Πολιτισμός Θεσσαλονίκης χειροποίητος

Παρατηρώντας τις μεταπολεμικές, δυτικές κυρίως, κοινωνίες να περνούν από τη βιομηχανική εποχή σε εκείνη της πληροφορίας, ο Alvin Toffler μίλησε το 1980 για το Τρίτο Κύμα της οικονομίας. Ο Toffler προέβλεψε ότι μια σειρά δραματικών αλλαγών σε κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, π.χ. περισσότερος ελεύθερος χρόνος λόγω της μείωσης των ωρών εργασίας, περισσότεροι άνθρωποι με υψηλή μόρφωση, η προηγμένη τεχνολογία, το υψηλό κόστος των προϊόντων και των υπηρεσιών που προσφέρει η αγορά, η ανάγκη των ανθρώπων για σωματική δραστηριότητα θα δημιουργήσουν ένα νέο είδος καταναλωτή που, υιοθετώντας πρακτικές που έχουν παραδοσιακά συνδεθεί με την έννοια του παραγωγού, θα παράγει ο ίδιος κάποια από τα προϊόντα, αλλά και τις υπηρεσίες που καταναλώνει, συχνά καλύτερης ποιότητας από αυτά της αγοράς και μακριά από πρότυπα μαζικής παραγωγής.

Για να περιγράψει αυτή τη νέα κοινωνική φυλή, ο Toffler επινόησε τη λέξη «prosumer», συμφυρμό των λέξεων «producer» και «consumer», που χαρακτηρίζει τους ανθρώπους που ζυμώνουν μόνοι τους το ψωμί τους, καλλιεργούν τα λαχανικά τους ή επιδιορθώνουν μόνοι τους νιπτήρες και αυτοκίνητα και εμπλέκονται σε όλες αυτές τις δραστηριότητες που ο σύγχρονος κόσμος ονόμασε κουλτούρα του DIY.

Οι ερευνητές ενθουσιάστηκαν. Η έλευση μάλιστα του Web 2.0 και όλων των επιμέρους εφαρμογών του έδωσε ρεύμα στα λαμπάκια που άναψαν ξαφνικά πάνω από τα κεφάλια τους. Άρχισαν, λοιπόν, να ανακαλύπτουν ενεργούς, πολυμήχανους καταναλωτές σε όλα τα πιθανά μέρη: την οικονομία, το μάρκετινγκ, τα χόμπι, τα ΜΜΕ, ξεχνώντας όμως να ψάξουν στο πιο προφανές. Υπάρχει άραγε δραστηριότητα που να απαιτεί μεγαλύτερη συμμετοχή και δημιουργικότητα από τον καταναλωτή απ’ ό,τι ο πολιτισμός; Υπάρχει κάτι πιο κοντινό στην κουλτούρα του «φτιάξ’ το μόνος σου» από το «φτιάξ’ το μόνος σου» της κουλτούρας; Ποια εικόνα είναι πιο χαρακτηριστική από εκείνη του φτωχού καλλιτέχνη που λιτανεύει τα έργα του σε εκδοτικούς οίκους, γκαλερί ή εταιρείες παραγωγής; Αν ο Toffler είχε δίκιο στο να δώσει έμφαση στη λογική των ανθρώπων να αυτενεργούν όταν αυτό που επιθυμούν δεν είναι διαθέσιμο, δεν υπάρχει, δεν τους κάνει, δεν τους φτάνει, πού αλλού θα την εντοπίσουμε να εκφράζεται πιο εύγλωττα ή πιο συχνά απ’ ό,τι στο πεδίο του πολιτισμού;

