Το «Διαβάζοντας Μεγαλώνω» για τέταρτη χρονιά θα γιορτάσει την Παγκόσμια Ημέρα Γραμματισμού στο Πάρκο για το Παιδί & τον Πολιτισμό. Η εκδήλωση «Διαβάζουμε παρέα» θα γίνει το Σάββατο 9 Σεπτεμβρίου (17.00 – 21.00) και απευθύνεται σε παιδιά 0 -12 ετών και στις οικογένειές τους.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει μεγαλόφωνες και διαδραστικές αναγνώσεις σε 6 γλώσσες, αναγνωστικό δρώμενο, εικαστικό εργαστήρι και συναυλία της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Δήμου Αθηναίων. Οι αναγνώσεις θα πραγματοποιηθούν από τις 17.00 έως τις 20.00 και το εικαστικό εργαστήρι από τις 17.00 έως τις 18.00. Το αναγνωστικό δρώμενο θα ξεκινήσει στις 19.00, ενώ η συναυλία της Φιλαρμονικής Ορχήστρας θα πραγματοποιηθεί μετά την δύση του ηλίου.
Το «Διαβάζοντας Μεγαλώνω» είναι διεπιστημονικό σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, εγγεγραμμένο στο Μητρώο Πολιτιστικών Φορέων του Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού. Ιδρύθηκε στην Αθήνα το 2013 και αποτελεί τον καρπό ενός γόνιμου διαλόγου ανάμεσα στους ανθρώπους που παραδοσιακά ασχολούνται με το βιβλίο και την ανάγνωση και στους επαγγελματίες που προσφέρουν υπηρεσίες υγείας στο παιδί και στην οικογένεια. Σκοπός του Σωματείου είναι η εφαρμογή πολιτικών και η υιοθέτηση πρακτικών που θα διασφαλίσουν το δικαίωμα όλων των παιδιών στην Ανάγνωση και στη Γνώση, με ιδιαίτερη μέριμνα για τα παιδιά που προέρχονται από τα πιο ευάλωτα κοινωνικά και οικονομικά στρώματα, καθώς και για τα παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλον με περιορισμένα μορφωτικά ερεθίσματα.
Με αφορμή την εκδήλωση μιλήσαμε με την Άβα Χαλκιαδάκη, Πρόεδρο του «Διαβάζοντας Μεγαλώνω» και την Σίσσυ Τσιφλίδου, Γραμματέα του «Διαβάζοντας Μεγαλώνω».
Για τέταρτη χρονιά διοργανώνεται αυτή η εκδήλωση. Ποια η απήχηση που είχε μέχρι σήμερα στο κοινό; Ποιες οι προσδοκίες από τη φετινή διοργάνωση;
Άβα Χαλκιαδάκη: Η εκδήλωση από την πρώτη κιόλας χρονιά, το 2019, αγκαλιάστηκε θερμά από τα παιδιά. Ήταν πολλές οι οικογένειες που ήρθαν στο πάρκο και χάρηκαν τις αναγνώσεις κάτω από τα δέντρα, διάλεξαν βιβλία από το χαριστικό μας παζάρι, επισκέφθηκαν τις παιδικές βιβλιοθήκες, χόρεψαν στη συναυλία της Φιλαρμονικής. Τα πρόσωπα που βλέπαμε ήταν χαρούμενα, γονείς και παιδιά μάς ευχαριστούσαν φεύγοντας, μάς έλεγαν πόσο όμορφα πέρασαν, μάς ρώταγαν πότε θα ξανακάνουμε την εκδήλωση, που οι περισσότεροι την έλεγαν «γιορτή». Το ίδιο χαρούμενοι ήταν και όλοι οι άνθρωποι που συμμετείχαν στον σχεδιασμό, την προετοιμασία και την πραγματοποίηση της εκδήλωσης. Όλοι είχαμε περάσει όμορφα και όλοι το ίδιο πράγμα λέγαμε: Να το ξανακάνουμε!
