Πριν από λίγες ημέρες ο Πρόδρομος Τσινικόρης που μοιράστηκε τα τέσσερα τελευταία χρόνια την καλλιτεχνική συνδιεύθυνση της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού θεάτρου με τον Ανέστη Αζά μας αποχαιρέτησε από το λογαριασμό του στο facebook.
Όπως συχνά συμβαίνει -και τα τελευταία χρόνια περισσότερο- ξεχνάμε γρήγορα. Γι’ αυτό θα ήθελα να σταθώ και να τους αποχαιρετήσω κι εγώ κάνοντας χρήση της ιδιότητας του δημοσιογράφου αλλά και του θεατή πολλών παραστάσεων που ανέβηκαν στο Υπόγειο του Rex. Το αν μου άρεσαν ή όχι και ποιες δεν έχει καμία σημασία.
Σημασία για μένα έχει ότι αυτά τα χρόνια είδαμε εκεί δημιουργούς με ελάχιστο μπάτζετ να κάνουν εξαιρετικές δουλειές αλλά και να υπάρχουν σε ένα θέατρο του οποίου με άλλο τρόπο δύσκολα θα άνοιγαν χωρίς καλλιτεχνικές συστάσεις την πόρτα. Εν μέρει αυτό συνέβη στην Πειραματική και θα ήταν ευχής έργο να συνεχιστεί και να υπάρχουν μεγαλύτεροι προϋπολογισμοί για τους νέους δημιουργούς. Αυτή είναι μια εντελώς προσωπική μου άποψη έχοντας ζήσει παλιότερα το μοντέλο του Αμόρε και το αποτύπωμα που άφησε με αυτούς τους τότε νέους δημιουργούς που είναι οι καλοί δημιουργοί των οποίων το έργο απολαμβάνουμε σήμερα. Αξίζει περισσότερο να επενδύσεις στο νέο δυναμικό από το να στείλεις μια παράσταση στο εξωτερικό, αν αυτό δεν είναι κάτι που το κράτος έχει σκεφτεί, συγκροτήσει και προστατεύει θεσμικά. Για να εξάγουμε το θέατρό μας πρέπει να υπάρχει κάτι οργανωμένο, διαρκές και αδιάκοπο. Αλλά δίκη προθέσεων των εκάστοτε πολιτικών ηγεσιών δε θα κάνω εδώ.
Η Πειραματική ξαναλειτούργησε, όταν ανέλαβε ο Στάθης Λιβαθινός με τον Ανέστη Αζά και τον Πρόδρομο Τσινικόρη, με έναν τρόπο πολύ διαφορετικό από τον προηγούμενο και κατά τη γνώμη μου και πιο αποτελεσματικό.
Η Πειραματική όπως εδώ έχω ψάξει έκανε αυτά τα χρόνια 15 μεγάλες παραγωγές και τις 9 τις σκηνοθέτησαν γυναίκες, κάτι που εμένα με ενδιαφέρει πολύ, ενώ μοιάζει λεπτομέρεια. Έκανε πάνω από 20 παραστάσεις στο Φεστιβάλ Νέων δημιουργών σε τέσσερα χρόνια, εκεί είδαμε την πρώτη μεγάλη βραδινή παράσταση σε κρατικό θέατρο της Γεωργίας Μαυραγάνη, την πρώτη σε κρατική σκηνή και για τη Σοφία Μαραθάκη, τις δουλειές του Γιάννου Περλέγκα και της Μαρίας Πανουργιά, της Κορίνας Βασιλειάδου και του Χάρη Πεχλοβανίδη που συνέχισαν στο ΚΘΒΕ, την παράσταση της Κιτσοπούλου οκτώ χρόνια μετά τη «ΜΑΙΡΟΥΛΑ», την πρώτη σκηνοθεσία του Μάνου Βαβαδάκη «Το μεγάλο κρεβάτι» την παράσταση του Κώστα Κουτσολέλου και της Βάσως Καμαράτου, την πρώτη στην Αθήνα του Σαράντου Γεώργιου Ζερβουλάκου με το «Επαναστατικές μέθοδοι για τον καθαρισμό της πισίνας σας» της Αλεξάνδρας Κατσαρού. Είδαμε τον Βαλαή, τον Αζά, τον Κακάλα και συγχωρήστε με για όσα ξεχνάω. Παραθέτω ονόματα και παραστάσεις, γιατί θέλω να πω ότι είδαμε καλές προσπάθειες και καλές δουλειές. Επίσης θέλω να επισημάνω τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισαν την κρίση στην Πειραματική με το έργο η «Ισορροπία του Nash». Ήταν μια πολύ δύσκολη περίοδος και για το Eθνικό και πραγματικά η σιωπή τους ήταν χρυσάφι. Καθώς οι οργανισμοί της χώρας δεν έχουν το κατάλληλο προσωπικό για να διαχειρίζονται κρίσεις, θα μπορούσε να τιναχτεί με μια λέξη όλο το Εθνικό στον αέρα και θα ήταν κρίμα για όλους.
