Η διαδραστική περφόρμανς της visual artist Sister Sylvester και της Αιγύπτιας μουσικού Nadah El Shazly δεν περιγράφεται εύκολα ούτε μπαίνει σε κατηγορίες, αλλά βιώνεται με όλες τις καβαφικές αισθήσεις. Πόσο διαρκεί το καβαφικό ταξίδι από την εφηβεία στην ωριμότητα;
Ένας χώρος αφιερωμένος στον Καβάφη στην Αθήνα, μια περφόρμανς εμπνευσμένη από το ημερολόγιο του Αλεξανδρινού ποιητή από την εποχή που έζησε στην Κωνσταντινούπολη. Στις 22 Νοεμβρίου ανοίγει στο κοινό ο νέος χώρος του Αρχείου Καβάφη, στην οδό Φρυνίχου, που θα στεγάσει το αρχείο και τη βιβλιοθήκη του ποιητή, όπως και συλλογή προσωπικών αντικειμένων και έργων τέχνης με αναφορές στον ίδιο.
Από τις 22 έως τις 26 Νοεμβρίου, το Ίδρυμα Ωνάση παρουσιάζει στην Ωνάσειο Βιβλιοθήκη την περφόρμανς Constantinopoliad που γνώρισε την αποθέωση, όταν έκανε πρεμιέρα τον Απρίλιο στο καβαφικό φεστιβάλ ”Archive of Desire” στη Νέα Υόρκη, σε ανάθεση και παραγωγή του Ιδρύματος Ωνάση. Μια καλλιτεχνική στιγμή που αποδεικνύει περίτρανα για άλλη μια φορά πως η ζωή και το έργο του αλεξανδρινού ποιητή συνεχίζει να εμπνέει και να δημιουργεί πρωτόγνωρες εμπειρίες 160 χρόνια μετά τη γέννησή του.
Μοιάζοντας με ανοιχτή πρόσκληση – πρόκληση σε ένα ταξίδι στα όρια των φύλων και των διαφορετικών κόσμων, ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση, σε αυτό που προσδοκάς και αυτό που έχεις ζήσει μέσω του Καβάφη, η Constantinopoliad, η πολυπρισματική, διαδραστική περφόρμανς που δημιούργησαν η εικαστική καλλιτέχνις Sister Sylvester με την Αιγύπτια μουσικό Nadah El Shazly, εικονοποιεί τις κενές και σκισμένες σελίδες της «Κωνσταντινουπολιάδας», του ημερολογίου που είχε κρατήσει ο Καβάφης όταν ο ίδιος και η οικογένειά του εγκατέλειψαν εσπευσμένα την Αλεξάνδρεια για την Κωνσταντινούπολη.
Το τρισδιάστατο χειροποίητο βιβλίο που προσφέρεται στην παράσταση γίνεται η απαρχή μιας πολύπτυχης καλλιτεχνικής εμπειρίας που συνοδεύεται από μουσική, αφήγηση, ηχητική εγκατάσταση, ανάγνωση και φτάνει μέχρι τη βιντεοπροβολή και το τραγούδι. Έχοντας ως σημείο αναφοράς τις ημερολογιακές καταχωρήσ εις του νεαρού Καβάφη από το ταξίδι του στην οθωμανική Κωνσταντινούπολη του 19ου αιώνα, οι δύο περφόρμερ μας καλούν να διαμορφώσ ουμε το δικό μας ταξίδι, συμμετέχοντας ενεργά σε αυτό που έγραφε, ζούσε, άκουγε και φαντασιωνόταν.
«Πώς αλήθεια μπορούμε να ανακ ατασκευάσουμε τις ημέρες και τις νύχτες του Καβάφη, αν δεν μπορούμε να ακούσουμε τη μουσική που άκουγε;» είναι η ερώτηση που ξεπροβάλλει μέσα από τις σελίδες του βιβλίου – και η απάντηση έρχεται από την περφόρμανς που ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας. Η Sister Sylvester αναφέρει: «Το Constantinopoliad είναι ένα χειροποίητο βιβλίο, που διαβάζεται συλλογικά από το κοινό εντός μιας ηχητικής εγκατάστασης.
