Έτσι είναι αυτά, ο καθένας μας έχει τα θέματά του. Αλλά τι θα γινόταν αν κάναμε όλοι μεταξύ μας ανταλλαγή θεμάτων και είχα για λίγο καιρό εγώ τα δικά σου, εσύ τα δικά μου και ούτω καθεξής; Ίσως θα ήταν μια χρυσή ευκαιρία να περάσουμε απ’ το συμπονώ στο πονώ κι απ’ την ενσυναίσθηση στη θέση – στη θέση του άλλου. Ίσως όμως ακόμα και τότε να μην καταφέρναμε να έρθουμε στα αλήθεια στη θέση του. Γιατί ο μόνος τρόπος να βρεθείς όντως αντιμέτωπος με τα δικά του θέματα, θα ήταν αν τα αντιμετώπιζες όχι με βάση το δικό σου εαυτό, το δικό σου χαρακτήρα, τα δικά σου ψυχοπνευματικά μπαγκάζια, αλλά με την ακριβή οπτική που τα αντιμετωπίζει εκείνος, που τα προσλαμβάνει εκείνος, με τον ακριβή τρόπο με τον οποίο τον καθορίζουν, τον υπονομεύουν, τον καθηλώνουν. Μάλλον τότε και μόνο τότε θα μπορούσες να αρχίσεις να γνωρίζεις επιτέλους περί τίνος πρόκειται, να καταλαβαίνεις πώς είναι να είσαι ο άλλος απέναντί σου, να νιώθεις πώς νιώθει ο άλλος απέναντί σου.
Αλλά δεν φτιάχτηκαν έτσι οι άνθρωποι. Φτιάχτηκαν έτσι ώστε ο καθένας να μπορεί να είναι μόνο ο δικός του εαυτός και να στριφογυρνάει διαρκώς γύρω από τα δικά του θέματα. Και όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι, όποια σχέση κι αν έχει μαζί τους, αίματος πρώτου βαθμού, έρωτος πρώτου βαθμού, φιλίας πρώτου βαθμού, να είναι και να παραμένουν εσαεί τα δικά τους αυτόνομα σύμπαντα, με τα δικά τους προσωπικά θέματα.
Κι όση πρόσβαση κι αν έχουμε σε αυτά, όση πρόσβαση κι αν μας επιτρέπουν οι ίδιοι, όση συναισθηματική φαντασία κι αν έχουμε ως κοντινοί τους άνθρωποι που θέλουμε με όλη μας την καρδιά να αισθανθούμε εντελώς ό,τι αισθάνονται, όση βαθιά γνώση κι αν έχουμε ως ψυχοθεραπευτές που θέλουμε να φέρουμε στο φως τους μηχανισμούς που βραχυκυκλώνουν τους θεραπευόμενούς μας, όση δεινότητα κι αν έχουμε ως καλλιτέχνες που προσπαθούν να αποκρυπτογραφήσουν τα μυστήρια της ανθρώπινης συμπεριφοράς, πάντα στο τέλος θα υπάρχει ένα όριο: ο άλλος άνθρωπος θα είναι ένας άλλος άνθρωπος κι εμείς θα είμαστε εμείς. Κι όλο το μεταξύ μας θα είναι μια σχέση μη δυνάμενη να καταλυθεί δια της μεταφοράς μας στη θέση του άλλου, στο μυαλό του άλλου, στην καρδιά του άλλου.
Το ότι όμως η κατάλυση των ορίων του εαυτού είναι αδύνατη, δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε κάτι να προσφέρουμε στον άλλον. Μπορούμε να του προσφέρουμε όσο πιο απλόχερα γίνεται την ανεπάρκειά μας: ας αφήσουμε τις σαχλαμάρες ότι μπορώ να καταλάβω τι επίδραση έχουν πάνω σου τα θέματά σου. Δεν θα μπορέσω ποτέ. Παραιτούμαι από την ψευδαίσθηση ότι θα μπορούσα. Και λυπάμαι που ίσως κάποιες φορές αδυνατούσα να αντιληφθώ γιατί έχουν την επίδραση που έχουν, σκεπτόμενος τι θα έκανα εγώ στη θέση σου.
Εγώ είμαι στη θέση μου. Και εσύ στη δική σου. Και εγώ στη θέση σου πάλι εγώ θα παρέμενα. Άρα όλο αυτό είναι μια βλακεία. Εκείνο που μπορεί να μην είναι και τόσο βλακεία είναι ότι είμαι εδώ για σένα, είμαι ανεπαρκέστατα εδώ για σένα, δεν θα καταφέρω να σε βοηθήσω να λύσεις κανένα δικό σου θέμα, αλλά τουλάχιστον το ξέρω, τουλάχιστον και παρόλα αυτά είμαι εδώ για σένα.
