Cult fiction

Γράφει η Πέννυ Ζαμπούκα

Την προηγούμενη Κυριακή τελείωσε ακόμα ένα cult Festival στο Gagarin και εννοείται πως ήμουν εκεί τις περισσότερες μέρες, όπως κάθε χρόνο. Εξάλλου το Gagarin αποτελεί το ιδανικό σκηνικό για τη διεξαγωγή του φεστιβάλ εφόσον είναι έτσι κι αλλιώς ένας cult χώρος.

Από τη στιγμή που μπαίνεις στο κατάμαυρο φουαγιέ και αντικρίζεις το Νίκο Τριανταφυλλίδη πάντα ντυμένο στα μαύρα, καθισμένο στην κλασσική του θέση στο bar της εισόδου, να καπνίζει και να παρατηρεί το πλήθος, σα να είναι ένας αφηρημένος θαμώνας και όχι ο ιδιοκτήτης αυτού του χώρου, μέχρι τα δύο bar μέσα στον κυρίως χώρο που διαθέτουν self-service κανατούλες και πλαστικά ποτηράκια για όταν διψάσεις, αλλά και την παράκληση από μικροφώνου να “βάλουμε όλοι μαζί ένα χεράκι” για να μαζέψουμε τις καρέκλες στις οποίες καθόμασταν μέχρι προηγουμένως, όταν μετά από κάποια προβολή ακολουθεί Live, όλα συνθέτουν το απόλυτο cult σκηνικό. Όλα λειτουργούν ερασιτεχνικά, αλλά με την αρχική έννοια του όρου, από αγάπη για αυτό που γίνεται κάθε φορά. Γενικά υπάρχει μια αύρα σε αυτό το χώρο που σε κάνει να νιώθεις άνετα, σαν να είναι δικό σου το μαγαζί. Μπορείς να πας όπως θες στο  Gagarin. Ακόμα και με τις φόρμες. Και δε θα σε κοιτάξει κανείς περίεργα. Είτε έχεις έρθει για μια από τις σπάνιες συναυλίες των λατρεμένων Xaxakes, είτε στο φουτουριστικό live του Μιχάλη Ρακιντζή για το hype του πράγματος, σίγουρα θα περάσεις καλά.

Πιο καλά από όλες τις φάσεις όμως θα περάσεις στο cult Festival που διεξάγεται εδώ και δέκα χρόνια ως φόρος τιμής  στα παραγνωρισμένα cult “διαμάντια” του Ελληνικού κινηματογράφου. Εκεί μπορείς να απολαύσεις χωρίς κανένα ενοχικό σύνδρομο τις ταινίες με τις οποίες γαλουχηθήκαμε σχεδόν όλοι οι σημερινοί τριαντάρηδες, να κάνεις φωναχτά σχόλια στην προβολή της αγαπημένης σου ταινίας (τα επιφωνήματα πριν από κάθε σκηνή δράσης του δρ Γκουσγκούνη είναι επικά),  να ξαναδείς από κοντά τους ανθρώπους-σύμβολα που σου χάρισαν άπειρες στιγμές γέλιου στην εφηβεία σου (ο Μάρκος Λεζές παραμένει στην κορυφή της λίστας μου) και φυσικά να αποφασίσεις δια βοής ποια είναι η καλύτερη χειρότερη ταινία ever και να απαιτήσεις την επαναπροβολή της.

Είμαι πλέον πεπεισμένη ότι το cult Festival δημιουργήθηκε για να απενοχοποιήσει κάθε είδους ηλίθιες τύψεις για το ότι περάσαμε το μεγαλύτερο μέρος της εφηβείας μας βλέποντας ταινίες με τίτλους όπως Η μεγάλη απόφραξη ή The Κόπανοι και μεγαλώνοντας βιαστήκαμε να τις αποκηρύξουμε γεμάτοι ενοχές. Αντ’ αυτού αρχίσαμε να συζητάμε με τέτοια φυσικότητα και θέρμη για το σινεμά του auteur, τα αφαιρετικά πλάνα και το Δόγμα ’95 ως μικροί εκκολαπτόμενοι “Δανίκες”, κάτι που μου δημιουργεί συναισθήματα τρόμου όταν το ξανασκέφτομαι.

