Aν και η ακριβής ημερομηνία γέννησής του δεν είναι γνωστή, το 1459 βρισκόταν σε μια παραγωγική φάση, ο Τζοβάνι Μπελίνι έζησε μια μακρά και άκρως δημιουργική ζωή. Πέθανε μόλις τρία χρόνια πριν από τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι, το 1516.
Ο Τζοβάνι Μπελίνι έφερε την επανάσταση στη βενετσιάνικη ζωγραφική, μετακινώντας την προς ένα πιο αισθησιακό και χρωματικό ύφος, κάνοντας τολμηρά βήματα σε έναν κόσμο που η τέχνη είχε κυρίως θρησκευτικό σκοπό, που οι ζωγράφοι θεωρούνταν ουσιαστικά λαμπροί τεχνίτες παρά διανοούμενοι και που οι τεχνικές ανακαλύψεις της Αναγέννησης ήταν σε μεγάλο βαθμό υπό εξέλιξη.
Μέσω της χρήσης διαυγών ελαιοχρωμάτων με την ιδιότητα να στεγνώνουν αργά, ο Μπελίνι δημιούργησε βαθιές, πλούσιες αποχρώσεις και λεπτομερείς αποχρώσεις. Και σε αντίθεση με τους Φλωρεντινούς ανταγωνιστές του, δεν ήταν συγγραφέας, θεωρητικός, αυτοβιογράφος. Ήταν μόνο ζωγράφος – αυτό και τίποτα λιγότερο. Ένας ζωγράφος που κατά τη διάρκεια της ζωής του επανεφευρίσκει συνεχώς το ύφος του, αντλώντας έμπνευση και επιρροή από άλλους καλλιτέχνες της εποχής.
Από τις 3 Μαρτίου, το Μουσείο Ζακμάρ Αντρέ, για πρώτη φορά στη Γαλλία, θα αποτίσει φόρο τιμής στο έργο του μεγάλου δασκάλου Τζοβάνι Μπελίνι (περίπου 1435-1516), πατέρα της Βενετσιάνικης Σχολής στην οποία ανήκαν οι μαθητές του, Giorgione και Titian, με την έκθεση Giovanni Bellini: Crossed Influences.
Μέσα από πενήντα περίπου έργα από δημόσιες και ιδιωτικές ευρωπαϊκές συλλογές – ορισμένα από τα οποία παρουσιάζονται για πρώτη φορά – η έκθεση αυτή αναδεικνύει την τέχνη του Μπελίνι και τις καλλιτεχνικές επιρροές στην εικαστική του γλώσσα, μεταξύ των οποίων «Ο χλευασμός του Νώε» (1515) από το Μουσείο Τέχνης και Αρχαιολογίας της Μπεζανσόν και «Ο Ευαγγελισμός» (1475) από το Εθνικό Μουσείο Thyssen-Bornemisza της Μαδρίτης.
Η δημιουργία του «Ο χλευασμός του Νώε», ένα από τα τελευταία του έργα, αναπαριστά τον Νώε που έσωσε την ανθρωπότητα από τον κατακλυσμό, όχι σαν θριαμβευτή, αλλά γυμνό, μεθυσμένο, κοιμισμένο και χλευασμένος από έναν από τους γιους του. Πρόκειται για την εικαστική διαθήκη του Μπελίνι που θεωρείται από τον ιστορικό τέχνης Roberto Longhi ως το εναρκτήριο έργο της σύγχρονης ζωγραφικής.
Για τρεις αιώνες, η βενετσιάνικη σχολή ακολούθησε την πορεία του παλαιού δασκάλου: ο ζωγράφος που αφομοίωνε και ενσωμάτωνε συνεχώς στο έργο του τις τεχνοτροπίες άλλων ζωγράφων έγινε βασικό πρότυπο για πολλούς Βενετσιάνους καλλιτέχνες, αρχής γενομένης από τον μαθητή και πνευματικό κληρονόμο του, τον Βιτόρε Μπελινιάνο (δραστηριοποιήθηκε μεταξύ 1507 και 1529).