Το έργο, που αποτελεί μια απόκριση στο αρχείο του ποιητή Κ. Π. Καβάφη, είναι εμπνευσμένο από τις άγραφες και σκισμένες σελίδες του ”Constantinopoliad, an epic” του ημερολογίου που άρχισε να κρατά ο νεαρός Καβάφης όταν έφυγε εσπευσμένα από την Αλεξάνδρεια με τη οικογένειά του, από χαμένα και αγνοούμενα αρχεία μέσα στον χρόνο, καθώς και από φαντάσματα, τόσο ερωτικά όσο και ιστορικά, τα οποία επισκέπτονται τον μεγαλύτερο Καβάφη στα ποιήματά του».
Η αφήγηση μπλέκει περίτεχνα και την ιστορία ενός ελάχιστα γνωστού Έλληνα αστρονόμου, που ζούσε στην Κωνσταντινούπολη την ίδια εποχή με τον Καβάφη και ο οποίος ανέπτυξ ε την ομώνυμη «κλίμακα ατμοσφαιρικής τύρβης», έτσι ώστε οι ερασιτέχνες αστρονόμοι να καταγράφουν τα επίπεδα ατμοσφαιρικών αναταράξεων κατά τις παρατηρήσεις τους. Τίποτα από αυτή την παράσταση δεν ξεχνιέται ακόμα και όταν έχεις φύγει από την αίθουσα: σε αυτό το πολυπρισματικό θαύμα που ξετυλίγει η ”Constantinopoliad”, ως διαδρομή από την εφηβεία του Κ. Π. Καβάφη μέχρι την ωριμότητα, συναντάμε όλα τα δικά μας φαντάσματα.
Λίγα λόγια για τον νέο χώρο του Αρχείου Καβάφη
Το Αρχείο Καβάφη ανοίγει στην ιστορική καρδιά της Αθήνας στην οδό Φρυνίχου στην Πλάκα. Ο νέος χώρος θα στεγάσει τόσο το ίδιο το αρχείο όσο και τη βιβλιοθήκη του ποιητή, όπως και συλλογή προσωπικών αντικειμένων και έργων τέχνης με αναφορές στον ίδιο. Μετά τ η δημοσίευση της ψηφιακής συλλογής του Αρχείου Καβάφη τον Μάρτιο του 2019, η οποία κατέστησε το αρχείο ανοιχτό και προσιτό σε όλους, το Ίδρυμα Ωνάση ανταποκρίνεται για άλλη μία φορά στις προκλήσεις της ανοιχτότητας, της προσβασιμότητας και της διάδοσης του αρχείου.
Επενδύει στη δημιουργία του Αρχείου Καβάφη, ενός χώρου για το αρχείο και το έργο του ποιητή στην Αθήνα. Ακόμα ένας διεθνής πόλος πολιτισμικής κληρονομιάς ανοίγει για όλους τους κατοίκους, τους μελετητές και τους επισκέπτες, υπό την αρχιτεκτονική μελέτη του Flux – office της Εύας Μανιδάκη και του Θανάση Δεμίρη. Μελέτη: Flux – office , Συμβουλευτική Επιστημονική Συμβουλευτική Επιτροπή: Peter Jeffreys (Suffolk University, USA ), Gonda Van Steen ( King’ s College London), Αμαλία Παππά (Αναπληρώτρια Γενική Διευθύντρια στα Γενικά Αρχεία του Κράτους).
Τα εγκαίνια του νέου χώρου συνοδεύονται από καλλιτεχνικές δράσεις που γιορτάζουν τη ζωή και το έργο του Κ.Π. Καβάφη . Εκτός από το Constantinopoliad της Sister Sylvester και της Nadah El Shazly που θα παρουσιαστεί από τις 22 έως τις 26 Νοεμβρίου στην Ωνάσειο Βιβλιοθήκη, από τις 20 Νοεμβρίου θα είναι διαθέσιμη στο onassis.org και στο YouTube Channel του Ιδρύματος Ωνάση σε παγκόσμια ψηφιακή πρεμιέρα η μοναδική μουσική βραδιά Waiting for the Barbarians. Από τις πανύψηλες γοτθικές αψίδες του ναού του Αγίου Θωμά στην 5η Λεωφόρο του Μανχάταν στις οθόνες μας, έρχονται μαγικές μουσικές συνθέσεις.
Τα νέα μουσικά έργα από τους Laurie Anderson, Helga Davis & Πέτρο Κλαμπάνη, Nico Muhly (σε ενορχήστρωση του Nathan Thatcher), Δημήτρη Παπαδημητρίου, Paola Prestini και Rufus Wainwright (σε ενορχήστρωση της Missy Mazzoli) δίνουν μια μουσική πνοή στην ποίηση του Κ. Π. Καβάφη, ταξιδεύοντας το κοινό σε νέους ηχητικούς κόσμους.
