Από τη στιγμή που περιμένει κανείς το πρώτο παιδί, βομβαρδίζεται κυριολεκτικά με μηνύματα σχετικά με τη σημασία του διαβάσματος. Και πολύ καλώς γίνεται αυτό. Γιατί τα οφέλη του διαβάσματος σε κάθε στάδιο της ανάπτυξης ενός παιδιού είναι καλά τεκμηριωμένα. Μόνιμη επομένως αγωνία πολλών γονέων η κατάκτηση της φιλαναγνωσίας από τα παιδιά τους. Ειδικά μετά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους που το πηδάλιο μπορούν και χρειάζεται να το αναλάβουν τα ίδια, η αγωνία αυτή κορυφώνεται. Ευτυχώς, η ανατροφή ενός αναγνώστη μπορεί να γίνει μια διασκεδαστική, ανταποδοτική και σχετικά εύκολη περιπέτεια που θα διαμορφώσει έναν φιλοπερίεργο μικρό αναγνώστη.
Από την εμπειρία μου ως μητέρα, τα όσα όλα αυτά τα χρόνια έχω διαβάσει, αλλά και την πρόσφατη συζήτηση με τη Βασιλική Νίκα, (εκπαιδευτικός, ΜΑ, PhD) που έχει την παιδαγωγική επιμέλεια στις σειρές πρώτης ανάγνωσης των Εκδόσεων Πατάκη Χωρίς σωσίβιο και Στα βαθιά, μοιράζομαι μερικές ιδέες-προτάσεις που θα αποτελέσουν ενδιαφέροντα κίνητρα ανάγνωσης (ειδικά στα μικρά παιδιά) και θα συνδράμουν στην (επανα)σύσταση των μεγαλύτερων παιδιών με το διάβασμα που είτε έχασαν κάπου στην πορεία τη διάθεσή τους για τα βιβλία είτε αντιμετωπίζουν δυσκολίες που τα αποθαρρύνουν.
Αγαπάμε εμείς οι ίδιοι το διάβασμα – Ανάγνωση=VIP (Very Important Practice)
Αν έχετε εγκαταλείψει το διάβασμα στο περιθώριο της ζωής σας, τώρα είναι η ώρα να το επαναφέρετε. Δημιουργήστε χώρο και χρόνο για βιβλία που διαβάζετε για τον εαυτό σας και βιβλία που διαβάζετε με το παιδί σας. Αν θέλετε να μεγαλώσετε έναν αναγνώστη, γίνετε εσείς πρωτίστως αναγνώστης και το σπίτι όπου ζείτε ένα μέρος που μπορεί να συναντήσει κανείς πολλά βιβλία.
Δώστε στα βιβλία και στην ανάγνωση αξία και κύρος για την οικογένειά σας. Φροντίστε να υπάρχουν βιβλία για κάθε μέλος της οικογένειας παντού γύρω σας, πάντα διαθέσιμα, σε καλή κατάσταση. Αφιερώστε χρόνο μέσα στη μέρα (ακόμη και 10 λεπτά) για αυτή την τόσο σημαντική δραστηριότητα.
Μία εσύ, μια εγώ
Τα μικρά παιδιά χρειάζονται παρέα για όλες τις δραστηριότητες που είναι καινούριες στη ζωή τους. Διαλέξτε μαζί το βιβλίο που θα διαβάσετε, καθίστε αναπαυτικά στην πολυθρόνα και διαβάστε μαζί: το παιδί την αριστερή σελίδα και εσείς τη δεξιά (ή και ανάποδα, δεν έχει σημασία). Αφήνουμε το παιδί αν θέλει να γυρνάει εκείνο τις σελίδες. Είναι κι αυτό μια μικρή γεύση της αναγνωστικής απόλαυσης.
Ραντεβού στο σαλόνι ή στο μπαλκόνι πριν χειμωνιάσει
Μια συνάντηση που να θυμίζει τον Κύκλο των χαμένων ποιητών μόνο που εδώ τα μέλη αυτής της μυστικής κοινότητας είστε εσείς και τα παιδιά. Ορίστε μια ώρα και μια ημέρα για να μιλήστε ή γιατί όχι να διαβάσετε αποσπάσματα από τα αγαπημένα σας βιβλία. Βιβλία που ο καθένας σας διάβασε το προηγούμενο διάστημα. Δίνουμε προτεραιότητα στα παιδιά να μιλήσουν για ό,τι διάβασαν, αλλά είναι σημαντικό να μιλήσουμε και εμείς για τα δικά μας διαβάσματα.
