Ένας άνθρωπος υπό χρεοκοπία

Kείμενο: Τώνια Καράογλου

Είχαμε και σε άλλη ευκαιρία αναφερθεί στο ότι η κρίση όχι μόνο δεν έχει βλάψει την καλλιτεχνική παραγωγή και έκφραση, αλλά στην ουσία τους έχει δώσει μεγαλύτερη ώθηση. Νέες ομάδες γεννιούνται συνεχώς, η θεατρική παραγωγή αφουγκράζεται και ανταποκρίνεται στις ανάγκες των καιρών, νέοι θεατρικοί χώροι έρχονται να καλύψουν το κενό εκείνων που κλείνουν, ενώ σημαντικές πρωτοβουλίες που στηρίζουν την πρωτότυπη θεατρική παραγωγή, όπως το Low Budget Festival και το Bob Theatre Festival, έχουν καθιερωθεί στη συνείδηση του κοινού και τείνουν να γίνουν «θεσμοί». Από αυτήν τη στήλη είχαμε την ευτυχία να παρακολουθήσουμε από κοντά τέτοιες προσπάθειες-γεννήματα της εποχής, όπως για παράδειγμα τη δουλειά των Patari Project, και να δούμε νέους χώρους να διεκδικούν τη θέση τους στο συνεχώς μεταβαλλόμενο θεατρικό χάρτη της Αθήνας, όπως ο Χώρος Τέχνης 14η Μέρα, το Βυρσοδεψείο, που μετράει ήδη δύο χρόνια παρουσίας στο Βοτανικό, ή ο τεχνοχώρος Cartel που ήρθε φέτος να εγκατασταθεί κοντά του, στην ίδια, ιδιαίτερη, περιοχή.

Πιο πρόσφατη προσθήκη σε αυτό το θεατρικό χάρτη αποτελεί το Skrow, ένας χώρος στο Παγκράτι που φιλοδοξεί να αποτελέσει μια μικρή εστία πολιτισμού, φιλοξενώντας παραστάσεις, εκθέσεις και μουσικές εκδηλώσεις. Πίσω από το εγχείρημα βρίσκεται ο Βασίλης Μαυρογεωργίου, που, μετά τη δυναμική του είσοδο με την Κατσαρίδα και τη σταθερή του παρουσία έκτοτε στα θεατρικά πράγματα, δε χρήζει ιδιαίτερων συστάσεων. Η επιλογή του συγκεκριμένου ονόματος για το χώρο, που υποδηλώνει κάποιον που έχει χάσει τον προσανατολισμό του και αναζητά κατεύθυνση και ταυτότητα, υπονοεί μάλλον τη θέση του Βασίλη Μαυρογεωργίου: η τέχνη στις μέρες μας οφείλει να γίνει καθοδηγητής και καταφύγιο για κάθε χαμένη, μπερδεμένη ψυχή.

Στην τύχη δεν αφέθηκε ούτε η επιλογή του έργου που άνοιξε τη λειτουργία του χώρου, μόλις τον περασμένο μήνα. Το βραβευμένο έργο του σύγχρονου Γάλλου δραματουργού David Lescot Ένας άνθρωπος υπό χρεοκοπία (2007) πρωτοπαρουσιάστηκε στην Ελλάδα σε σκηνοθεσία του Βασίλη Μαυρογεωργίου στο περσινό Low Budget Festival και φέτος είχε μια δεύτερη ευκαιρία μεγαλύτερης ζωής στη σκηνή του νέου θέατρου.

