Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες πιανίστες της γενιάς του με αναγνώριση σε Ευρώπη όσο και στην Αμερική. Ο Βασίλης Βαρβαρέσος, εκτός από το αμιγώς πιανιστικό ρεπερτόριο, αγαπά τη μουσική δωματίου. Φέτος, επιστρέφει στο Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου Χανίων, του οποίου και αποτελεί μέλος της καλλιτεχνικής επιτροπής. Στις 30 Αυγούστου, στις 3 & 4 Σεπτεμβρίου, μαζί με εκλεκτούς συναδέλφους ερμηνεύει έργα που καινοτόμησαν με την αισθητική και το περιεχόμενό τους ανοίγοντας νέους ορίζοντες… Έργα που Δημιούργησαν (νέους) Κόσμους. Λίγο πριν τις εμφανίσεις του στο Minoa Palace Resort και το αρχαίο θέατρο Απτέρας μάς μιλά για το Φεστιβάλ, που κλείνει φέτος 11 χρόνια, αλλά και για τις ιδιαιτερότητες του είδους της μουσικής δωματίου.
Είστε ένας από τους πλέον καταξιωμένους -σε κοινό και κριτικούς- πιανίστες της γενιάς σας με δηλωμένο το ενδιαφέρον σας για το είδος της Μουσικής Δωματίου. Πιστεύετε ότι το πιάνο αναδεικνύεται μέσω των έργων αυτού του ρεπερτορίου;
Η Μουσική Δωματίου – όταν είναι καλογραμμένη – καταφέρνει μία εκπληκτική ισορροπία μεταξύ της ανάδειξης του κάθε οργάνου ξεχωριστά από τη μία (κάτι που ενδιαφέρει όλους τους μουσικούς γιατί, χωρίς λίγο ναρκισσισμό πώς θα ανεβαίναμε πάνω στη σκηνή) αλλά, από την άλλη, και του σημαντικότερου: ότι η ομαδικότητα είναι πληρέστερη από τη μονάδα. Οπότε ναι, το πιάνο αναδεικνύεται μέσα στην καλή μουσική δωματίου – τόσο ως σολίστας αλλά και ως μέλος μίας ομάδας.
Η διακριτή ευαισθησία, οι συναισθηματικές εναλλαγές που βιώνετε επί σκηνής – που, αν μου επιτρέπετε, αποτελούν μέρος της μουσικής σας ταυτότητας – πιστεύετε ότι ταιριάζουν περισσότερο στα μικρότερα σχήματα;
Αισθάνομαι πως διαφορετικές πτυχές του εσωτερικού μου κόσμου βγαίνουν ανάλογα με το αν παίζω μόνος πάνω στη σκηνή ή μοιράζομαι τη μουσική με άλλους. Και στις δύο περιπτώσεις αισθάνομαι ασφαλής να εκφραστώ – με ίσως λίγο μεγαλύτερη ευκολία στη Μουσική Δωματίου, γιατί είμαι άνθρωπος της παρέας. Παρόλα αυτά, ακριβώς επειδή το πιάνο είναι όργανο μοναχικό, νιώθω πως δεν μπορώ να δώσω την πρωτοκαθεδρία στο ένα ή το άλλο είδος μουσικής – κι αυτό γιατί μου αρέσει τόσο πολύ να είμαι μόνος πάνω στη σκηνή και να μοιράζομαι τη μουσική, λες και είμαι στο δωμάτιό μου. Εξίσου, με το να τη μοιράζομαι με φίλους, παίζοντας Μουσική Δωματίου.
Πόσο σημαντικός είναι ο στενός διάλογος, η ανταλλαγή που αναπτύσσεται μεταξύ μουσικών κατά την ερμηνεία έργων μουσικής δωματίου;
Όσο σημαντικός είναι κι ο στενός διάλογος και η ανταλλαγή που αναπτύσσεται μέσα στο γάμο, ή σε οποιαδήποτε σχέση θέλουμε να κρατήσει. Η Μουσική Δωματίου προϋποθέτει ανθρώπους που ειλικρινά θέλουν να ακούσουν τον άλλον, αλλά και να μοιραστούν με τον άλλον. Αλλιώς δεν παίζεις μουσική δωματίου – όπως ένα ζευγάρι που, μπορεί να συζητάνε, αλλά στην πραγματικότητα ο ένας λέει τα δικά του κι ο άλλος ή άλλη τα δικά της/του.
Είστε μέλος της καλλιτεχνικής επιτροπής του Φεστιβάλ Μουσικής Δωματίου Χανίων, ενός από τα πλέον σημαντικά περιφερειακά φεστιβάλ του είδους, το οποίο φέτος διανύει τον ενδέκατο χρόνο του. Τι ήταν αυτό που σας έκανε να εμπλακείτε με την επιλογή προγράμματος αρχικά;
Ξεκάθαρα η αγάπη του Γιώργου Δεμερτζή, του Άγγελου Λιακάκη και φυσικά του Γιώργου Μαθιουλάκη για τη μουσική. Ο Γιώργος Δεμερτζής είχε την ιδέα να κάνουμε μία συναυλία στο MINOA PALACE και ο Γιώργος Μαθιουλάκης, ο ίδιος εξαιρετικός βιολιστής, με την απεριόριστη αγάπη του για τη μουσική, το έκανε πραγματικότητα. Εγώ απλά είπα ναι σε κάτι που ήταν εξαρχής προορισμένο να κρατήσει, γιατί από πίσω υπήρχε πάντα ειλικρινής και άδολη αγάπη για τη μουσική.