Την επόμενη χρονιά δεν τα καταφέραμε λόγω της πανδημίας αλλά το 2021 και το 2022 ήμασταν συνεπείς στο ραντεβού μας με τους μικρούς αναγνώστες στο πάρκο και τα πρόσωπα ήταν και πάλι χαρούμενα – στην εκδήλωση του 2021 φορούσαμε μικροί και μεγάλοι μάσκες αλλά τα χαμόγελα φαίνονταν καθαρά από τα μάτια. Και ξέρετε τι διαπιστώσαμε τις δύο επόμενες χρονιές; Ότι στη γιορτή μας δεν συμμετείχαν μόνο τα παιδιά που ήταν ήδη αναγνώστες. Συμμετείχαν και πολλά από τα παιδιά που είχαν βρεθεί στο Πάρκο για ποδήλατο, για ποδόσφαιρο με τους φίλους τους ή για παιχνίδι στην παιδική χαρά. Ήταν αρκετά τα παιδιά που γοητευμένα από το κλίμα της γιορτής αποφάσισαν να παρακολουθήσουν κάποιες από τις μεγαλόφωνες αναγνώσεις και όλα σχεδόν διάλεξαν ένα βιβλίο από το χαριστικό παζάρι, ενώ κάτι αντίστοιχο έγινε και με τους συνοδούς των παιδιών.
Οι λιγότερο ενημερωμένοι γονείς έδειξαν ενδιαφέρον για τη διαδικασία και παρότρυναν τα παιδιά τους να παρακολουθήσουν τις μεγαλόφωνες αναγνώσεις. Θα έλεγα ότι αυτή είναι η μεγαλύτερη προσδοκία μας και από τη φετινή διοργάνωση. Να πάρουν μέρος στη γιορτή και τα παιδιά που δεν έχουν ακόμα ανακαλύψει τη χαρά της ανάγνωσης. Και φυσικά να περάσουμε όλοι όμορφα!
Ποια τα βασικά εμπόδια, δυσκολίες που μέχρι σήμερα βλέπετε να υπάρχουν και περιορίζουν την ενασχόληση των μικρών παιδιών με την ανάγνωση;
Σίσσυ Τσιφλίδου: Πέρα από την ανάγκη της προσβασιμότητας στο αναγνωστικό υλικό είτε αυτό αφορά στις βιβλιοθήκες (δημόσιες, ιδιωτικές, σχολικές) είτε σε μια κρατική αναγνωστική πολιτική που να ασπάζεται την ανάγκη αυτή, υπάρχει και ένα σοβαρό έλλειμα εκπαίδευσης και κουλτούρας των ανθρώπων που κατεξοχήν θα μπορούσαν να φέρουν το παιδί σε επαφή με το βιβλίο και να του εμφυσήσουν την αγάπη για αυτό. Γίνονται πολλές προσπάθειες, δυστυχώς όχι οργανωμένα (η τελευταία σοβαρή προσπάθεια σε πανελλαδικό επίπεδο σταμάτησε με την κατάργηση του ΕΚΕΒΙ) αλλά αποσπασματικά και περιορισμένης εμβέλειας, που απέχουν από το όραμα και τα οφέλη μιας ενιαίας πολιτικής για το παιδικό βιβλίο που θα έπρεπε να εκπορεύεται από την ίδια την πολιτεία, ειδικά των φορέων που συμβάλλουν στο να δημιουργηθούν οι δίαυλοι επικοινωνίας του παιδιού με το βιβλίο με κατεξοχήν άμεσης προτεραιότητας αυτούς στον χώρο της εκπαίδευσης.
Η διδασκαλία της λογοτεχνίας μόνο σαν αποστερητικός, αν όχι αποτρεπτικός παράγοντας, θα μπορούσε να λογίζεται στην παρούσα φάση ενώ η πρόταση για τη διδασκαλία ενός ολόκληρου βιβλίου κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς ακούγεται μεγαλόπνοη αλλά δυστυχώς χρήζει μεγάλης προσοχής προκειμένου να μην περιοριστεί σε συνταγές και έτοιμες προτάσεις, αλλά σε μια εκπαίδευση που θα στοχεύει πρωτίστως στο να προάγει τη μόρφωση του εκπαιδευτικού που θα κληθεί να εμφυσήσει στο παιδί την αγάπη για τη λογοτεχνία.
Πόσες φορές δεν σας έτυχε εμπνευσμένοι δάσκαλοι που διακρίνονταν από την αγάπη τους για τη λογοτεχνία να κάνουν θαύματα με τα παιδιά τους; Και πόσες φορές αντίστοιχα δεν σας έτυχε τα πολύπαθα λογοτεχνικά αποσπάσματα να γίνονται βορά στις ανάγκες της γραμματικής και του συντακτικού αποστειρωμένα από τη λογοτεχνικότητά τους, τα νοήματα και τις θεματικές, την αισθητική απόλαυση μιας καλοδουλεμένης γλώσσας, τη σφαιρικότητα των χαρακτήρων; Δυστυχώς ο περιορισμένος χρόνος, το ασφυκτικό πρόγραμμα σπουδών, η ανάγκη της κάλυψης της ύλης των πολλών γνωστικών αντικειμένων, η κατάργηση της ευέλικτης ζώνης ή της ώρας φιλαναγνωσίας, αποκόπτουν τα σχολικό πρόγραμμα από την ανάδειξη της αισθητικής αξίας του κειμένου και με τη δικαιολογία της ανάπτυξης των δεξιοτήτων της γραφής τα παιδιά στερούνται τη χαρά της αναγνωστικής απόλαυσης.
