αφεντικό με τη φράση “θα προτιμούσα όχι”. Το αφεντικό νιώθει εγκλωβισμένο από αυτή την απρόσμενη συμπεριφορά του Μπάρτελμπι και προσπαθεί να τον διώξει, όμως δεν καταφέρνει να απαλλαγεί από αυτόν και αντίθετα αρχίζει να νιώθει ενοχές. Το θήραμα γίνεται θηρευτής και τούμπαλιν… Ο δράκος λοιπόν στην εγκατάσταση Κόκκινο Χαλί είναι ο θηρευτής ή το θήραμα; Αυτή η διαδικασία είναι γοητευτική και διεγερτική. Είναι η διέγερση που δημιουργείται όταν χρησιμοποιώντας τη γοητεία σου ‒αλλά και άλλα μέσα‒ καταφέρνεις να αλλάξεις ρόλο και βάζεις τον άλλο στη θέση του θύματος… Προσωπικά μιλώντας ναι, μου έχει συμβεί. Δε με ενδιαφέρει όμως πια αυτό το παιχνίδι, αλλά είναι κάτι που έχω βιώσει… Γοητεύει και διεγείρει ως ένα παιχνίδι ανάμεσα σε ανθρώπους σε όλα τα επίπεδα, από το προσωπικό και το επαγγελματικό μέχρι την πολιτική, ένα παιχνίδι που συναντάς παντού». Και συνεχίζει λέγοντας ότι: «θηρευτής και θήραμα είναι και ο θάνατος και η ζωή… Οι σχέσεις είναι δέσμιες του χρόνου και του γήρατος. Όταν συνειδητοποιούμε ότι γερνάμε, τότε θέλουμε να πάμε σε κάτι νέο. Είμαστε σαν τα βαμπίρ, άμα ρουφήξεις νέο αίμα ζωντανεύεις, έστω και προσωρινά. Μια ψευδαίσθηση που σου κάνει καλό. Όταν βλέπεις να γερνάει ο άνθρωπός σου, τρομάζεις. Και συνειδητοποιείς ότι γερνάς κι εσύ. Θα μετατραπούμε σε στάχτη, σε χώμα, μετατρεπόμαστε καθημερινά, δεν ήμουν έτσι πριν από 20 χρόνια και δε θα είμαι έτσι σε άλλα 20. Το γήρας, ο χρόνος στον οποίο αναφέρεται και το ποίημα του Πολ Βερλέν, το πεπερασμένο… “Είναι τελείως παρανοϊκό το ότι γνωρίζουμε ότι θα πεθάνουμε και πρέπει να ζήσουμε με αυτό το βάρος και δημιουργούμε για να αντέξουμε με κάποιο τρόπο αυτή τη γνώση” είπε ο Πέτερ Στάιν σε μια συνέντευξη». Και η υστεροφημία; «Η υστεροφημία» λέει η Μάρω Μιχακλακάκου «με αφορά με έναν υπόγειο και ασυνείδητο τρόπο, σαν να μη θέλω να το παραδεχτώ. Δεν μπορώ να πω ότι δε θέλω να μείνω στην ιστορία. Θα φοβόμουνα και να το ακούσω. Όμως, όταν τα έργα είναι ακόμα πολύ καινούργια, όταν τα δημιουργώ, δε σκέφτομαι την υστεροφημία. Όταν είμαι πάνω στη σκαλωσιά για να στήσω μια εγκατάσταση, το μόνο που δεν μπορώ να σκεφτώ είναι η υστεροφημία. Τελικά, όμως, αυτή “η νίκη ενάντια στο θάνατο”, γιατί αυτό είναι η υστεροφημία, πάντα ενυπάρχει. Είναι ο μόνος τρόπος για να νικήσεις το θάνατο».