Κάνουμε το διάβασμα οικογενειακή παράδοση
Είμαστε οι σημαντικοί «άλλοι» στη ζωή των παιδιών μας. Γινόμαστε εμείς τα αναγνωστικά τους πρότυπα. Μιλάμε στα παιδιά για τα διαβάσματα άλλων αγαπημένων μελών (π.χ. παππούδες, θείοι κτλ.) και διηγούμαστε ιστορίες από αυτή την οικογενειακή παράδοση. Διαβάζουμε μαζί τους το δικό μας αγαπημένο παιδικό βιβλίο. Θα το βρείτε και εσείς εξίσου απολαυστικό να θυμηθείτε τους αγαπημένους σας ήρωες. Εγώ πρόσφατα ανακάλυψα στην παιδική βιβλιοθήκη μου μια παλιά έκδοση του Πίτερ Παν που είχα αγαπήσει πολύ σαν παιδί. Μια σκληρόδετη όμορφη έκδοση που σύντομα συντρόφευε τα δικά μου παιδιά στις βραδινές ονειροπολήσεις τους.
Θέλει τρόπο. Δεν θέλει κόπο
Τα παιδιά δεν είναι πολύ έμπειροι αναγνώστες ακόμη (και αυτό δεν έχει πάντα σχέση με την ηλικία ή την τάξη στην οποία φοιτούν) και επομένως συχνά κάνουν λάθη καθώς διαβάζουν. Ένας καλός τρόπος είναι να τα αφήνουμε να ολοκληρώνουν το κείμενο που διαβάζουν και μετά να τα διορθώνουμε λέγοντας: άκουσα μία λέξη που δεν την ξέρω… ή δεν την κατάλαβα. Μπορείς να μου ξαναδιαβάσεις εκεί που έλεγε… Έτσι θα έχουν την ευκαιρία να ξαναγυρίσουν στη λέξη ή στην πρόταση, να την ξαναδιαβάσουν και, αν δεν μπορούν, να ζητήσουν βοήθεια χωρίς να καταστραφεί η μαγεία της ανάγνωσης.
Η υπομονή είναι μεγάλο χάρισμα
Ειδικά με τα παιδιά που αρχίζουν να διαβάζουν μόνα τους ή δυσκολεύονται ή δεν τους αρέσει πολύ να διαβάζουν, δείξτε υπομονή και ανεκτικότητα. Δίνουμε στα παιδιά την ευκαιρία να μας διαβάσουν δυνατά ένα μικρό απόσπασμα που τους άρεσε ή ολόκληρες σελίδες καθώς κάνουμε κάποια δουλειά του σπιτιού. Αν σκοντάψουν σε λέξεις, ας μη βιαστούμε να τα διορθώσουμε ή να τα επιπλήξουμε. Τους δίνουμε τον χρόνο και την ηρεμία που χρειάζονται.
Θέλεις να παίξουμε; Μάντεψε
Καθώς το παιδί διαβάζει, ζητήστε του να διαβάζει δυνατά μόνο σκόρπιες λέξεις (για παράδειγμα τρεις λέξεις από κάθε αράδα) και προσπαθήστε εσείς να καταλάβετε τι λέει το κείμενο. Διασκεδάστε ώρες ολόκληρες και κάντε αγώνες μεταξύ σας αλλάζοντας ρόλους. Είναι σίγουρο ότι τα παιδιά θα σας κερδίσουν στα σημεία! Θυμούνται καλύτερα…
Έχουμε διαθέσιμα βιβλία όλων των ειδών
Κάποια παιδιά ενδιαφέρονται περισσότερο για τα βιβλία γνώσεων, άλλα για τις ιστορίες και τα παραμύθια. Φροντίζουμε να έχουμε διαθέσιμη μια ποικιλία βιβλίων (περιπέτειες, χιουμοριστικά, φαντασίας, γιατί όχι κόμικ), αλλά και βιβλία γνώσεων και τέχνης (αρκεί να είναι επικαιροποιημένα και αξιόπιστα). Ποτέ δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για τις προτιμήσεις των παιδιών μας. Προσφέρουμε ποικιλία ώστε να επιλέξουν και να δοκιμάσουν. Εδώ άλλωστε εντοπίζεται και ο θησαυρός του βιβλίου.
Είμαστε οι πιο φανατικοί θαυμαστές τους
Ζητήστε από τα παιδιά να προετοιμάσουν ένα κείμενο για να το διαβάσουν το βράδυ πριν από το φαγητό. Μπορείτε να βάλετε ένα αναλόγιο, όπου θα ακουμπήσουν το βιβλίο τους ή να τους παραχωρήσετε την κεντρική θέση στο σαλόνι και να τα ακούσετε με προσοχή. Δείξτε τον θαυμασμό σας για το επίτευγμά τους! Είστε οι πιο φανατικοί θαυμαστές τους!
Τελευταίο, αλλά σημαντικό!