Θέλω να μιλήσω και για κάτι άλλο που το θεωρώ πολύ σοβαρό. Εσείς που είστε στο θέατρο και εμείς γύρω γύρω και οι θεατές πολλές φορές ξέρουμε πόσα έργα γράφονται και πόσα βρίσκουν το δρόμο τους προς τη σκηνή. Γράφονται πολλά, παίζονται ελάχιστα. Ο Πρόδρομος και ο Ανέστης παρέλαβαν σε αυτά τα χρόνια περίπου 1000 έργα και είδαν περισσότερες από 600 παραστάσεις συναδέλφων τους. Τα νούμερα τα ξέρω από τους ίδιους, όπως ξέρω ότι διάβασαν όλα τα έργα και όπως τους έχω δει περισσότερο από τον καθένα συνάδελφό τους σε παραστάσεις άλλων, σε υπόγεια, κατώγια, μπαρ, στο δρόμο, σε φεστιβάλ, σε αποθήκες. Είναι προς τιμήν τους και δε θέλω να το αφήσω ασχολίαστο. Όπως προς τιμήν τους είναι ότι έκαναν και τους κονφερασιέ, τους ταξιθέτες, τους βοηθούς όταν χρειάστηκε χωρίς να κωλώσουν λεπτό.
Πέρα από την καλλιτεχνική τους αξία -ας είναι καλά η Στέγη που τους έδωσε βήμα στο πολύ κοινό με τον Τηλέμαχο και την Καθαρή Πόλη που μπορεί και να είναι η πιο ταξιδεμένη ελληνική παράσταση στο εξωτερικό- θέλω να μιλήσω για το ηθικό κομμάτι της ιστορίας αυτής.
Ότι και οι δυο ήταν πολύ καλοί σε αυτή τη δουλειά επειδή δεν είναι ψώνια. Τελεία και παύλα ως προς αυτό. Αγαπούν πολύ τους συναδέλφους τους, δεν τους έχω ακούσει μια φορά να μιλάνε άσχημα για άλλους -και έχω μιλήσει αυτά τα χρόνια πολλές φορές μαζί τους-, έχουν υποστηρίξει απίστευτα τις δουλειές των νεότερων και να πω και μια λεπτομέρεια. Όλα αυτά τα χρόνια τις φορές που μου τηλεφώνησαν ήταν μόνο για να δω δουλειές άλλων. Που πίστευαν ότι δεν έπρεπε να χάσω. Ούτε μια φορά για τον εαυτό τους. Έχω δει τη ζήλια στο μάτι πολλών καλλιτεχνικών διευθυντών, άνθρωποι είμαστε και είναι και φυσικό κάποιες φορές. Σε αυτούς τους δυο ποτέ, αλλά ποτέ. Η δική τους επιτυχία δεν τους απασχόλησε καθόλου, δούλεψαν κυριολεκτικά σαν εργάτες, πολύ σκληρά και πολύ μεθοδικά. Επίσης μπόρεσαν να συνυπάρξουν αρμονικά, γιατί πολλές φιλίες έχουμε δει να συντρίβονται σε σχήματα τέτοια.
Γίναμε φίλοι όλα αυτά τα χρόνια γιατί είναι ειλικρινείς και πολύ συγκεντρωμένοι σε αυτό που κάνουν, ενημερωμένοι όσο λίγοι γι’ αυτά που γίνονται στην Ευρώπη και τον κόσμο.
Θα μου λείψουν και δε θα μου λείψουν. Εννοώ ότι δε θα χαθούμε, τα παιδιά είναι πολύ δημιουργικά και ταλαντούχα και θα δούμε πολλές δουλειές από τα χέρια τους.
Σε αυτή τη θέση θα μου λείψουν, αλλά είμαι αισιόδοξη ότι και οι επόμενοι θα είναι πολύ καλοί.
Το σημείωμα αυτό δεν είναι αποχαιρετιστήριο, όπως παραπλανητικά γράφω στον τίτλο, είναι μια υπενθύμιση. Δε θα ήμουν εντάξει αν δε μιλούσα για τον χαρακτήρα τους δημόσια. Και γιατί ξέρω ότι και εκείνους αυτό τους απασχολεί περισσότερο από τη θέση, την εξουσία και την προσωπική επιτυχία. Οπότε, θα τα πούμε σύντομα. Οι βάσεις που βάλατε και αυτό που αφήνετε είναι καλώς καμωμένο και πιο στέρεο από ότι φαίνεται. Εις το επανιδείν λοιπόν.
