Urtica pilulifera L. ή τσουκνίδα, προέρχεται από το ελληνικό ρήμα κνίδω, ή αλλιώς urtica από το λατινικό urere που σημαίνει καίω, αποτελούσε το πιο γνωστό βότανο της αρχαιότητας με δεκάδες θεραπευτικές ιδιότητες. Ο όρος κνίδωσης ( knidosis ) υιοθετήθηκε στη νεότερη ιστορία της ιατρικής από τον Γάλλο γιατρό Jean-Louis Ailbert το 1833.
Το όνομα της μας μαρτυρά και την ενοχλητική της δράση για αυτόν που θα την ακουμπήσει, τα φύλλα της έχουν αυτές τις λεπτές τρίχες που διακρίνουμε συχνά με το φως του ήλιου, καθώς και εξαιρετικά εύθραυστα μικροσφαιρίδια με ισταμίνη. Οι τρίχες έχουν την ικανότητα να εισχωρούν εύκολα στο δέρμα και τα μικροσφαιρίδια να σπάνε με αποτέλεσμα να προκαλούν αυτόν τον γνωστό ερεθισμό, φαγούρα και συχνά ερυθρότητα. Η φύση όμως έχει προβλέψει για τα πάντα και δίπλα από τα βλαστάρια της τσουκνίδας θα συναντήσετε μια μολόχα που είναι έτοιμη να καταπραΰνει αυτόν τον ερεθισμό, αρκεί να τρίψετε μερικά από τα φύλλα της.
Αν πάλι πάλι πάσχετε από αρθρίτιδες ή τενοντίτιδες θα ήταν προτιμότερο να δεχτείτε αυτό τον ερεθισμό μιας και ως κατάπλασμα χρησιμοποιείτε για αυτόν το σκοπό. Για αυτήν έχουν μιλήσει πολλοί στα αρχαία χρόνια όπως ο Ησίοδος, ο Ιπποκράτης, ο Πλίνιος με μεγάλη τιμή αποκαλώντας τη πανάκεια, από τον Διοσκουρίδη πληροφορούμαστε ότι τα φρεσκοκομμένα φύλλα του ήταν πολύτιμα ως έμπλαστρο για τις πληγές.
Οι Ρωμαίοι έτριβαν το δέρμα τους με φύλλα τσουκνίδας για να ζεσταθούν, ενώ χρησιμοποιούσαν το φυτό και κατά των ρευματισμών. Η τσουκνίδα και ο υάκινθος ήταν σύμβολα προστασίας, ευτυχίας, αγάπης και πάθους.
Σήμερα θα τη συναντήσουμε σε δάση, κοντά σε ποτάμια και σε μέρη με άφθονη υγρασία. Είναι ξακουστή για αυτούς που θέλουν να διατηρήσουν τη νεότητά τους εξαιτίας της αντιοξειδωτικής δράσης και απαραίτητη στη φροντίδα τού δέρματος για τις αντιγηραντικές ιδιότητές της.
Πολύτιμη και για τον οργανισμό μας. Η τσουκνίδα είναι πλούσια σε βιταμίνη C, μέταλλα και ιχνοστοιχεία, για αυτό και την προτιμούν πολύ οι γυναίκες για την αντιμετώπιση της αναιμίας αλλά και τη διουρητική της δράση σε περιόδους δίαιτας. Πολλοί μιλούν για ένα εξαίρετο υποκατάστατο του σπανακιού. Σε αφέψημα βοηθά τον έντονο βήχα, όμως είναι διαδεδομένη η χρήση της για τη φροντίδα των μαλλιών και ιδιαίτερα για την καταπολέμηση της πιτυρίδας.
Από είδη τσουκνίδας λαμβάνουμε μια ισχυρή ίνα που μοιάζει με λινάρι και χρησιμοποιείτε για κορδόνια, υφάσματα και χαρτί πολυτελείας. Από τους σπόρους της λαμβάνουμε λάδι που χρησιμοποιείτε για παραδοσιακούς φωτιστικούς λαμπτήρες. Πολύτιμα όλα τα μέρη του φυτού ακόμα και τη ρίζα τη χρησιμοποιούμε για κίτρινη βαφή.
Από την τσουκνίδα χρησιμοποιούμε μόνο νεαρά βλαστάρια γιατί τα παλαιότερα ερεθίζουν τα νεφρά. Θρεπτικό φαγητό και σπουδαίο δώρο από τη φύση στην τροφή μας. Ένα απλός και γευστικός τρόπος μαγειρέματος αν σας τύχουν βλαστάρια τσουκνίδας, αφού τα πλύνετε και τα στεγνώσετε καλά, σοτάρετέ τα, κατά προτίμηση με κατσικίσιο βούτυρο και όταν μαλακώσουν τα φύλλα της προσθέστε κόκκους σπασμένου καλαμποκιού. Οι κόκκοι καλαμποκιού θα ήταν προτιμότερο να μην ροδίσουν απλά να μαλακώσουν. Μια συνταγή από τον αγαπημένο παππού Ν. Νασίκα που πιάνει τις τσουκνίδες σαν βαμβάκι και χαίρεται.
Μπορείτε επίσης να προσθέσετε την τσουκνίδα στις χειμωνιάτικες σούπες λαχανικών, στις χορτόπιτες και βέβαια στο πρωινό σας τσάι για τόνωση του οργανισμού και βελτίωση της διάθεσης σας. Περπατάμε πολύ συχνά πλάι της χωρίς να έχουμε κατανοήσει το πόσο πολύτιμη είναι, ας αλλάξουμε τη ματιά μας και ας απολαύσουμε αυτό το δώρο της φύσης.
«Ψαλμός και ψηφιδωτό για μιαν άνοιξη στην Αθήνα
Από σύρμα που άξαφνα έσυρνε φωτιά
Στη γωνιά του δρόμου με τις Καρυάτιδες
Στρίβοντας
Ένα τραμ
Εστρίγκλιζε
Στ΄ άδεια οικόπεδα η μασιά του ήλιου εσκάλιζε
Την τσουκνίδα και το σαλιγκαρόχορτο.» ~ Οδυσσέας Ελύτης