Αν δε θέλουμε το παιδί να απογοητευτεί, αλλά να απολαύσει την ανάγνωση, διαλέγουμε τα σωστά βιβλία για το επίπεδο αναγνωστικής ικανότητάς του. Αν το βιβλίο είναι πολύ δύσκολο ή πολύ εύκολο ή κακογραμμένο, θα βαρεθεί. Ο κανόνας του 5 (που χρησιμοποιούν οι Αγγλοσάξονες) μπορεί να είναι χρήσιμος: Ζητάμε από το παιδί να ανοίξει το βιβλίο σε μια τυχαία σελίδα και ν’ αρχίσει να διαβάζει. Για κάθε λέξη που δεν καταλαβαίνει ή που δυσκολεύεται να διαβάσει μετράμε μαζί του χρησιμοποιώντας τα δάχτυλα του ενός χεριού. Μετά κρίνουμε τη δυσκολία με βάση το παρακάτω πινακάκι:
0-1=εύκολο
2=τέλεια επιλογή
3-4=χμ…, ας προσπαθήσουμε λίγο
5=πολύ δύσκολο, ας διαλέξουμε κάτι άλλο.
Ειδικά για τα πρωτάκια, αυτό είναι πολύ σημαντικό. Εφαρμόστε το και θα με θυμηθείτε.
8βρης – Μήνας πρώτης ανάγνωσης
Η σειρά Χωρίς σωσίβιο, αποτελεί μια θαυμάσια πρόταση για την πρώτη ανάγνωση των παιδιών. Η σειρά περιλαμβάνει ολοκληρωμένες ιστορίες 250 λέξεων, με πολλή εικονογράφηση και ιστορίες που ενδιαφέρουν τα παιδιά. Οι Εκδόσεις Πατάκη, δίνοντας μεγάλη σημασία σε αυτά τα πρώτα βήματα ανάγνωσης, σχεδιάζουν τη σειρά με φροντίδα και προσοχή σε κάθε λεπτομέρεια. Για παιδιά Α’ & Β’ Δημοτικού υπάρχουν διαθέσιμοι 85 περίπου τίτλοι.
Η έκταση των κειμένων που στα τρία επίπεδα της σειράς Χωρίς σωσίβιο είναι 250, 400 και 800 λέξεις αντίστοιχα είναι η ιδανική για τα παιδιά που ξεκινούν να διαβάζουν μόνα τους.
Η γραμματοσειρά σχεδιάστηκε από την αρχή για να διορθωθούν συγκεκριμένα γράμματα, τα οποία δυσκολεύουν τους μικρούς αναγνώστες. Έτσι επανασχεδιάστηκαν το χ, το γ και το υ όπως τα παιδιά μαθαίνουν να τα διαβάζουν και να τα γράφουν.
Η εικονογράφηση υποβοηθά και εμπλουτίζει την πρώτη ανάγνωση. Συχνά το κείμενο εντάσσεται μέσα στην εικονογράφηση, στα «συννεφάκια ομιλίας», δίνοντας μια αναγνωστική ανάσα στο παιδί.
Οι ήρωες μοιάζουν με τα παιδιά-αναγνώστες και ζουν ανάλογες καθημερινές ή φανταστικές ιστορίες. Στο τέλος κάθε βιβλίου υπάρχουν δραστηριότητες με παιγνιώδη χαρακτήρα που έχουν ως στόχο τη χαλάρωση του παιδιού μετά την ανάγνωση.
Φυσικά πάντα με το βλέμμα στραμμένο στο άρτιο και ποιοτικό λογοτεχνικό κείμενο και δεν είναι τυχαίο ότι στις Εκδόσεις Πατάκη τα κείμενα της σειράς Χωρίς σωσίβιο υπογράφουν κορυφαίοι συγγραφείς, όπως η Ζωρζ Σαρή, ο Χρήστος Μπουλώτης, ο Βαγγέλης Ηλιόπουλος, η Μαρία Παπαγιάννη, η Αλεξάνδρα Μητσιάλη, ο Αντώνης Παπαθεοδούλου, η Αγγελική Βαρελλά, ο Γιώργος Παναγιωτάκης, Αγαθή Δημητρούκα, Κατερίνα Σέρβη, Αργυρώ Πιπίνη, Θοδωρής Παπαϊωάννου, Ιωάννα Μπαμπέτα, Δέσποινα Μπογδάνη-Σουγιούλ, Μάκης Τσίτας, Μαρία Ρουσάκη, Κώστας Μάγος, Πέτρος Χατζόπουλος (δηλαδή ο Αύγουστος Κορτώ), Σώτη Τριανταφύλλου, Αμάντα Μιχαλοπούλου, Σάκης Σερέφας και πολλοί άλλοι.
Τέλος, η τιμή των βιβλίων είναι ιδιαίτερα προσιτή, ώστε σε κάθε σπίτι να μπορεί να υπάρχει μια μικρή βιβλιοθήκη πρώτης ανάγνωσης. Γιατί κάθε φορά που το παιδί διαβάζει ένα ολόκληρο βιβλίο… Χωρίς σωσίβιο, μεγαλώνει η όρεξή του για διάβασμα.
