Η κλιματική κρίση, η αύξηση του πληθυσμού στον πλανήτη, η αστικοποίηση και οι ραγδαίες εξελίξεις στην τεχνολογία διαμορφώνουν νέες συνθήκες και για τα πιάτα μας. Το νέο επεισόδιο του #BraveNewGreece έρχεται να μας ανοίξει την όρεξη για όλα όσα θα τρώμε (ή δεν θα τρώμε) στο άμεσο ή το απώτερο μέλλον.
«Στη βιομηχανία τροφίμων σήμερα υπάρχουν δομικές αλλαγές σε όλα τα στάδια και στην παραγωγή και στη διάθεση, αλλά και στην κατανάλωση των τροφίμων», εξηγεί ο διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΛΤΑ Χρήστος Τσόλκας. «Οι αλλαγές αυτές εδράζονται κυρίως στο γεγονός ότι υπάρχουν νέες καταναλωτικές τάσεις. Οι άνθρωποι πια, όταν σκέφτονται τη διατροφή, το πρώτο πράγμα που σκέφτονται είναι η υγιεινή διατροφή. Το δεύτερο είναι ο πλανήτης. Η τρίτη τάση έχει να κάνει με τη συμπερίληψη και την ηθική, κυρίως γιατί ο τρόπος που ζούμε αλλάζει, οι αξίες που αναδεικνύονται είναι διαφορετικές και αυτό έχει σοβαρή επίπτωση και στον τρόπο που επιλέγουμε να καταναλώσουμε τρόφιμα. Ο κάθε άνθρωπος έχει ένα ιδιαίτερο προφίλ, ιδιαίτερες ανάγκες και όλη η τεχνολογία που έχει αναπτυχθεί με τα big data και το AI, κάποια στιγμή θα έρθει και στα τρόφιμα».
Το επεισόδιο #BraveNewFood πραγματεύεται το πώς αυτές οι τάσεις αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και το πού μπορεί να οδηγήσουν τα επόμενα χρόνια.
Φτάνει το Φαγητό που Παράγουμε;
«Η πρόκληση στην αγροδιατροφή παγκοσμίως είναι να διασφαλίσουμε επισιτιστική ασφάλεια για ολόκληρο τον πληθυσμό, ο οποίος αυξάνεται συνεχώς», τονίζει η διευθύντρια της EIT Food South Begoña Pérez-Villarreal. «Το 2050 αναμένεται ότι θα φτάσουμε τα 8,5-9 δισεκατομμύρια, (ίσως και) τα 10-11 δισεκατομμύρια. Σε κάθε περίπτωση, ο πλανήτης μας δεν είναι αρκετός για να θρέψει τόσους πολλούς ανθρώπους», διαπιστώνει ο συνιδρυτής της ΜΚΟ «Μπορούμε» και Chief Food Saving Warrior Αλέξανδρος Θεοδωρίδης.
Ο υπερπληθυσμός ωστόσο, είναι μια πτυχή μόνο του ζητήματος. Οι τεράστιες ανάγκες στο φαγητό λόγω δημογραφικού έρχονται να «κουμπώσουν» με την κλιματική κρίση για να δημιουργήσουν ένα εκρηκτικό μίγμα που επιζητά λύσεις. «Θα έχουμε περιοχές οι οποίες πλέον δεν θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή τροφής και άλλες οι οποίες θα αλλάξουν τα κλιματολογικά χαρακτηριστικά τους», επισημαίνει ο κάτοχος έδρας της UNESCO για την Έρευνα του Μέλλοντος Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος, αναφερόμενος στις εξελίξεις στον πρωτογενή τομέα.
Η επιστήμη σίγουρα προχωρά. Αρκεί όμως αυτό προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι θα υπάρχει επαρκής ποσότητα ποιοτικής τροφής για όλους; «Οι μεγάλες παραγωγές που καταφέραμε τις προηγούμενες δεκαετίες με την αλόγιστη χρήση αγροχημικών και φυτοφαρμάκων, έχουν φτάσει σε αδιέξοδο», τονίζει ο συνιδρυτής του Δικτύου Open Farm Πάνος Παπαδόπουλος, ξετυλίγοντας το νήμα των προβλημάτων στην παραγωγή. «Για να μπορεί να έχει μέλλον η γεωργία πρέπει οπωσδήποτε να κάνουμε μια στροφή, μια μετάβαση σε αυτό που ονομάζουμε βιώσιμο αγροδιατροφικό μοντέλο». Πάντως τα μοντέλα παραγωγής εξελίσσονται με τη βοήθεια της τεχνολογίας. «Οι σένσορες και τα applications που θα εφαρμοστούν στη γεωργία ακριβείας, θα δώσουν πολλές λύσεις στους παραγωγούς», συμπληρώνει.
