«Η εκπαίδευση είναι πολύ σοβαρό ζήτημα και απαιτεί κέφι όπως άλλωστε και η ζωή» αναφέρει η ηθοποιός Αγλαΐα Παππά η οποία φέτος διευθύνει, με τη συνεργασία της Ιταλίδας ηθοποιού και καθηγήτριας της Σχολής Ronconi του Piccolo Teatro, Diana Manea, το 6ο Διεθνές Εργαστήριο Αρχαίου Δράματος. Μια συνεργασία που δεν προκύπτει ξαφνικά αλλά έχει τις ρίζες της στο παρελθόν καθώς η Αγλαΐα Παππά ξεκίνησε τη διδασκαλία της στην Ιταλία.
Το 6ο Διεθνές Εργαστήριο Αρχαίου Δράματος που διοργανώνει το Εθνικό Θέατρο βρίσκεται προ των πυλών για το φετινό καλοκαίρι, αφού πρόκειται να πραγματοποιηθεί στο Λυγουριό, από 11 έως 25 Ιουλίου 2023, εγκαινιάζοντας τη συνεργασία του Εθνικού Θεάτρου με τον Δήμο Επιδαύρου. Το εργαστήριο που θεσμοθετήθηκε σε ετήσια βάση το 2016, είναι μέλος του Δικτύου Αρχαίου Δράματος του ΥΠΠΟΑ και πραγματοποιείται υπό την αιγίδα και την υποστήριξή του.
Το Εργαστήριο απευθύνεται σε φοιτητές/τριες δραματικών σχολών αλλά και σε νέους/νέες επαγγελματίες ηθοποιούς, σκηνοθέτες, χορογράφους και γενικότερα επαγγελματίες της σκηνικής πράξης και μέχρι σήμερα, είναι πολλοί οι ενδιαφερόμενοι που θα συμμετάσχουν από όλο τον κόσμο, ανάμεσά τους χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία, οι ΗΠΑ, και η Τουρκία: «Μια ένδειξη για το τεράστιο ενδιαφέρον που υπάρχει για τη μελέτη του αρχαίου δράματος σε διεθνή κλίμακα», αναφέρει στην κουβέντα που είχαμε η Αγλαΐα Παππά, η οποία με ενθουσιασμό προετοιμάζεται για την ανάληψη αυτού του σπουδαίου εκπαιδευτικού εγχειρήματος.
Στόχος του εργαστηρίου είναι η εντατική ενασχόληση με το αρχαίο δράμα και συγκεκριμένα με ένα θέμα που κάθε έτος επιλέγεται. Το αρχαίο δράμα είναι μία ανεξάντλητη πηγή γνώσης, έμπνευσης, δημιουργίας και η διερεύνηση συνεχώς νέων εργαλείων να δουλέψουν με αυτό, είναι προσοδοφόρα για την καλλιτεχνική δημιουργία.
«Είναι πολύ ενδιαφέρον να δει κανείς πώς οι αρχαίοι ποιητές παίρνουν ένα θέμα της επικαιρότητας και με όρους τέχνης το μετατρέπουν σε κάτι άλλο. Ένα πολύ μεγάλο μάθημα για όλους μας. Γιατί ένα από τα ζητήματα από τα οποία πάσχει το αρχαίο θέατρο είναι η περιγραφικότητα της επικαιρότητας. Ένα επίκαιρο θέμα απλώς αν μεταφερθεί στη σκηνή ως επίκαιρο τότε πρόκειται για απλή περιγραφή. Αν όμως μετατραπεί με όρους τέχνης, όρους δηλαδή αισθητικούς, όρους ποίησης, τότε αυτομάτως παίρνει μια απόσταση από το γεγονός, άρα το αντιμετωπίζει κανείς με ψυχραιμία και το πιο σημαντικό, γίνεται τέχνη».
Το θέμα του φετινού εργαστηρίου είναι η διαχείριση της εξουσίας
Το θέμα του φετινού εργαστηρίου είναι η διαχείριση της εξουσίας, με το έργο που έχει επιλεγεί την τραγωδία του Ευριπίδη Ιφιγένεια εν Αυλίδι. Γραμμένη το 407 π.Χ, την εποχή που ο ποιητής φιλοξενείται στην αυλή του βασιλιά Αρχέλαου Α’ της Μακεδονίας, η τραγωδία συγκαταλέγεται στα έργα της όψιμης δραματουργικής παραγωγής του ποιητή.
«Ένα έργο για το πώς διαμορφώνονται οι προσωπικότητες των ατόμων που διαχειρίζονται την εξουσία από τη μία πλευρά και από την άλλη, η σύγκρουση του οικογενειακού δικαίου με το πολιτειακό δίκαιο. Ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα. Πώς δηλαδή κάποιος που διαχειρίζεται την εξουσία θα λειτουργήσει, όταν βρεθεί μπροστά σε ένα μεγάλο δίλημμα ανάμεσα στο δίκαιο της οικογένειας και της πολιτείας», περιγράφει η Αγλαΐα Παππά.
