Κοιτάζω όσο μπορώ καλύτερα ένα ακέραιο αγγείο που βρίσκεται μέσα σε ένα ενυδρείο, σε απιονισμένο νερό, στη βιτρίνα της έκθεσης με τα είκοσι αντικείμενα από το Ναυάγιο των Αντικυθήρων που εκτίθενται για πρώτη φορά στο μοναδικό κτίριο της Βιβλιοθήκης Λασκαρίδη. Είναι η πρώτη φορά που βλέπω εκθέματα σε βιτρίνες με νερό και όπως μας εξηγούν, δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί η φάση της σταθεροποίησής τους. «Το ναυάγιο των Αντικυθήρων», μας λέει η έφορος εναλίων αρχαιοτήτων κ. Αγγελική Σίμωσι «είναι μια εγκυκλοπαίδεια με πολλούς τόμους, άλλον για τα γυάλινα, άλλον για τις λαγήνους, άλλον για τα οστά και άλλον για το ίδιο το πλοίο».
Από το πλοίο βλέπουμε ένα κομμάτι του ξύλινου σκελετού, δίπλα του κάποια μοναδικά τμήματα από τον εξοπλισμό του ίδιου του σκάφους και σε μια άλλη βιτρίνα ένα τμήμα του ανθρώπινου σκελετού που εντοπίστηκε κατά την τελευταία ερευνητική περίοδο, τον Σεπτέμβριο του 2016. Αυτός, πέραν του ιδιαίτερου και μοναδικού φορτίου, υπενθυμίζει τη διάσταση του ναυαγίου ως ναυτικού ατυχήματος με απώλεια ανθρώπινων ζωών. Η έρευνα για να αναλυθεί το DNA θα γίνει σε εργαστήρια της Κοπεγχάγης. Και δυο δόρατα που, όπως πιστεύεται από το βάρος τους, δεν τα κρατούσαν άνθρωποι, αλλά θεοί. «Το ναυάγιο των Αντικυθήρων μας έδωσε έναν Ερμή και έναν Απόλλωνα, δόρυ κρατούσε η Αθηνά, μπορεί να βρούμε τα ίχνη μιας θεάς», λέει η κ. Σίμωσι.
Η τεχνολογία έχει βοηθήσει ώστε η κατανόηση και οι γνώσεις μας να μπορούν να εμπλουτιστούν σήμερα με κάθε τρόπο. Το σκαρί που χάθηκε στα Αντικύθηρα γύρω στο 50 π.Χ. ήταν γεμάτο θησαυρούς, έργα τέχνης και τεχνολογίας και αποτελεί ένα από τα πιο πλούσια φορτία της αρχαιότητας. Σε ένα ναυάγιο που βρέθηκε ο τελειότερος υπολογιστικός μηχανισμός της αρχαιότητας, ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, χρησιμοποιήθηκε η υψηλότερη καταδυτική τεχνολογία από την εποχή των πρώτων ερευνών έως σήμερα. Η έρευνα πατά στα ίχνη των ερευνών που άφησε το 1976 ημιτελείς ο Κουστό. Από το 2014, τα ευρήματα που έχουν έρθει στο φως μπορεί να μην είναι μεγάλα σαν αυτά του 1900-1901, αλλά οι προσδοκίες των αρχαιολόγων δεν έχουν διαψευστεί. Οι έρευνες γίνονται σε βάθος 55 μέτρων, σε βυθό κατακρημνώδη, είναι αυτός που προστάτευσε το ναυάγιο από τη σύληση. Τα αγάλματα ταξίδευαν εκείνη την εποχή με προορισμό τα σπίτια των πλούσιων Ρωμαίων που παράγγελναν αγάλματα από την Ανατολή για να μπορέσουν να διακοσμήσουν τις επαύλεις τους στις ακτές της Ιταλίας. Αποσπασματικά έχουν βρεθεί το δελφίνι, η κυρά της Καλύμνου, αυτό όμως που κάνει μοναδικό το ναυάγιο των Αντικυθήρων, είναι το ότι μας δίνει ένα ιστορικό γεγονός. Πρόκειται για ένα πλωτό μουσείο και πέραν των εμπορικών προϊόντων, του κρασιού, του λαδιού, γινόταν και μεταφορά έργων τέχνης.
«Υπάρχει το ενδεχόμενο να υπάρχει και δεύτερο πλοίο πολύ κοντά σε αυτό, στα 250 μέτρα. Εμείς θέλουμε όταν τελειώσει η έρευνα των Αντικυθήρων, να πάμε στον κόλπο του Ναυαρίνου, γιατί εκεί πιστεύω ότι θα βγει η ιστορία της Ελλάδας επάνω. Το Ναυαρίνο θα είναι το επόμενο μέρος που θα πάμε σε τρία-τέσσερα χρόνια που θα τελειώσουμε με τα Αντικύθηρα» λέει η κ. Σίμωσι, η οποία πιστεύει ότι το ναυάγιο μπορεί να μας δώσει και άλλα ευρήματα σχετικά με τον μηχανισμό των Αντικυθήρων. Ο αρχαιολόγος Μπρένταν Φόλεϊ, από το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Woods Hole της Μασαχουσέτης, πιστεύει ότι υπάρχουν ένα εκατομμύριο ναυάγια στο βυθό της Μεσογείου.
Τα εκθέματα θα πλαισιώνονται από εποπτικό υλικό (βίντεο, ψηφιακά τρισδιάστατα μοντέλα ευρημάτων που δεν εκτίθενται, φωτογραφίες και σχέδια), με στόχο να δοθεί εν συντομία μία ολοκληρωμένη εικόνα του ναυαγίου και των σύγχρονων ερευνών.
Πληροφορίες
«Το ναυάγιο των Αντικυθήρων: Οι νέες αρχαιολογικές ανακαλύψεις» | Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, Ιστορική Βιβλιοθήκη | 3 Δεκεμβρίου 2016 – 15 Ιανουαρίου 2017 | Είσοδος ελεύθερη