Food Waste: Ένα Τεράστιο Πρόβλημα
Το φαγητό είναι ανάγκη. Είναι επίσης απόλαυση και πολιτισμός. Θέμα γούστου, προϊόν κόπου. Είναι όμως και αντικείμενο σπατάλης. Η απόρριψη των τροφίμων, το γνωστό food waste, αποτελεί δυστυχώς συχνό φαινόμενο στον σύγχρονο κόσμο.
«Πριν από 10 χρόνια δεν ξέραμε καν τι σημαίνει σπατάλη τροφίμων στον κόσμο», τονίζει ο Αλέξανδρος Θεοδωρίδης. «Είναι το πιο σημαντικό περιβαλλοντικό θέμα για το οποίο δεν μιλάει κανένας. Για παράδειγμα, το 10% των αερίων του θερμοκηπίου παγκοσμίως οφείλεται σε σπατάλη τροφίμων. Εάν η σπατάλη τροφίμων αν ήταν χώρα, θα ήταν η 3η πιο ρυπογόνος χώρα του κόσμου μετά την Αμερική και την Κίνα», συνεχίζει παρουσιάζοντάς το μέγεθος του ζητήματος.
Η Αντιμετώπιση του Περιβαλλοντικού Αποτυπώματος στην Πράξη
Τη στροφή σε ένα σύστημα τροφίμων με μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, πιο ανθεκτικό απέναντι σε κρίσεις, το οποίο θα συνεχίσει να εξασφαλίζει υγιεινά και οικονομικά προσιτά τρόφιμα και για τις μελλοντικές γενιές, η Ευρωπαϊκή Ένωση την πραγματοποιεί μέσα από μια νέα πολιτική που παρουσιάστηκε τον Μάιο του 2020, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Πρόκειται για τη στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο» ή «farm-to-fork».
Ήδη, όμως, από το 2012, στη χώρα μας πραγματοποιείται μια δράση που μοιράζεται αρκετούς από αυτούς τους στόχους. Το Σχέδιο Δράσης ΓΑΙΑ είναι μια πρωτοβουλία της ΔΕΛΤΑ που προσβλέπει στην κινητοποίηση όλων των διαθέσιμων δυνάμεων στον χώρο της αγροτικής και της κτηνοτροφικής παραγωγής, με σκοπό να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα και η ανταγωνιστικότητα του ελληνικού γάλακτος και των προϊόντων που παράγονται από αυτό.
Όπως εξηγεί ο ομότιμος καθηγητής στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιώργος Ζέρβας, «Το πρόγραμμα “farm-to-fork” έχει επιμέρους στόχους, όπως για παράδειγμα να μειωθούν τα λιπάσματα κατά 20%, τα φυτοφάρμακα κατά 50%, να αυξηθούν οι βιολογικές καλλιέργειες κατά 20%, να μειωθούν τα αντιβιοτικά και τα αντιμικροβιακά κατά 50%, να μειωθεί η σπατάλη των τροφίμων με εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας, να μειωθούν γενικότερα οι απώλειες των τροφίμων και βέβαια να διασφαλιστεί η υγεία του καταναλωτή και η ευζωία των παραγωγικών ζώων».
Νέες Καταναλωτικές Συνήθειες
Κι εμείς, οι καταναλωτές, πώς αντιμετωπίζουμε τις νέες αυτές συνθήκες; Εξακολουθούμε να γεμίζουμε τα καλάθια μας χωρίς να σκεφτόμαστε τι ακριβώς αγοράζουμε; Αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις των διατροφικών συνηθειών μας σε εμάς τους ίδιους, αλλά και στον πλανήτη; Ή, μήπως, αρχίζουμε να διαμορφώνουμε το περιεχόμενο του πιάτου μας με άλλα κριτήρια;
«Η παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή είναι το μοναδικό διατροφικό πατρόν, το οποίο μελετάται από τη δεκαετία του ‘50 και του ‘60 και συνεχώς επιβεβαιώνεται», επισημαίνει η ερευνήτρια διατροφογενετικής και ιδρύτρια της DNANUTRICOACH Βαλεντίνη Κωνσταντινίδου. «Αν δούμε την πυραμίδα της παραδοσιακής μεσογειακής διατροφής στη βάση της, είναι τρόπος ζωής και συνήθειες. Δηλαδή πώς μαγειρεύω, πώς κινούμαι, πώς κοιμάμαι, πώς κοινωνικοποιούνται, πώς τρώω, πώς φροντίζω το περιβάλλον».