Σε αυτά τα προβλήματα ας προστεθούν και η απουσία εξοπλισμένων σχολικών βιβλιοθηκών αλλά και η απουσία προώθησης της φιλαναγνωσίας στους χώρους που κατεξοχήν κερδίζεται το στοίχημα: στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Βέβαια, το παιδί εκπαιδεύεται σαν αναγνώστης από την πρώτη ώρα της ύπαρξής του, από την πρώτη στιγμή και αυτό εμπλέκει τον ήχο της φωνής μας, την εξοικείωση με τις αναγνωστικές συμβάσεις, όπως για παράδειγμα το γύρισμα των σελίδων αλλά και την ανάγνωση της εικόνας, του εξωφύλλου, την κατεύθυνση του βλέμματος και τόσα άλλα. Έτσι, θα υποστηρίζαμε ότι η κρατική πολιτική θα πρέπει να δώσει έμφαση στα προγράμματα προώθησης της ανάγνωσης πανελλαδικής εμβέλειας που θα αφορούν στην ενημέρωση και εκπαίδευση των σημαντικών άλλων στη ζωή του βρέφους και γενικότερα του μικρού παιδιού από την πρώτη στιγμή της γέννησης.
Μέχρι σήμερα, ποια η δράση του Σωματείου που πιστεύετε έχει λειτουργήσει πιο θετικά προς την επιθυμητή κατεύθυνση;
Άβα Χαλκιαδάκη: Σίγουρα οι παρεμβάσεις που αφορούν την ένταξη της ανάγνωσης στην καθημερινότητα της οικογένειας από τους πρώτους μήνες ζωής του παιδιού. Ξεκίνησαν αμέσως μετά την ίδρυση του Σωματείου με δύο ημερίδες στην Αθήνα και την Θεσσαλονίκη το 2014 και συνεχίζονται σταθερά μέχρι σήμερα. Στις παρεμβάσεις αυτές περιλαμβάνονται επιμορφωτικά σεμινάρια για επαγγελματίες υγείας, κύκλοι αναγνώσεων για πολύ μικρά παιδιά, έντυπο με συμβουλές ανάγνωσης για τους νέους γονείς, καθώς και η συμμετοχή του Σωματείου στον σχεδιασμό και την προετοιμασία της πρώτης βιβλιοθήκης της χώρας που απευθύνεται στα βρέφη και τα νήπια, η οποία δημιουργήθηκε το 2016 από τον Δήμο Αθηναίων.
Τελευταία βήματα αυτής της πορείας αποτελούν η διημερίδα «Βιβλία και ανάγνωση στην πρώτη παιδική ηλικία» που οργανώσαμε πέρυσι με τη συνεργασία του Ινστιτούτου Γκαίτε, και το πιλοτικό πρόγραμμα «Διαβάζοντας Μεγαλώνουν» που υλοποιείται από τον Μάρτιο σε 10 δημόσιες μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας της Αττικής. Το πρόγραμμα στοχεύει στην ενίσχυση των επαγγελματιών υγείας με την επιμόρφωση, τη συμβουλευτική υποστήριξη και τα βιβλία που είναι απαραίτητα για την υλοποίηση των παρεμβάσεών τους στις οικογένειες των βρεφών και των νηπίων αλλά και στην ενίσχυση του ενδιαφέροντος των μεγαλύτερων παιδιών για την ανάγνωση με την διαμόρφωση μικρών συλλογών με βιβλία στις αίθουσες αναμονής.
Σε λίγες μέρες θα ξεκινήσει και η δεύτερη φάση του προγράμματος που περιλαμβάνει την δωρεά ενός βιβλίου σε όλα τα παιδιά 12-24 μηνών που θα επισκεφθούν τις μονάδες υγείας για τους τακτικούς ελέγχους υγείας ή τον εμβολιασμό τους. Να προσθέσουμε στο σημείο αυτό ότι το πιλοτικό πρόγραμμα τελεί υπό την αιγίδα και πραγματοποιείται με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο πρόσφερε, επίσης, την υποστήριξή του τόσο στην διοργάνωση της διημερίδας όσο και στη διοργάνωση της εκδήλωσης «Διαβάζουμε παρέα!».