Σε ένα τέτοιο σκηνικό γεννιέται στη Θεσσαλονίκη του 2009 το φεστιβάλ Art is Hard. Δύο νεαροί καλλιτέχνες της πόλης, ο Κωνσταντίνος Τίκης και η Λιάνα Παπαδαφνιάδη, μουσικός παραγωγός και γραφίστρια, αντίστοιχα, έχοντας και οι ίδιοι συνειδητοποιήσει πόσο «σκληρή» είναι η τέχνη, μυρίζουν στην αστική ατμόσφαιρα την ανάγκη των νέων δημιουργών για καλλιτεχνική έκφραση και επικοινωνία του έργου τους, αλλά και την ανάγκη του κοινού να έρθει σε επαφή με τη σύγχρονη καλλιτεχνική ενέργεια της πόλης. Απευθυνόμενοι καταρχήν σε πρωτοεμφανιζόμενους καλλιτέχνες, σε αυτούς που βρίσκονται εκτός καλλιτεχνικών κύκλων και γκαλερί και που πάσχουν από την αιώνια κατάρα των καλλιτεχνών -εκείνη του να είσαι αόρατος-, στήνουν μια μικρή πρωτοβουλία συνεργασίας με άξονα τα εικαστικά και τη μουσική, σε πιο χαλαρό και εορταστικό κλίμα, που μέσα στα χρόνια ωριμάζει και φτάνει το 2012 να προσελκύει το ενδιαφέρον περίπου 4.000 ατόμων. Το κύκλωμα που δημιουργείται αρχίζει να πυκνώνει και γίνεται μια βαλβίδα για την εκτόνωση του καλλιτεχνικού, του δημιουργικού, αλλά και του φιλοθεάμονος αισθήματος της πόλης, ενώ την ίδια χρονιά κάνει και την πρώτη του απόπειρα εσωτερικής μετανάστευσης στην Αθήνα.

Η φετινή διοργάνωση, που πραγματοποιείται το διάστημα 26-28 Απριλίου στο Περίπτερο 10 της ΔΕΘ, αλλάζει αρκετά τα δεδομένα, εισάγοντας μια σειρά καινοτομιών. Πέρα από τη διάρκεια, αυξάνεται για πρώτη φορά από μία σε τρεις ημέρες, διευρύνεται και το φάσμα των καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων που το φεστιβάλ αναλαμβάνει να υποστηρίξει. Έτσι, πέρα από τις συνηθισμένες αναφορές σε εικαστικά και μουσική, το φετινό πρόγραμμα περιλαμβάνει workshop αρχιτεκτονικής, ομιλίες για το βιβλίο, performances, κουκλοθέατρο και προβολές ταινιών μικρού μήκους από το Thessaloniki International Short Film Festival (TISFF).

Παράλληλα, με στόχο να φέρει στην επιφάνεια τον καλλιτέχνη που κάθε μικρό παιδί κρύβει μέσα του, η τελευταία μέρα του φεστιβάλ φέρει τον τίτλο «KIDS DAY ART» και δίνει τη δυνατότητα σε μικρούς εκκολαπτόμενους καλλιτέχνες ηλικίας 3-10 ετών να εκφράσουν τη δημιουργικότητά τους, συμμετέχοντας σε μια σειρά από εργαστήρια ζωγραφικής, κολάζ, κατασκευής αφρικάνικων μασκών, φωτογραφίας, γλυπτικής με πηλό κ.ά. Τέλος, καθ’ όλη τη διάρκεια του φεστιβάλ, θα εκτίθενται δημιουργίες παιδιών που συμμετέχουν σε καλλιτεχνικά εργαστήρια της πόλης, συμβάλλοντας κι αυτά, με τα χεράκια τους, στην παραγωγή φρέσκου, χειροποίητου πολιτισμού.

Αν ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός, που έλεγε ο Έλιοτ, εδώ πάνω μάλλον βρήκαμε έναν τρόπο να τον αντιμετωπίσουμε.

Μπορείτε να βρείτε πληροφορίες για τη διοργάνωση και αναλυτικά το πρόγραμμα του φεστιβάλ καθώς και πληροφορίες για το KIDS DAY ART.

Το φεστιβάλ Art is Hard πραγματοποιείται στο Περίπτερο 10 της ΔΕΘ από τις 26/4-28/4.