Η δεύτερη μεγάλη εγκατάσταση που παρουσιάζεται στην έκθεση έχει τίτλο «Ευτυχισμένες Μέρες» και είναι μια σαφής αναφορά στο θεατρικό έργο του Μπέκετ. Η Γουίνι στο Happy days είναι πνιγμένη στο χώμα, το οποίο αργά και βασανιστικά την καταπίνει, όμως αυτή ανόητη ή απίστευτα προσαρμοστική και δυνατή συνεχίζει να φλυαρεί μέχρι το τέλος ρουφώντας κάθε ρανίδα ζωής. Στις Ευτυχισμένες Μέρες της Μάρως Μιχαλακάκου δεν υπάρχει Γουίνι, υποκαθίσταται από δύο μεγάλες κολόνες που υπάρχουν στον εκθεσιακό χώρο, οι οποίες πνίγονται μέσα σε δύο τεράστιους σωρούς από πορφυρό χνούδι βελούδου. Το χνούδι που έχει αποσπαστεί βίαια από τους βελούδινους ξυρισμένους καμβάδες της Μιχαλακάκου είναι σαν να έλκεται από τις δύο κολόνες και να συγκεντρώνεται εκεί. «Και μαζί και η σκόνη» λέει η Μιχαλακάκου «… μοιάζει σαν αυτός ο σωρός να συνεχίζει να μεγαλώνει ασταμάτητα ρουφώντας συνεχώς σκόνη. Γι’ αυτό είναι σαν δυο βουνά φτιαγμένα από χρόνο. Χρόνος που μετράται από τη σκόνη που συγκεντρώνεται. Και τα δύο έργα έχουν να κάνουν με το θάνατο, αυτό είναι βέβαιο. Ίσως στις Ευτυχισμένες Μέρες να υπάρχει μεγαλύτερη αποδοχή της κατάστασης, στο άλλο ακόμα κανείς το παλεύει. Το πάνω είναι πιο ήρεμο… Κοινό τους σημείο είναι ο χρόνος. Στο ένα βρίσκουμε βουνά από σκόνη που συσσωρεύεται μέσα στο χρόνο. Κάτω υπάρχει η αγωνία του χρόνου… Σε αυτή την εγκατάσταση υπάρχει το στραπατσάρισμα που επιφέρει ο χρόνος, στο Κόκκινο Χαλί υπάρχει η πάλη με το χρόνο. Όσο πιο πολύ μεγαλώνεις κάνεις πράγματα με λιγότερο φόβο, γιατί ούτως ή άλλως στραπατσάρεσαι. Ακόμα το γήρας λειτουργεί απελευθερωτικά. Αργότερα δεν ξέρω… Οι κολόνες στην εγκατάσταση Ευτυχισμένες Μέρες συνδέονται με την Ακρόπολη. Στην Ακρόπολη τα λευκά μάρμαρα μου φέρνουν στο μυαλό το θάνατο. Ενώ στο Σούνιο, στο ναό του Ποσειδώνα, ίσως είναι η θάλασσα – και στους Δελφούς και στην Ολυμπία νιώθω δέος. Μου έρχεται να βάλω τα κλάματα. Αντίθετα, δεν μπορώ να ξεκολλήσω την Ακρόπολη από το σύγχρονο περιβάλλον της κι αυτό το θανατερό φως που την περιβάλλει. Οπότε η πρώτη σκέψη ήταν να αναπαραστήσω, να κάνω ομοιώματα αυτών των κολονών τη μια πάνω στην άλλη πεσμένες, σαν να υπήρχαν ανέκαθεν στο χώρο. Έκανα πολλά προσχέδια, σκέφτηκα να τις τυλίξω με ταινίες όπως σε ένα άλλο έργο του Μπέκετ το Tape, έκανα πολλά και στο τέλος βγήκε αυτό. Ο Μπέκετ με οδήγησε στον Μέλβιλ. Βρήκα ποιοι τον επηρέασαν. Αυτό που μου αρέσει στον Μπάρτλεμπι είναι ότι ο καθένας μπορεί να κάνει την ανάλυση που θέλει. Τελικά έκανα δύο ξεχωριστά έργα όπου ο χώρος γίνεται μια φιλοσοφική ολότητα. Ο χώρος και ο χρόνος δουλεύουν μαζί».
Πριν από μερικές ημέρες εγκαινιάστηκε στο Παρίσι στην γκαλερί Nuke μία ακόμα έκθεση στην οποία συμμετέχει η Μάρω Μιχαλακάκου με τίτλο «Beautiful Penis». Στην έκθεση, αφορμή για τη διοργάνωση της οποίας υπήρξε η έκδοση του βιβλίου της Μπάρμπαρα Πόλα με τίτλο «Tout à fait femme», θα συμμετέχουν διάσημες καλλιτέχνιδες όπως η Βανέσα Μπίκροφτ, η Τρέισι Εμίν και η Σάρα Λούκας. Στο συγκεκριμένο βιβλίο η συγγραφέας αναζητά, μεταξύ άλλων, τους λόγους για τους οποίους ελάχιστες μόνο φορές στην ιστορία της τέχνης το ανδρικό σώμα και, ειδικότερα, το ανδρικό μόριο έχει αναπαρασταθεί σε όλο του το μεγαλείο από γυναίκες εικαστικούς, σε αντίθεση με τους άνδρες καλλιτέχνες που έχουν αναπαραστήσει αναρίθμητες φορές και αναπαριστούν ακόμα με πάθος το γυναικείο σώμα και τις αρετές του. Χωρίς όμως αναπαράσταση δεν υπάρχει ουσιαστική γνώση. Πώς λοιπόν μπορούν οι γυναίκες από αντικείμενα πόθου να γίνουν υποκείμενα που ποθούν αν δεν αναπαραστήσουν το ανδρικό πέος, όχι σαν εργαλείο πόνου αλλά ως μέσο ευχαρίστησης; Η απάντηση επιχειρείται να δοθεί μέσα από την έκθεση Beautiful Penis, η οποία μετά το Παρίσι (έως 16 Ιουνίου) θα ταξιδέψει στη Γενεύη, στην γκαλερί Analix Forever.