Τι θα συμβουλεύατε ένα νέο γονέα που επιθυμεί να εμφυσήσει την αγάπη για το βιβλίο στα παιδιά του;
Σίσσυ Τσιφλίδου: Η δική μου συμβουλή θα έμοιαζε με αυτή τη χιλιοειπωμένη πλην όμως τόσο αληθινή παραίνεση του Αινστάιν για την ανάπτυξη της ευφυΐας ενός παιδιού: «Διαβάζετε παραμύθια. Και μετά; Διαβάζετε και άλλα παραμύθια». Να υπάρχουν στο περιβάλλον του βιβλία, να αφήνετε το παιδί ελεύθερο να επιλέξει το τι θα διαβάσει χωρίς περιορισμούς, απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς για κάποια είδη και καταναγκασμούς, να επιδιώκετε το παιδί να βρίσκεται σε χώρους που αγαπούν το βιβλίο, να ενθαρρύνετε τη συμμετοχή του σε δράσεις που εκκινούν από τα βιβλία και στοχεύουν στην καλλιέργεια της αγάπης για αυτά. Με τον δικό του μοναδικό τρόπο το παιδί θα ξεκινήσει το ταξίδι στον κόσμο του βιβλίου.
Επιπλέον ας μην ξεχνάμε να διατηρούμε άσβεστη αυτήν την αγάπη καθώς το παιδί μας θα μεγαλώνει, παρέχοντάς του κίνητρα ή μη καταπιέζοντας την επιθυμία του προσγειώνοντάς το σε μια πραγματικότητα που περιστρέφεται μόνο γύρω από τα γνωστικά αντικείμενα των εξετάσεων για την εισαγωγή στη τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η ανάγνωση είναι χαρά, είναι απόλαυση, είναι συνομιλία και ανάταση ψυχής και πνεύματος, είναι χτίσιμο της προσωπικής μας βιβλιοθήκης, είναι συμμετοχή και αναμνήσεις την αξία των οποίων μπορεί να αντιληφθεί μόνο ένας γονιός που αποφασίζει να βαδίσει τον δρόμο μαζί με το παιδί του στον κόσμο της ανάγνωσης. Με έναν τρόπο να δείξουμε στο παιδί ότι το διάβασμα είναι στάση και τρόπος ζωής.
Οι δράσεις του «Διαβάζοντας Μεγαλώνω»
Οι παρεμβάσεις του «Διαβάζοντας Μεγαλώνω» στοχεύουν στη διευκόλυνση της πρόσβασης όλων των παιδιών σε αναγνωστικό υλικό από τους πρώτους μήνες της ζωής τους και στη διαμόρφωση συνθηκών που θα ενθαρρύνουν τη συστηματική και αυτόβουλη ενασχόλησή τους με το διάβασμα. Στηρίζονται στην επιστημονική βιβλιογραφία και στα πορίσματα διεθνών ευρείας κλίμακας ερευνών που επισημαίνουν ότι:
– η πρώιμη επαφή των παιδιών με το βιβλίο συντελεί αποφασιστικά στη γλωσσική, γνωστική, συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξή τους, διευκολύνει την ομαλή προσαρμογή τους στο σχολικό περιβάλλον και την μετέπειτα σχολική τους πορεία, ενώ η μεγαλόφωνη ανάγνωση στο πλαίσιο της οικογένειας ενισχύει το αίσθημα ασφαλείας των παιδιών και τους δεσμούς με τους ανθρώπους που τα μεγαλώνουν,
– η ένταξη της ανάγνωσης ως συνήθειας στην καθημερινότητα των παιδιών από πολύ νωρίς, επιδρά καθοριστικά τόσο στη διαμόρφωση των αναγνωστικών τους κινήτρων και κριτηρίων, όσο και στην ανάπτυξη των αναγνωστικών τους δεξιοτήτων, η αναγνωστική εξέλιξη των παιδιών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις ευκαιρίες μάθησης που έχουν στο σπίτι τους, ιδίως κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους, καθώς και από τον χρόνο που αυτόβουλα αφιερώνουν στο διάβασμα.
Αναλυτικά οι δράσεις και το πρόγραμμα του «Διαβάζουμε παρέα»
Από τις 17.00 έως τις 20.00 θα λειτουργεί χαριστικό παζάρι με ελληνικά και ξενόγλωσσα παιδικά βιβλία, καθώς και έκθεση με βιβλία για τη μουσική, τον χορό, τη ζωγραφική, τη γλυπτική και το θέατρο.