Το έργο θα μπορούσε να είναι ένα σχόλιο πάνω στην καπιταλιστική κρίση, μια κατάδειξη των συνεπειών της στην ψυχολογία και την αξιοπρέπεια του ατόμου. Σε δεκαοχτώ σύντομες σχετικά σκηνές και μεταξύ μονάχα τριών προσώπων (ο Άνδρας, η Γυναίκα, ο Εντεταλμένος εκκαθαριστής), ο συγγραφέας καταγράφει μια ατομική διαδρομή απώλειας και αποχωρισμού. Ο Άνδρας υπό χρεωκοπία χάνει σταδιακά ό,τι του ανήκε, τη γυναίκα του που δεν αντέχει να μένει πια μαζί του, τα ελάχιστα υπάρχοντά του που πηγαίνουν προς εκκαθάριση προκειμένου να εξοφληθούν οι δανειστές του, και μέσα από αυτή τη διαδικασία δοκιμάζει τη σχέση του με τον εαυτό του, τους ανθρώπους και τον υλικό κόσμο που τον περιβάλλει.

Στην πραγματικότητα το έργο είναι κάτι περισσότερο, είναι μια καφκικής υφής δραματουργική προσέγγιση που εστιάζει στην (οικονομική, συναισθηματική, ψυχολογική) συρρίκνωση ενός ανθρώπου. Ο Άνδρας, κρεμασμένος από το μοναδικό περιουσιακό του στοιχείο, ένα φτηνό βιβλίο επιστημονικής φαντασίας, «ανασυστήνεται» ως Σρινκ, ως ένας μικροσκοπικός, συρρικνωμένος άνθρωπος μόλις μερικών χιλιοστών: αυτή θα είναι η δική του αντίσταση μέσα στο γιγαντωμένο κόσμο των αριθμών, των μεγεθών και των αγαθών που τον (μας) περιβάλλει.

Η παράσταση του Βασίλη Μαυρογεωργίου κατάφερε στο μεγαλύτερο μέρος της να αναδείξει το βασικό χαρακτηριστικό του έργου, την υφή μιας μαύρης κωμωδίας με γρήγορες σκηνές, που παρά την υπόθεσή της δεν «πέφτει» στο επίπεδο του δράματος, αλλά παραμένει μια γκροτέσκ, εξπρεσιονιστική «παραβολή». Σε αυτό συνετέλεσε η ανάγνωση των δύο ανδρικών ρόλων, τόσο μεμονωμένα όσο και στη μεταξύ τους σχέση – αλλά και η απόδοσή τους από τον Νίκο Ορφανό (για τον οποίο πρέπει να επισημανθεί και η εύστοχη σωματοποίηση του ρόλου του Άνδρα) και τον Θανάση Δόβρη (Εκκαθαριστής). Μερικές ενστάσεις μπορούν να διατυπωθούν μόνο για τις σκηνές που άνοιξαν την παράσταση και επισκιάστηκαν από την ταχυλογία και τη βιασύνη μεταξύ του Νίκου Ορφανού και της Δανάης Επιθυμιάδη, ίσως σε μια προσπάθεια να κρατηθεί ο ρυθμός του έργου. Στα συν συγκαταλλέγονται επίσης η εκμετάλλευση του χώρου του θεάτρου, οι σκηνές απλώθηκαν σε όλη την έκτασή του, αλλά και η μουσική και τα φώτα, που ενίσχυσαν το δραματικό αποτέλεσμα.

Κλείνοντας, ένα τελευταίο σχόλιο: Το Ένας άνθρωπος υπό χρεωκοπία είναι αδιαμφισβήτητα ένα εγκεφαλικό έργο, με πυκνό, σε πολλά σημεία, λόγο. Η παράσταση τον μεταχειρίστηκε με επιτυχία, όχι όμως χωρίς να μας αφήσει κάποιες φορές με μια αίσθηση ότι κάτι (μας) ξέφευγε. Απαιτείται άραγε λίγη σκηνοθετική δουλειά ακόμη ή έχουμε να κάνουμε με μια από αυτές τις παραστάσεις που δε σου αποκαλύπτουν τα πάντα με την πρώτη θέαση;

Η θεατρική παράσταση Ένας άνθρωπος υπό χρεοκοπία ανεβαίνει στο Θέατρο Skrow από τις 22/5 έως τις 23/6.