Αν λοιπόν η συνήθεια είναι η δεύτερη φύση του ανθρώπου, είναι λογικό οι γονείς να προσπαθούν να χτίζουν όσο δυνατόν καλύτερες συνήθειες σε ό,τι αφορά τη διατροφή των παιδιών τους. Ποιες είναι οι βασικές κατευθύνσεις που θα μας βοηθήσουν σε αυτό τον σκοπό;
«Οι γονείς είναι το ισχυρότερο πρότυπο για τα παιδιά. Πολλές φορές βλέπουμε συμπεριφορές που στην ουσία είναι καθρέφτης της συμπεριφοράς των γονιών. Άρα λοιπόν, είναι εξαιρετικά σημαντικό ο ίδιος γονιός, στο θέμα της διατροφής, να αποτελεί το πρότυπο, το role model», τονίζει η παιδίατρος Παιδίατρος με ειδίκευση στην αναπτυξιακή και εφηβική υγεία Άννα Παρδάλη.
Κάντε Όρεξη με Συνθετικό Κρέας!
Το #BraveNewFood βρίσκεται ήδη εδώ. Στις καλλιέργειες, στη βιομηχανία τροφίμων, στις συνειδήσεις μας, στο πιάτο μας. Παρόλα οι εξελίξεις στον τομέα του φαγητού δημιουργούν καθημερινά νέα «μενού», ακόμη και κάποια που θυμίζουν περισσότερο ταινίες επιστημονικής φαντασίας! Τι περιμένουμε να δούμε ακόμη, αργά ή γρήγορα;
«Περιμένω να με αγωνία να δω το πώς θα υποδεχθούμε πράγματα όπως το συνθετικό κρέας, το κρέας που παράγεται στα εργαστήρια, είτε είναι βοδινό, είτε είναι ψάρια, είτε είναι πουλερικά», λέει ο Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος. Άλλοι αναλυτές περιμένουν ότι τις ανάγκες μας σε πρωτεΐνη ίσως τις καλύψουμε μερικώς από έντομα, τα οποία πάντως τρώγονται τακτικά σε άλλα μέρη του κόσμου. Ό,τι κι αν υπάρχει πάντως στο μενού τα επόμενα χρόνια, το μόνο σίγουρο είναι ότι το μέλλον της διατροφής έχει ήδη τεράστιο ενδιαφέρον.
#BraveNewGreece: Μια Εκπομπή για το Μέλλον… Σήμερα
Το #BraveNewGreece είναι μια τηλεοπτική σειρά για την Ελλάδα που έρχεται. Ένα docuseries για ένα μέλλον όπου άνθρωπος, φύση και τεχνολογία συνυπάρχουν αρμονικά.
Τα 16 25λεπτα explainers της πρώτης σεζόν, σε παραγωγή αθηΝΕΑς και ελc productions, αποτελούν μια βιβλιοθήκη γνώσης για να καταλάβουμε καλύτερα τι μας περιμένει. Πλούσια, γρήγορα και καλειδοσκοπικά, με ξεναγό τη Μαριάννα Σκυλακάκη, δίνουν βήμα σε κορυφαίους ειδικούς, επιστήμονες, thought-leaders και innovators, οι οποίοι μιλούν για τις νέες τάσεις που θα διαμορφώσουν το αύριο.
Γιατί το μέλλον δεν είναι εκεί μόνο για να μας προβληματίζει. Είναι εκεί για να μας προκαλεί ενθουσιασμό. Να μας κάνει να ονειρευόμαστε νέα όρια για το τι είναι εφικτό. Για το πώς θα κάνουμε καλύτερη τη ζωή μας. Αρκεί να το καταλάβουμε καλύτερα. Αρκεί να δούμε πώς θα προκύψει, μέσα από τις αντιθέσεις και τις αντιφάσεις της Ελλάδας του σήμερα.
Με την ευγενική υποστήριξη της ΔΕΛΤΑ
Η ΔΕΛΤΑ είναι ελληνική εταιρεία τροφίμων που ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1952 από τον Αριστείδη Δασκαλόπουλο και σήμερα είναι μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες τροφίμων στην Ελλάδα, ενώ αναπτύσσεται και στο εξωτερικό. Είναι μέλος του ομίλου Vivartia, που από το 2021 ανήκει στην CVC Capital Partners.
