«Γιατί να είσαι έτσι και όχι αλλιώς / γιατί να είσαι εσύ ο προβληματικός / αφού εγώ πρέπει να είμαι η προβληματικιά / Με ποιον από τους δυο θα ασχοληθούμε / με ποιανού τα προβλήματα θα καταπιαστούμε / αφού εγώ πρέπει να είμαι η προβληματικιά / Είχες δύσκολη μαμά / Και εγώ – πόσα κοινά / Τα πράγματα όμως μπλέκονται / τα ετερώνυμα έλκονται / Τι είναι αυτό, μισό λεπτάκι / θα σου κάνω καθρεφτάκι / τώρα θα είμαι πάλι εγώ η προβληματικιά».
Άκουσα χθες βράδυ πρώτη φορά την «Προβληματικιά», αυτό το απολαυστικότατο τραγούδι από τις Σκιαδαρέσες, τις οποίες μέχρι πριν λίγο καιρό δεν τις είχα καν ακουστά. Βλέπω ότι είναι γεννημένες το 1997. Πριν μια εβδομάδα είδα στο Εθνικό Θέατρο μια πολύ δυνατή παράσταση, μια παράσταση εμπειρία, το “Goodbye, Lindita” του Μάριο Μπανούσι. Βλέπω ότι είναι γεννημένος το 1998. Δεν θέλω να κάνω κάποια άλλη σύνδεση μεταξύ τους πέραν της ηλικιακής και του ταλέντου, απλά επειδή πολλές φορές τις συνδέσεις στο μυαλό μας τις δημιουργούν οι συμπτώσεις, αίφνης αισθάνομαι ωραία, συνειδητοποιώντας ότι, εντός διαστήματος λίγων ημερών και σε μια αποσταθεροποιημένη περιρρέουσα κοινωνική ατμόσφαιρα, νεότατοι άνθρωποι, γεννημένοι λίγο πριν το μιλένιουμ, καταφέρνουν από διαφορετικές διαδρομές και διαφορετικές μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης να ταρακουνήσουν κάτι μέσα μου.
Το συγκεκριμένο τραγούδι και η συγκεκριμένη παράσταση δεν θα μπορούσαν να απέχουν περισσότερο μεταξύ τους. Η «Προβληματικιά», ενώ εντοπίζει με θαυμαστή διαύγεια και περιγράφει με θαυμαστή ακρίβεια ένα προβληματάκι που βρίσκεται στη ρίζα τόσων και τόσων σχέσεων σήμερα (ακριβώς επειδή βρίσκεται και στη ρίζα τόσων και τόσων ψυχοσυνθέσεων σήμερα), το αντιμετωπίζει σαρκαστικά και αυτοσαρκαστικά, με παιγνιώδη διάθεση και ύφος, με τρόπο ανάλαφρο.
Αντίθετα, το “Goodbye, Lindita” συνδιαλέγεται απευθείας με το βάρος, το βάρος του πένθους, το βάρος της μνήμης που πενθεί, το βάρος της ύπαρξης που έχει αρχή, μέση και τέλος, προσπαθώντας να τα καταλύσει, να τα ανασυνθέσει, εισηγούμενο ίσως την κυκλικότητα της ανθρώπινης περιπέτειας, όπου όλα τελειώνουν και όλα αρχίζουν ξανά, φτάνοντας μέχρι την λυτρωτική κορύφωση σε ένα κατάμαυρο φόντο και μπαίνοντας «κάτω από το δέρμα» σου, σαν την ομώνυμη ταινία του Τζόναθαν Γκλέιζερ.
Ο Μπανούσι γεννήθηκε στην Αλβανία και από τα έξι του ζει στην Ελλάδα. Έφτιαξε μια παράσταση σαν περφόρμανς, χωρίς καθόλου λόγο (αν εξαιρέσεις μια τηλεόραση που παίζει κάτι στα αλβανικά). Βλέποντας την παράσταση, όσο κι αν μένω σε αρκετές στιγμές της με το στόμα ανοιχτό με τη δύναμη των γυμνών από λόγο εικόνων που έχει οραματιστεί, συνθέσει και εν τέλει παραδώσει ο Μπανούσι, σκέφτομαι -και σιγά την πρωτότυπη σκέψη δηλαδή- ότι τελικά το μεγαλύτερο ταλέντο, εκείνο που κάνει το ταλέντο – ταλέντο, δεν βρίσκεται στο τι οραματίζεται ο κάθε καλλιτέχνης, στο τι υπάρχει στο μυαλό και στην καρδιά του, αλλά ακριβώς στο ότι δεν μένουν εκεί, ακριβώς στο ότι πραγματώνονται, ακριβώς στο ότι εν προκειμένω μπορούμε και παρακολουθούμε την παράστασή του.
Υπάρχει μια ατάκα στο “Social Network”, όπου ο Ζάκερμπεργκ αντιμετωπίζοντας πρόσωπο με πρόσωπο παλιούς συνεργάτες που τον κατηγορούν ότι τους έκλεψε την ιδέα, τους λέει σχεδόν αλαζονικά: ‘If you guys were the inventors of Facebook, you’d have invented Facebook”. Αν ήσασταν οι δημιουργοί του Facebook, θα είχατε δημιουργήσει το Facebook. Ταυτολογικό; Ναι, αλλά τελικά όχι. Αν ο κάθε Μπανούσι έχει ταλέντο, δεν είναι γιατί μπορεί να οραματιστεί το κάθε “Goodbye, Lindita”, αλλά γιατί μπορεί να το παραδώσει.
Όσο για την «Προβληματικιά», είναι μια σπουδή στη συμπύκνωση: της αρκούν εβδομήντα όλες κι όλες λέξεις για να τα πει όλα. Ψέματα, δεν της αρκούν αυτές. Χρειάζεται και τη μουσική για να τις ντύσει ειρωνικά και υπονομευτικά, βασικά για να τις μεταμορφώσει, να τις κάνει κάτι άλλο από σκέτες λέξεις, να τις πλαισιώσει μέσα στο κόντεξτ «τέχνη», στο οποίο επιτρέπεται να πεις πράγματα που αν λέγονταν μόνα τους μπορεί να αποτελούσαν αιτία σφοδρών πολεμικών και αντιπαραθέσεων, να τις κάνει μέρος τραγουδιού, να τις κάνει τραγουδήσιμες. Και ως τέτοιες, μακάρι να μπουν στο στόμα κάθε ζευγαριού, ή έστω στο μυαλό κάθε μέλους ζευγαριού, παρόντος ή μελλοντικού, κάθε ατόμου της εποχής μας που είναι προβληματικό, δηλαδή κάθε ατόμου της εποχής μας σκέτο. Ένας τρολ ύμνος. Έλα να τα φτιάξουμε για να υποδεχτείς τα προβλήματά μου, να τα περιθάλψεις, να στα προβάλω, να στα εκθέτω, να έχω ένα αυτί να τα ακούει. Ουπς. Τι; Έχεις κι εσύ τα δικά σου; Και αντίστοιχες απαιτήσεις από μένα; Πώς θα την παλέψουμε τώρα;
