Ο Ιωάννης Τροχόπουλος στο ελculture.gr

Ιωάννης Τροχόπουλος: Η ψυχή, μέχρι πρόσφατα, της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης της Βέροιας, του οργανισμού- πρότυπο, που το 2010 απέσπασε το βραβείο Bill & Melinda Gates. Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος: Από τα πλέον καταξιωμένα ιδρύματα, έχει αναλάβει το έργο της κατασκευής και οργάνωσης του Κέντρου Πολιτισμού στο Δέλτα Φαλήρου, που το 2015 θα παραδοθεί στο δημόσιο. 1η Ιουνίου 2012: Ο κ. Τροχόπουλος αναλαμβάνει χρέη Γενικού Διευθυντή και Διευθύνοντος Συμβούλου του Κέντρου Πολιτισμού. Συμπέρασμα: Ο πολιτισμός έχει μεγάλες ελπίδες ακόμα!

ελc: Η μετάβαση από τη Βέροια στο Ίδρυμα είναι μεγάλη, δεν είναι;
Ι.Τ.: Είναι αναπάντεχη μετάβαση και ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση που θα μπορούσα να έχω. Ήδη βέβαια έχει μεσολαβήσει η δουλειά μου στο Future Library. Μέσα σε ενάμιση χρόνο αλλάξαμε το τοπίο των βιβλιοθηκών – το καλοκαίρι θα διοργανώσουμε περίπου 1000 εκδηλώσεις σε 68 πόλεις πανελλαδικά! Τώρα η πρόκληση είναι σε μεγαλύτερο επίπεδο. Αν μείνουμε όμως στη δημιουργία μια μονοδιάστατης νέας όπερας, βιβλιοθήκης και κήπου, δεν αναδεικνύεται η δυναμική του εγχειρήματος. Αυτό που με ενθουσίασε και με έκανε να έρθω, ήταν η ταύτιση με το όραμα για το Κέντρο. Ότι προορίζεται για τον απλό κόσμο που θα βρει εκεί υπηρεσίες, δράσεις και προϊόντα, που θα τον βοηθήσουν στη ζωή του. Επίσης είναι πρόκληση για μένα και το ότι έρχομαι και στην Αθήνα, έναν τόπο τον οποίον απέφυγα επί 26 χρόνια. Αλλάζει η ζωή μου, γιατί πρόκειται για ένα μεγάλο πρόγραμμα, το οποίο όσο κι αν φαίνεται παράδοξο και υπερβολικό μπορεί να σηματοδοτήσει και αλλαγή του τρόπου πλεύσης της χώρας.

ελc: Η αλλαγή αυτή δεν συνδέεται και με το θέμα της παιδείας;
Ι.Τ.: Το να δεις τη διέλευση της καλλιέργειας στον κόσμο, είναι ένα βαθύτερο ζήτημα. Πολλοί οργανισμοί προσαρμόζουν εύκολα τη δουλειά τους σε κάτι που θεωρητικά θα έπρεπε ο κόσμος να χρειάζεται. Αυτό δημιουργεί μια απόσταση. Στη Βέροια πχ ιδιαίτερο πρωταρχικό μέλημά μας όταν καθορίζαμε την πορεία ανάπτυξης, ήταν ο πειραματισμός και η πρωτοτυπία. Πρέπει να καλύπτουμε βασικές και υπαρκτές ανάγκες, αλλά και να δημιουργήσουμε ανάγκες, στις οποίες ο άνθρωπος θα ανταποκριθεί, έστω κι αν δεν τις έχει διατυπώσει. Γιατί η έλλειψη καλλιέργειας δεν επιτρέπει στον κόσμο να εκφράσει τις γνήσιες ανάγκες του.

ελc: Ποιους θα αφορά τελικά το Κέντρο;
Ι.Τ.: Πάντα με προβλημάτιζε όχι τόσο τι γίνεται με τους καταξιωμένους καλλιτέχνες, οι οποίοι λίγο πολύ είναι αποδεκτοί απ’ το σύστημα και βρίσκουν τρόπο να προωθήσουν το έργο τους, αλλά ότι υπάρχει πολύς κόσμος που δουλεύει, πειραματίζεται, παράγει, δημιουργεί και δυσκολεύεται να βρει χώρο έκφρασης. Ελπίζω να βρούμε τον τρόπο, ώστε όλες οι πειραματικές μορφές τέχνης να έχουν την ευχέρεια να αξιοποιήσουν κάποιους απ’ τους χώρους και να διεκδικήσουν ποιότητα. Αυτό επίσης που καθιστά πιο αναγκαίο το εγχείρημα, είναι να εξυπηρετήσει το Κέντρο βαθύτερες ανάγκες των κατοίκων της πρωτεύουσας. Να αποτελέσει για μικρούς και μεγάλους ένα σταθμό για το σαββατοκύριακό τους, να τους προσφέρει κάτι που θα έχει νόημα, να διασκεδάσουν, να παίξουν και να δουν τι άλλο γίνεται εκεί.