Λίγο πριν το τέλος του εξοντωτικού για την Αθήνα Πελοποννησιακού Πολέμου (431 π.Χ. – 404 π.Χ.) ο Ευριπίδης καταπιάνεται με την ποιητική αφήγηση ενός μυθικού πολέμου, θέλοντας να μιλήσει για τα αποτελέσματα των επιλογών μιας διεφθαρμένης -πολιτικής και θρησκευτικής- εξουσίας αδύναμης να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων.
Σε έναν κόσμο που κλυδωνίζεται, σε έναν κόσμο ετοιμόρροπο η λύση μπορεί να έρθει μόνο από έναν νέο άνθρωπο, που δεν έχει διαφθαρεί ακόμα από τα παιχνίδια της εξουσίας. Η λύση αυτή αποκτά ιδιαίτερο συμβολισμό, όταν ο άνθρωπος που επιλέγεται είναι ένα νεαρό κορίτσι.
Συμβολή της μελέτης και διάδοσης του αρχαίου δράματος
Τι είναι τραγωδία; Τι είναι η τραγωδία σήμερα; Ποια είναι η δομή της και πώς την αντιλαμβανόμαστε σήμερα; Μερικά μόνο από τα θεμελιώδη ερωτήματα που προσεγγίζονται κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου. Τα δομικά υλικά του θέατρου εντοπίζονται στην αρχαία τραγωδία και μόνο η βαθιά γνώση τους μπορεί τελικά να οδηγήσει στην καλλιτεχνική ελευθερία:
«Είναι σημαντικό να ξαναμπούν οι βάσεις σε σχέση με αυτό που είναι το αρχαίο δράμα, να ξαναγνωρίσουμε αυτό που έλεγε και ο Αριστοτέλης την οικεία του φύση. Να ξαναθυμηθούμε και από εκεί και πέρα ας κάνει ο καθένας ό,τι θέλει. Πιστεύω ότι είναι πολύ ενδιαφέρον, ανεξάρτητα με το πώς θα χειριστούν στο μέλλον το αρχαίο δράμα οι καλλιτέχνες, να γνωρίζουν πρωτίστως. Η γνώση είναι που σε κάνει τολμηρό και ελεύθερο. Όσο επικεντρωνόμαστε λοιπόν στη γνώση του αρχαίου δράματος, με αντικειμενικά μέσα, με εργαλεία και όσο εμβαθύνω ο καθοδηγητής, είτε πρόκειται για σκηνοθέτη, είτε για ηθοποιό στην οργανική ύπαρξη πάνω στη σκηνή, τόσο τα πράγματα μπορεί να μας ανοίγονται σε νέους δρόμους».
Δομή του εργαστηρίου
Η Diana Manea θα αναλάβει και το μεγαλύτερο τεχνικό κομμάτι της πρώτης εβδομάδας του εργαστηρίου, κυρίως τις πρωινές ώρες καθώς έχει μια μεγάλη εμπειρία με την αναπνοή και τη σωματική κινησιολογία. Τα απογεύματα αναλαμβάνει η Αγλαΐα Παππά με μια γενική τοποθέτηση για τις βασικές αρχές της τραγωδίας, και σταδιακά εμβαθύνοντας στο ίδιο το έργο, αναλύοντας τη δράση μέσα από το κείμενο:
«Με την ολοκλήρωση της ανάλυσης, οι συμμετέχοντες θα έχουν τη δυνατότητα ελεύθερων αυτοσχεδιασμών, πάνω σε συγκεκριμένο φυσικά τμήμα του κειμένου. Έτσι ο ηθοποιός είναι ο εαυτός του, κάτι που αποτελεί μια τεράστια πρόκληση και σταδιακά εξελίσσεται σε ομαδικούς αυτοσχεδιασμούς».
Η εμβριθής ανάλυση του αρχαίου κειμένου θα συμπορευτεί με την πρακτική άσκηση, προκειμένου η μετάβαση από την απλή ανάγνωση του κειμένου στη σκηνική του έκφραση να γίνει αβίαστα. Οι συστηματικές πρόβες, η εντατική σωματική και φωνητική εκπαίδευση και ο αυτοσχεδιασμός θα βοηθήσουν τους συμμετέχοντες να ανακαλύψουν τις δυναμικές των «οργάνων» τους και τον τρόπο έλεγχό τους.
Τελικός στόχος η παρουσίαση ενός τελετουργικού δρώμενου με τη συμμετοχή όλων των συμμετεχόντων. Ταυτόχρονα οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να ξεναγηθούν στον αρχαιολογικό χώρο της Επιδαύρου αλλά και να παρακολουθήσουν τη γενική πρόβα της παράστασης Σφήκες του Αριστοφάνη και γενικά να παρακολουθήσουν σε πολλαπλές δράσεις.