Η πολιτιστική, ή καλύτερα η μουσική ιστορία γράφεται από παρέες; Πόσο σημαντικό είναι για εσάς το να εκτιμάτε τους συνεργάτες σας;
Για μένα πλέον δεν τίθεται συζήτηση για το αν πρέπει να εκτιμάω ή να σέβομαι τους μουσικούς με τους οποίους μοιράζομαι τη μουσική. Πλέον ξέρω ότι δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά, και το βλέπω από το πώς αντιδράει το σώμα μου – δηλαδή, όταν αισθάνομαι άβολα αρχίζω να βαριέμαι, νυστάζω, νευριάζω, πονάει η πλάτη μου κ.ο.κ. Κι αυτό πιστεύω συμβαίνει γιατί αγχώνομαι, επειδή δεν υπάρχει επικοινωνία. Και έχω καταλάβει ότι, πέρα από την έννοια της καριέρας, για κάποιον σαν και μένα που είναι ευαίσθητος αρκετά, χρειάζεται να υπάρχει ηρεμία, χαλαρότητα, αλληλοσεβασμός, και σίγουρη λατρεία για τη Μουσική. Δηλαδή αλληλοεκτίμηση. Αλλιώς δε γίνεται.
Ποιος είναι ο αγαπημένος σας συνθέτης μουσικής δωματίου;
Θα έλεγα ότι είναι δύσκολη αυτή η ερώτηση γιατί ο κάθε συνθέτης και κάθε συνθέτρια έχει το δικό του/της ύφος, και κάτι να πει, και δεν μπορείς να βρεις μόνο έναν συνθέτη γιατί είναι διαφορετικοί κόσμοι και όλοι έχουν κάτι να σου προσφέρουν. Αλλά μπα. Ο Μπραμς. Ξεκάθαρα, ο Μπραμς.
Υπάρχει μια ερμηνευτικά υψηλή κορυφή που μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας;
Ναι. Θα ήθελα, όταν φύγω από αυτή τη ζωή, να υπάρξει ένας άνθρωπος που, μετά από πολλά χρόνια θα πει «ήμουν στη συναυλία που έπαιξε ο Βασίλης, και ο Μότσαρτ του μου άλλαξε τη ζωή». Χωρίς να είναι απαραίτητα ο Μότσαρτ. Μπορεί να είναι ο Σούμπερτ, ο Σοπέν, ο Σούμαν, ο Μπετόβεν ή ο Μπραμς. Ή ο Μπαχ.
Τι είναι αυτό που σας κάνει να κατατάξετε μία βραδιά στις σημαντικές; Σε ποιο βαθμό σας επηρεάζει η επιλογή του έργου, οι συμπράττοντες μουσικοί ή οι αντιδράσεις του κοινού;
Δεν μπορείς να ξέρεις, γιατί άλλες φορές είναι το έργο που παίζεις, άλλες φορές η αίθουσα, ή η πόλη στην οποία εμφανίζεσαι κ.ο.κ. Όταν όμως συμβαίνει, το καταλαβαίνεις αμέσως. Για παράδειγμα, όταν έπαιξα το 3ο Κοντσέρτο του Ραχμάνινοφ με την Κ.Ο.Θ τώρα το Μάιο του 2023, ήταν μία πολύ σημαντική συναυλία για μένα. Λόγω του έργου, που το λατρεύω όσο τίποτα άλλο. Μόλις βγήκα στη σκηνή, υπήρχε ένα vibe που ήταν αδιαμφισβήτητο. Χίλιες φορές αυτό, από 100 συναυλίες σε όλη την υφήλιο.
Σας επηρεάζει η λεγόμενη ατμόσφαιρα της πλατείας; Οι αντιδράσεις του κοινού κατά τη διάρκεια της συναυλίας; Έχετε συναίσθηση του πώς υποδέχονται το έργο την ώρα που παίζετε ή είστε εντελώς απορροφημένος από την ερμηνεία;
Όπως και να το κάνουμε, αν κάποιος ακούει μπάλα την ώρα που παίζεις κάτι πολύ αργό, σου χαλάει λίγο τη φάση. Αλλά το ίδιο δε συμβαίνει και σε ένα ζευγάρι; δεν θα επηρέαζε μία κοπέλα, για παράδειγμα αν, την ώρα που προσπαθούσε να πει στο αγόρι της πόσο το αγαπάει, αυτός κοιτούσε αν κέρδισε στο Στοίχημα;
Νοιώθετε το λεγόμενο stage fright πριν βγείτε στην σκηνή; Κι αν ναι, πώς το ξεπερνάτε;
Ναι, το νιώθω κάθε φορά. Και, δεν το ξεπερνάω ποτέ, δυστυχώς. Μακάρι να μπορούσα! Αλλά μαθαίνεις από τη δουλειά, πώς να το διαχειρίζεσαι. Για παράδειγμα, ορισμένες φορές χρειάζεται να ηρεμήσω τα νεύρα μου. Άλλες όμως φορές πρέπει να επιτρέψω στο δράκοντα που κρύβεται μέσα μου να βγει. «Όποιος στη μάχη πάει για να πεθάνει, στρατιώτη μου για πόλεμο δεν κάνει».
–