Λίγα λόγια για τη Sister Sylvester
Η Sister Sylvester είναι πολυμεσική καλλιτέχνιδα που ζει και εργάζεται μεταξύ Νέας Υόρκης και Κωνσταντινούπολης. Αυτή την εποχή είναι φιλοξενούμενη καλλιτέχνιδα στο Onassis ONX (Νέα Υόρκη), ενώ κατά το παρελθόν υπήρξε μέλος του CPH: DOX Lab για το 2022 (Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Κοπεγχάγης), υπότροφος MacDowell το 2019, απόφοιτη του Public Theater Devised The ater Working Group και του προγράμματος Public Theater New Works (Νέα Υόρκη). Είναι δημιουργός περφόρμανς λόγου και διευρυμένων ντοκιμαντέρ.
Η πιο πρόσφατη ταινία της, το VR documentary με τίτλο Shadowtime, (σε συμπαραγωγή του Onassis ONX στη Νέα Υόρκη), την οποία σκηνοθέτησε από κοινού με τον Deniz Tortum , έκανε πρεμιέρα στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας τον Αύγουστο του 2023 και συνεχίζει να ταξιδεύει στα φεστιβάλ του κόσμου , το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ του Άμστερνταμ (IDFA), το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Γενεύης (GIFF), το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Η προηγούμενη κοινή της ταινία με τον Deniz Tortum, ”Our Ark”, έκανε πρεμιέρα στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ του Άμστερνταμ ( IDFA ) τον Νοέμβριο του 2021 και έχει προβληθεί σε διάφορα φεστιβάλ ανά τον κόσμο, κερδίζοντας μεταξύ άλλων το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας Μικρού Μήκους στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Κωνσταντινούπολης.
Πρόσφατα δημιούργησε την περφόρμανς Constantinopoliad με ζωντανή μουσική της Nadah El Shazly, σε ανάθεση του Ιδρύματος Ωνάση και παγκόσμια πρεμιέρα στο National Sawdust στη Νέα Υόρκη το 2023 στο πλαίσιο του φεστιβάλ για τον Καβάφη ”Archive of Desire”. Επίσης, το The Eagle and The Tortoise, που παρουσιάστηκε ως work – in – progress στο Ferus Fe stival και έκανε πρεμιέρα στο Frascati Theater, στο Άμστερνταμ, ως μέρους του IDFA On Stage (2022). Διδάσκει ένα μάθημα περφόρμανς βιο – χάκινγκ, με τίτλο «Η σχολή του γενετικά τροποποιημένου θεάτρου» στο Colorado College , ενώ έχει διδάξει επίσης και/ή δώσει διαλέξεις στα πανεπιστημιακά ιδρύματα Princeton, UCCS, Columbia, Bogazici (Κωνσταντινούπολη) και MIT.
Λίγα λόγια για την Nadah El Shazly
Η Nadah El Shazly είναι γνωστή για τις φρέσκες και θαρραλέες ζωντανές εμφανίσεις της, ενώ αποτελεί μια καταξιωμένη και σαγηνευτική φωνή στον υπόγειο κόσμο της ηλεκτρονικής μουσικής στη γενέτειρά της, το Κάιρο. Στο ντεμπούτο άλμπουμ της, με τίτλο ”Ahwar”, δίνει μια νέα διάσταση στη μουσική της πατρίδας της και, συγχρόνως, διερευνά νέα ηχητικά και αρμονικά όρια, κάτι που επιβραβεύτηκε με την εμφάνισή της στο εξώφυλλο του περιοδικού ”Wire” ως η φωνή του νέου κύματος του Καΐρου.
Χρησιμοποιώντας τη φωνή της, ηχογραφήσεις πεδίου και όργανα, δημιουργεί στοιχειωμένα ηχητικά κομμάτια και φόρμες τραγουδιών που αλλοιώνουν την αντίληψη του ακροατή για τον χρόνο. Υποστηρίζοντας τη δισκογραφική αυτή κυκλοφορία της με μια εκτεταμένη παγκόσμια περιοδεία, η Νάντα έχει εμφανιστεί σε πολλά τοπικά και διεθνή φεστιβάλ. Αυτή την εποχή ετοιμάζει το δεύτερο άλμπουμ της και συνεχίζει να συνθέτει μουσική για τον κινηματογράφο και άλλα οπτικά μέσα.
Cover photo ©Zachary Schulman