Οι παιδικές βιβλιοθήκες του Δήμου Αθηναίων που στεγάζονται στο κτηριακό συγκρότημα του Πάρκου θα είναι ανοικτές μέχρι τις 20.30.
Για τα παιδιά 0 – 3 ετών
Τα μικρότερα παιδιά θα έχουν στη διάθεσή τους έναν όμορφο δικό τους χώρο στο Πάρκο, στον οποίο θα πραγματοποιούνται αναγνώσεις από τις 17.00 έως τις 19.00. Στον χώρο των μικρών παιδιών θα υπάρχουν, επίσης, βιβλία για να τα χαρούν ελεύθερα στην αγκαλιά και με την φωνή των δικών τους ανθρώπων, καθώς και χαριστικό παζάρι από το οποίο κάθε παιδί θα μπορεί να διαλέξει ένα βιβλίο για την προσωπική του βιβλιοθήκη. Σε διπλανό σημείο θα λειτουργεί έκθεση βιβλίων για τη βρεφική και την πρώτη παιδική ηλικία και οι γονείς που ενδιαφέρονται να μάθουν περισσότερα για τους τίτλους που ανταποκρίνονται στα διάφορα στάδια της ανάπτυξης του παιδιού, καθώς και για τα κριτήρια επιλογής τους, μπορούν να απευθύνονται στα μέλη του ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΜΕΓΑΛΩΝΩ που θα βρίσκονται στο χώρο.
Για τα παιδιά 4 -12 ετών
Οι μεγαλόφωνες αναγνώσεις για τα μεγαλύτερα παιδιά θα γίνονται παράλληλα σε πέντε σημεία του Πάρκου, κάτω από τα δέντρα. Οι αναγνώστες που θα ζωντανέψουν με τη φωνή τους τα βιβλία προέρχονται από την μεγάλη και εξαιρετικά δραστήρια κοινότητα των ανθρώπων που ενδιαφέρονται για τη διασφάλιση του δικαιώματος των παιδιών στην Ανάγνωση και την Γνώση και τα βιβλία που θα διαβάσουν είναι εκείνα που οι ίδιοι αγαπούν να μοιράζονται με τα παιδιά.
Οι αναγνώσεις στα ελληνικά θα ξεκινήσουν στις 17.00 και θα ολοκληρωθούν λίγο πριν τη δύση του ηλίου, ενώ οι αναγνώσεις στις άλλες γλώσσες θα πραγματοποιηθούν σύμφωνα με το ακόλουθο πρόγραμμα:
17.00 — 18.00 | Αναγνώσεις στα φαρσί
Δίγλωσσες αναγνώσεις στα αλβανικά και τα ελληνικά
18.00 — 19.00 | Αναγνώσεις στα ουκρανικά
Δίγλωσσες αναγνώσεις στα ρουμάνικα και τα ελληνικά
19.00 — 20.00
Δίγλωσσες αναγνώσεις στα αραβικά και τα ελληνικά
Τα παιδιά που προτιμούν να διαβάσουν μόνα τους, με την οικογένεια ή με την παρέα τους, θα έχουν στη διάθεσή τους ειδικά διαμορφωμένο χώρο με σημαντικό αριθμό ελληνικών και ξενόγλωσσων βιβλίων για όλες τις αναγνωστικές προτιμήσεις, ενώ σε διπλανό χώρο θα λειτουργεί το χαριστικό παζάρι από το οποίο κάθε παιδί θα μπορεί να διαλέξει ένα βιβλίο για να το πάρει μαζί του στο σπίτι.
Η εκδήλωση έχει τεθεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO. Πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού & Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων, του library4all, του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Αμπελοκήπων και του Myrtillo Café
Οι δίγλωσσες αναγνώσεις (αλβανικά – ελληνικά, αραβικά – ελληνικά και ρουμάνικα – ελληνικά) οργανώνονται από την Παιδική Βιβλιοθήκη «Μυρσίνη Ζορμπά» του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Οι αναγνώσεις στα ουκρανικά θα γίνουν από τον Σύλλογο Ενίσχυσης και Προβολής Πολιτιστικής Κληρονομιάς Trembita, ενώ οι αναγνώσεις στα φαρσί θα γίνουν από την ομάδα Αφγανών και Ιρανών γυναικών Hidden Goddess.
Την ευθύνη για την υγειονομική κάλυψη της εκδήλωσης θα έχουν οι εθελόντριες του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού.