ελc: Το θέμα πάντως της προσβασιμότητας συνδέεται και με το αντίτιμο…
Ι.Τ.: Σε καθετί αξιολογείται το περιεχόμενο και η δράση, αλλά και το κόστος. Το ζητούμενο είναι πώς θα διασφαλίσουμε την ελεύθερη πρόσβαση του κοινού ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης στις περισσότερες υπηρεσίες που παρέχονται. Το δημόσιο, επειδή δεν αποδέχεται την ιδέα να πληρώνει κάποιος κι επειδή δεν μπορεί να τα κάνει όλα δωρεάν, τελικά δεν κάνει τίποτα. Οπότε τυπικά λύνεται το θέμα! Τα ιδιωτικά ιδρύματα δεν έχουν αυτή την απαγορευτική φιλοσοφία, άρα απευθύνονται σε ένα μικρότερο ή πιο εύπορο κοινό κι έτσι αποκλείονται κάποιες κοινωνικές ομάδες. Η βιωσιμότητα επιτυγχάνεται μόνο μέσω της σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και μέσω της αλληλεγγύης που δείχνουν μεμονωμένα τα άτομα και τα κοινωνικά στρώματα Αυτό είναι κρίσιμο σε μια περίοδο κρίσης. Δεν μπορούμε να πάμε μπροστά, αν δεν δείξει η κοινωνία ανοχή και αλληλεγγύη και υπάρχουν τρόποι και ιδέες να γίνει αυτό. Για μένα αποτελεί εγγύηση ο τρόπος που το ‘Ίδρυμα προσέγγισε τη βιβλιοθήκη της Βέροιας το 2007 και άλλες δημόσιες βιβλιοθήκες – θεσμούς δηλαδή απαξιωμένους. Αν ακολουθήσει κανείς μια πεπατημένη και ασφαλή οδό, προφανώς θα προτιμήσει να ασχοληθεί με οργανισμούς που έχουν μια αξιοπρεπή στάση και πορεία, και που με λίγη προσπάθεια μπορούν να βελτιωθούν. Εδώ όμως γίνεται προσπάθεια όχι μόνο να επιβιώσουν απαξιωμένοι οι οργανισμοί, αλλά να δοθεί ένα μήνυμα ελπίδας, ότι ιδίως οι νέοι θα έχουν μπροστά τους ένα χώρο, όπου θα ξεδιπλώνουν τη δημιουργικότητά τους συμβάλλοντας στη αναγέννηση του τόπου.

ελc: Υπάρχει πάντως μια ολόκληρη προβληματική, εάν τα ιδρύματα πρέπει να  υποκαθιστούν έστω εν μέρει καίριες λειτουργίες του κράτους, όπως παιδεία, υγεία,  πρόνοια.
Ι.Τ.: Δεν ευθύνονται τα φιλανθρωπικά ιδρύματα, αν δεν χρηματοδοτεί η ελληνική πολιτεία. Θα μπορούσε κανείς να απαγορεύσει στα ιδρύματα να χρηματοδοτούν δημόσιους οργανισμούς, οπότε όπως καταλαβαίνετε, το θέμα της συγχώνευσης ή της κατάργησης θα επέλθει επειδή κανείς δε θα κάνει κάτι. Τα ιδρύματα παντού και πάντα πρωταρχικό  μέλημα έχουν να βοηθήσουν σε χρόνια ή σε άμεσα προβλήματα. Φυσικά είθισται και πρέπει ο ρόλος τους να είναι συμπληρωματικός. Αλλά σε περιόδους κρίσης δεν μπορούμε να ζητήσουμε από την πολιτεία που πλέον βρίσκεται σε άτακτη κατάσταση, να προκρίνει τις προτεραιότητες που εμείς προτιμούμε. Το ίδρυμα προσπαθεί τώρα να καλύψει ανάγκες που δημιουργούνται στους παραπάνω τομείς, με την ελπίδα ότι η κρίση σταδιακά θα ξεπεραστεί και οι απώλειες μέσω αυτής της βοήθειας θα είναι μικρότερες, απ’ ό,τι θα ήταν αν έμενε αμέριμνο και συνέχιζε την πορεία που είχε πριν μερικά χρόνια.

