Τον συμπονώ τον Ρομπέρ Λεπάζ, για την ακρίβεια συμπάσχω. Ο χρόνος είναι το πιο δημοκρατικό πράγμα στον κόσμο. Ακόμα και αν η επιστήμη βοηθά στην επιβράδυνση της γήρανσης, υπάρχει μια πραγματικότητα από την οποία δεν ξεφεύγει κανένας. Τα όργανά σου μετρούν μισό και πλέον αιώνα ζωής, όσο νεανικά και καλοσυντηρημένα και να είναι. Οι αισθήσεις σου δεν είναι πια οι ίδιες με άλλοτε. Θέλεις ίσως δυο ειδών γυαλιά, η αφή και η ακοή είναι αλλιώτικες, όσο τέλειες και αν είναι «για την ηλικία σου». Γερνάμε κύριε Λεπάζ. Όπως όλοι οι παρατηρητικοί συνομήλικοί σας, ευαίσθητοι στον αδιόρατο παλμό της ηλικίας, ξεχνάτε κάτι ασήμαντα, καθημερινά. Πιθανότατα δεν έχουν σημασία.
Ούτε για μένα έχουν, γιατί μπροστά στο χρόνο είμαστε το ίδιο, εσείς ο διάσημος σκηνοθέτης και εγώ, ένας θεατής σας. Περνάμε το ίδιο δράμα και δε θυμόμαστε πού περάσαμε την περσινή ή ακόμα χειρότερα τη φετινή πρωτοχρονιά. Το χειρότερο είναι πως δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα γι’ αυτό. Η μνήμη είναι ένας μικρός προδότης, οι πράξεις της προδοσίας του καταλαμβάνουν όλο και περισσότερο χώρο, ύπουλα, τα σημάδια κρύβονται πίσω από ονόματα συγγραφέων, τίτλους βιβλίων, δρόμους, αριθμούς. Εκεί χτυπάει η προδοσία. Δεν μπορούμε να φέρουμε το χρόνο πίσω.
Αφού καταχωρηθούν όλες αυτές οι πληροφορίες, έρχονται κάποιες άλλες. Είναι μικρές ορμητικές και θορυβώδεις σαν στρακαστρούκες που σε βρίσκουν ανυποψίαστο. Το παλιό πενταψήφιο νούμερο του σπιτιού σου. Μια βόλτα και ονόματα άπειρα ονόματα συμμαθητών από το νηπιαγωγείο, το δημοτικό και τη συνοδό του σχολικού. Οι γείτονες, με ονόματα και λεπτομέρειες της οικογενειακής κατάστασης. Μπαμ! Γερνάω. Αυτό είναι το σημάδι. Ο χρόνος δε γυρίζει πίσω με καμία ανάκληση. Δεν αλλάζει και δε διορθώνεται τίποτα, αφού οι περισσότεροι πρωταγωνιστές του έργου της ζωής σου είναι νεκροί ή χαμένοι σαν νεκροί. Είναι η στιγμή που καταλαβαίνεις ότι έχει αρχίσει η τρομακτική επιστροφή. Το ταξίδι προς το κέντρο της γης, ένα ταξίδι προς τα μέσα στου κόσμου.
Ο Ρομπέρ Λεπάζ, χθες το βράδυ, στη Στέγη, σε αυτό τον κόσμο καταδύθηκε. Της μνήμης, της αμνησίας, της επιβεβαίωσης του χρόνου. Ως μεγάλος καλλιτέχνης διαπέρασε την αναπόληση και τη θεατρική αφήγηση και μας παρουσίασε ένα έργο βαθιά συγκινητικό, αναπότρεπτα και φυσικά συνδεδεμένο με τον τόπο του, τον Καναδά και την πολιτικοκοινωνική αλλαγή μιας χώρας κάπως άγνωστης σε εμάς.
Ο Λεπάζ παίρνει πολιτική θέση απέναντι στη συλλογική αμνησία, βάζοντας ακόμα και τον εαυτό του σε αυτούς που ξεχνούν, μέσα από τα προσωπικά περιστατικά που σημάδεψαν τη ζωή του. Ερευνά την ιστορία και τον εαυτό του. Είναι σπουδαίο για έναν μεσήλικα να αναρωτιέται επί σκηνής, έχοντας καταργήσει κάθε βεβαιότητα της ηλικίας, αν έχει γίνει τελικά σαν αυτούς που κρίνει. Γιατί επί σκηνής τολμά να αναμετρηθεί με το τέρας εντός του στην εξαιρετικής γενναιότητας σκηνή της συνάντησης με τον παλιό και αποτυχημένο σήμερα φίλο του. Είναι η ομολογία της προσωπικής του ήττας, της δικής του σκληρότητας. Ο Λεπάζ είναι ένας διάσημος σκηνοθέτης, αλλά –αν γι’ αυτό αναρωτιέται, όπως λέει στις συνεντεύξεις του- είναι ένας περίφημος ηθοποιός. Γιατί προκαλεί το θεατή όχι να ανακαλέσει τις «πληγές» του παρελθόντος, αλλά να αναμετρηθεί με το παρόν του. Με προκαλεί προσωπικά να δω ποιος είμαι, πού έχω φτάσει και το σημαντικότερο: με ποιο τρόπο κοιτάζω τον αδύναμο, τον «αποτυχημένο», την πολιτική και κοινωνική ιστορία που μπορεί «να μη με αφορά».
Στα δικά μου μάτια κανένας δε το έχει καταφέρει καλύτερα μέχρι τώρα, να σταθεί τόσο γυμνός στο αμείλικτο παρόν, βάζοντας στο μικροσκόπιο το παρελθόν. Και τόσο μόνος. Σαν μικρό παιδί που κοιτάζει από το μπαλκόνι κάποιον που φεύγει. Που δεν πρόλαβε να του μιλήσει.
Όμως στο τέλος της παράστασης, όπως λέει η ποιήτρια Michèle Lalonde, όπως παθιασμένα, σχεδόν θυμωμένα και καθηλωτικά απαγγέλλει το ποίημά της “Speak White” ο Λεπάζ:
…We are not alone
nous savons
que nous ne sommes pas seuls.
Έτσι στο βρεγμένο πεζοδρόμιο, στο τέλος της παράστασης αντηχούσε σαν όνειρο μαζί με τη βροχή αυτός ο στίχος:
…ήρθα, έλεγες πάντα μπαίνοντας στο δωμάτιο, παρ᾿ όλο που δεν
σε περίμενε κανείς… όμως ακριβώς αυτό σου έδινε μια βαθύτερη απάντηση
Τάσος Λειβαδίτης, «Κανείς δεν είναι μόνος»
—
Info:
O Ρομπέρ Λεπάζ επιστρέφει με το πιο αυτοβιογραφικό one-man-show της ζωής του | 24 – 27 Οκτωβρίου 2017 | Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