Ευτυχώς αυτή η μεταστροφή δεν κράτησε για πολύ. Οι “ειδικοί” ανακάλυψαν ότι το cult “πουλάει”. Και φυσικά, αντιμετωπίζοντας τον θεατή ως εν δυνάμει καταναλωτή, αποφάσισαν να το ξεπουλήσουν όσο-όσο, αντιγράφοντας πιστά τη δοκιμασμένη συνταγή του παρελθόντος: Ακόμα υπάρχει αυτή η ελαφρότητα και η αφέλεια, η γραφικότητα, ο χαβαλές, μόνο που τώρα είναι “επιτηδευμένα ανεπιτήδευτος”, με πιο πρόσφατο παράδειγμα την πολυσχολιασμένη διαφήμιση με τον τύπο που πουλάει “πολυμορφικά” σάντουιτς. Το concept είναι φαινομενικά απλοϊκό, αλλά στην ουσία έχουν ξοδευτεί άπειρες ώρες και χρήματα ώστε να βγει αυτό το “χύμα” και “χαβαλεδιάρικο” αποτέλεσμα. Φυσικά οι επενδυτές περιμένουν να πάρουν αυτά τα χρήματα πίσω. Και εκεί καλούμαστε να παίξουμε εμείς σωστά το δικό μας ρόλο ως θεατές/καταναλωτές. Ακολουθούν μερικά τρανταχτά παραδείγματα επιτηδευμένα cult «προϊόντων».

Το κανάλι της Βαγγελίτσας για όσους το θυμούνται, το “Εμείς οι βλάχοι όπως λάχει” (δεν επισυνάπτω το link για ευνόητους λόγους), καθώς και σχεδόν όλες οι ταινίες του Ξανθόπουλου αποτελούν κάποιες από τις αυθεντικά cult αναφορές στην αγροκτηνοτροφική μας καταγωγή. Αντίθετα, στο εμετικό I love Karditsa είναι πασιφανές ότι ο στόχος ήταν το εύκολο γέλιο βασισμένο στην (αποτυχημένη) μίμηση της ντοπιολαλιάς των κατοίκων της περιοχής. Έχω δει την ταινία παρέα με Καρδιτσιώτες και δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι λέγανε οι πρωταγωνιστές! (Αυτό και αν είναι cult!).

Οι εκπομπές της Βίκυς Μιχαλονάκου με τις επικές μονομαχίες εθνικού σταρ VS mister εθνικά μπούτια, τα ανεκδιήγητα παιδιά της νύχτας και φυσικά οι δυσεύρετες πια εκπομπές της Κατερίνας Γιατζόγλου μέσα στο κλουβί ήταν cult γιατί ήταν αυθεντικές και δεν πολυπαίρνανε στα σοβαρά τον εαυτό τους. Προβάλονταν σε μικρά κανάλια και σε μεταμεσονύκτιες προβολές και μας χαρίζανε άπειρες στιγμές γέλιου. Όταν όμως όλο αυτό το trash tv έγινε mainstream με σκοπό την εμπορικότητα που εγγυάται η τηλεθέαση π.χ. της Ανίτας Πάνια τότε δεν είναι σίγουρα πλέον ούτε cult ούτε ακίνδυνο. Είναι Kitsch. Και επικίνδυνο.

Τελικά υπάρχει πλέον κάτι το αυθεντικά cult στις μέρες μας; Καταλήγω στο ότι η ερώτηση είναι υποκειμενική και ο καθένας οφείλει να απαντήσει βάσει των βιωμάτων του. Όσο για μένα.. Cult είναι η Κίκα του Αλμοδόβαρ, ένα (χαμένο) πρωινό σε μια δημόσια υπηρεσία (κατά προτίμηση στην εφορεία), ο Γκλέτσος, τα ελληνικά πανεπιστήμια, η ιστοσελίδα του Σεφερλή, η γιαγιά μου σίγουρα είναι cult, τα πανηγύρια, η δακρύβρεχτη εξομολόγηση του Κωστόπουλου, η αδερφή Στυλιανή από τις Γυναίκες δηλητήριο, τα kitscherella party στο χοροστάσιο κάποτε, οι συνελεύσεις στο…ίδρυμα (ξέρουν οι “έγκλειστοι” τι εννοώ), η Φρουτοπία, η εμμονή μου στο ροζ χρώμα, το να ψάχνεις να βρεις δουλειά μέσα από τα sites ευρέσεως εργασίας, οι βραδυνές ειδήσεις ειδικά στο Mega, τα reunion parties, τα μπουζούκια (όσο πιο πρωτοκλασάτα τόσo πιο cult), τα καφενεία (ένας cult θησαυρός που αξίζει να διατηρηθεί) και φυσικά ο Βορίδης να δηλώνει ακτιβιστής – αυτό σίγουρα είναι (επικίνδυνο) cult.