ελc: Θα είναι μέχρι το 2015 έτοιμο το δημόσιο να λειτουργήσει ένα τέτοιο Κέντρο;
Ι.Τ.: Πραγματικά δεν θα περίμενα από κανένα να πιστέψει ότι θα τα καταφέρει το ελληνικό δημόσιο στη δίνη που βρίσκεται. Όλη η εμπειρία από το πώς διαχειρίζεται μεγάλα έργα μας δείχνει το αντίθετο. Κι αυτό είναι μέσα στην πρόκληση. Ανοίγουμε ένα δίαυλο επικοινωνίας με εθελοντικά σωματεία, ομάδες, άτομα με ανησυχίες και δράση εντός και εκτός Ελλάδας, για να πείσουμε ότι το Κέντρο ανοίγει σήμερα. Το 2015 απλώς θα δοθεί η ευκαιρία στον υπόλοιπο κόσμο να το χρησιμοποιήσει και να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής του. Θα συνεργαστούμε με αρμόδιους της Λυρικής σκηνής και της Εθνικής Βιβλιοθήκης, ώστε να γίνει η μεταφορά, ο σωστός προγραμματισμός και η εκπόνηση πλάνου λειτουργίας. Αλλάζει πλέον η φυσιογνωμία των οργανισμών και ο τρόπος παροχής υπηρεσιών. Η νέα Βιβλιοθήκη θα δανείζει κιόλας, δεν θα προορίζεται μόνο για τους ερευνητές. Θα μπορεί να πάει κι ένα παιδί, να παρακολουθήσει μια εκδήλωση, να παίξει, και μεγαλώνοντας θα επανέρχεται κάνοντας πχ έρευνα. Το ίδρυμα παρακολουθεί τα θέματα λειτουργίας, αξιοποίησης υλικού, αλλά και προσβασιμότητας, και εάν χρειαστεί προσφέρει συμβουλευτική ή υποστήριξη στην επιμόρφωση των υπαλλήλων με στόχο να μπορούν να εξυπηρετήσουν καλύτερα το κοινό. Είναι πάντως μέλημα των φορέων να κάνουν ένα πλάνο ανασυγκρότησης.

ελc: Πέρα από την κρίση, τι είναι αυτό που σας αγχώνει στο νέο σας ρόλο;
Ι.Τ.: Με αγχώνει η μεγάλη πρόκληση και το γεγονός ότι αισθάνομαι ότι δεν ήμουν άξιος για αυτή τη δουλειά. Πιστεύω ότι ήμουν εξαιρετικά τυχερός, γιατί στη Βέροια είχα μια ομάδα που με ακολούθησε μέχρι τέλους με αυταπάρνηση. Έτσι κι αλλιώς κάποτε φεύγεις από κάπου, απλώς εγώ στενοχωρήθηκα γιατί δε φεύγω από κάπου κουρασμένος ή απογοητευμένος. Φεύγω από μια πολύ καλή ομάδα και έρχομαι εδώ σε μια ομάδα που είναι η καλύτερη που υπάρχει αυτή τη στιγμή από άποψη οράματος, δουλειάς και τεχνογνωσίας. Και νιώθω επαρχιώτης! Για το μόνο πράγμα που είμαι σίγουρος, είναι ότι μπορεί να υπάρχουν πολύ καλύτεροι παίκτες, αλλά εγώ εγκαταλείπω τελευταίος. Πιστεύω ότι θα καταφέρω να συμβάλλω στο να δώσουμε ένα Κέντρο που θα έχει τη φιλοσοφία της ελπίδας για τα νέα παιδιά. Αυτή είναι η εμμονή μου. Αν το ίδρυμα έκανε κάτι που έβλεπα ότι είχε άλλη προσέγγιση και προοπτική, δεν υπήρχε περίπτωση να συστρατευτώ λόγω και του χαρακτήρα μου. Τώρα, ενώ ένιωθα ότι σχεδόν είχα ολοκληρώσει την καριέρα μου, την ξαναρχίζω απ’ την αρχή. Το παρελθόν μου θα ξεχαστεί σε λίγο, θα κριθώ πλέον από το παρόν και μάλιστα αυστηρά, γιατί είναι μεγάλο το έργο και οι υποχρεώσεις. Άρα υπάρχει ο κίνδυνος – όχι της αποτυχίας, γιατί το ίδρυμα θα βρει τον τρόπο να το λύσει -, αλλά της εσωτερικής, προσωπικής μου ευθύνης, γιατί εγώ θα γνωρίζω κατά πόσο συνέβαλα όπως έπρεπε. Παίρνω αυτό το ρίσκο και βλέπω τα θετικά. Τα αρνητικά δε με προβληματίζουν, με αυτά αγωνίζομαι.