Γεννημένος σε μια οικογένεια καλλιτεχνών, ο Τζοβάνι Μπελίνι επισκεπτόταν, μαζί με τον αδελφό του Τζεντίλε, το εργαστήριο του πατέρα τους, Τζάκοπο Μπελίνι, ζωγράφος γοτθικής εκπαίδευσης, και σύντομα θα κατακτήσει τις αρχές της φλωρεντινής αναγεννησιακής τέχνης.
Ο νεαρός καλλιτέχνης βυθίστηκε στην τέχνη μαζί με τον πατέρα του, τον αδελφό του και τον γαμπρό του Αντρέα Μαντένια, τον οποίο η αδελφή του Νικολόσια μόλις είχε παντρευτεί. Ο κλασικισμός, οι γλυπτικές μορφές και η καλή γνώση της προοπτικής του Μαντένια είχαν μεγάλη επίδραση στον καλλιτέχνη. Το έργο του έγινε πιο μνημειακό ως αποτέλεσμα της μελέτης των έργων του Ντονατέλλο, τα οποία ήταν ορατά στην Πάντοβα.
Οι μελετητές έχουν πει ότι είναι εντυπωσιακά λίγα όσα είναι γνωστά για τη νεαρή ζωή του Μπελίνι, αν και μια πρόσφατη έκδοση, Young Bellini του Ντάνιελ Γουάλας Μέιζ (Yale University Press, 2021), προσφέρει αναπλαισίωση των αρχειακών στοιχείων που σχετίζονται με τα πρώτα χρόνια του Μπελίνι. Φτάνει μάλιστα στο σημείο να υποθέσει ότι ενδεχομένως γεννήθηκε μια δεκαετία νωρίτερα από ό,τι πιστεύεται ευρέως.
Η έκθεση οργανώνεται χρονικά-θεματικά, και πρόθεση έχει να δώσει στους επισκέπτες μια καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η ζωγραφική γλώσσα του Μπελίνι αποτελείται από αντιστοιχίες και αλληλεπίδραση επιρροών, τις οποίες συνθέτει επιδέξια μέσω της μαεστρίας του χρώματος και του φωτός.
Το έργο του Μπελίνι δείχνει μια έντονη προτίμηση στη ζωγραφική του τοπίου: τα φόντα στους πίνακες της Παναγίας και της Σταύρωσης είναι σχεδιασμένα ως νοητικοί χώροι μέσα στους οποίους ο θεατής καλείται να ταξιδέψει. Η προτίμηση αυτή έχει τις ρίζες της τόσο στις φλαμανδικές επιρροές όσο και σε εκείνες του γαμπρού του Αντρέα Μαντένια.
Με την πάροδο του χρόνου, τα τοπία του Μπελίνι έγιναν πιο τοπογραφικά, ιδίως υπό την επίδραση ενός νεότερου καλλιτέχνη, του Cima da Conegliano (1459-1517). Η παρουσία του στη Βενετία μαρτυρείται το 1486, και ο καλλιτέχνης ανανέωσε το θέμα αυτό μέσα από τη σχολαστική απόδοση των λεπτομερειών και την τολμηρή χρήση έντονων χρωμάτων.
Φθάνοντας πλέον στον 16ο αιώνα, ο Μπελίνι, στο δικό του εργαστήριο, θα γίνει μάρτυρας της εμφάνισης νέων ταλαντούχων καλλιτεχνών, οι οποίοι, ακολουθώντας την τεχνική sfumato του Λεονάρντο ντα Βίντσι (τεχνική ζωγραφικής που μαλακώνει τη μετάβαση μεταξύ των χρωμάτων), άρχισαν να περικλείουν τα τοπία τους με μια θολή, ζωντανή ατμόσφαιρα.
Ο Τζορτζόνε (1477-1510) και ο Τιτσιάνο (περ. 1488-1576) έφεραν επανάσταση στην τέχνη της ζωγραφικής, εγκαταλείποντας τη σαφήνεια των περιγραμμάτων και εστιάζοντας στην εκφραστική ελευθερία και δύναμη του χρώματος. Το ύφος του Τζορτζόνε, που αναπτύχθηκε περαιτέρω από τον Τιτσιάνο, ήταν το τελευταίο πρότυπο που ο Μπελίνι, αιώνιος μαθητής, προσπάθησε να ενσωματώσει στη δική του ζωγραφική γλώσσα.
