Συρμάτινοι φράχτες ορθωμένοι. Σταθεροί, αμετακίνητοι. Παρόντες καθ’όλη τη διάρκεια. Μόνο ένα μικρό, παραβιασμένο άνοιγμα. Φως στο άγνωστο; Στην ελευθερία; Στη σωτηρία; Στην αποδοχή; Κάθε ένας από αυτούς του εφήβους επί σκηνής ζουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο το δικό τους δράμα.
Σώματα και πνεύματα που μόλις ξυπνούν από ένα παιδικό όνειρο για να δουν πως κάτι αλλάζει, δραματικά, επιτακτικά. Ερωτήματα δίχως απαντήσεις. Ζωή, θάνατος, έρωτας: ένα κουβάρι μπερδεμένο στο μυαλό.
Το σχολείο εξαφανισμένο, ανεπαρκές χαμένο πίσω από φιγούρες «καρικατούρες» που μόνο γέλιο προκαλούν. Γονείς συγχυσμένοι, ανήμποροι να επικοινωνήσουν θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας, άβουλοι και μπλοκαρισμένοι, πίσω από τις δύσκολες μεταξύ τους σχέσεις, τον καθωσπρεπισμό της κοινωνίας που ζουν, των μεθόδων διαπαιδαγώγησης που νομίζουν πως κατέχουν αλλά και από την πουριτανική ανατροφή τους όσοι είναι παρόντες, κακοποιητικοί οι απόντες, άλλοτε δεν δίνουν απαντήσεις και άλλοτε παραπλανούν με τις περιορισμένες που δίνουν.
Το καλωσόρισμα του ερωτισμού μοιάζει εφιάλτης. Το σχολείο ένας αγώνας δρόμου για λίγους και καλούς πρωταθλητές. Η ζωή που μπροστά τους απλώνεται μοιάζει ναρκοπέδιο. Όποιο τόλμημα κι αν επιχειρήσουν πέφτει στον γκρεμό.
Όταν το 1891 ο Φρανκ Βέντεκιντ έγραψε «Το ξύπνημα της Άνοιξης» τάραξε τα ήρεμα νερά της βικτωριανής Ευρώπης αποκαλύπτοντας, με επώδυνη ωμότητα, την άγνοια, την αδυναμία κατανόησης ή την αδιαφορία των ενηλίκων για τον εφηβικό ψυχικό κόσμο που αφήνει τους νέους να αναρωτιούνται, να εξερευνούν, να απελπίζονται που ίσως τελικά οδηγούνται σε καταστροφικά μονοπάτια.
Ο αυνανισμός, η ομοφυλοφιλία, ο βιασμός, η έκτρωση, η αυτοκτονία, η πορνεία, η παιδική κακοποίηση, θέματα που κυριαρχούν στη ζωή και τη σκέψη των εφήβων ηρώων του δράματος, του έδωσαν τον τίτλο ενός από τα προκλητικότερα έργα της γερμανικής δραματουργίας και προκάλεσαν την απαγόρευσή του σε πολλές χώρες.
«Το ξύπνημα της Άνοιξης», αυτό το «λυρικό κατηγορητήριο για τις πουριτανικές δεισιδαιμονίες», όπως χαρακτήρισε το έργο ο Κένεθ Τάιναν, λογοκρίθηκε επί δεκαετίες, γιατί τολμάει να κάνει τις πιο σημαντικές και δύσκολες ερωτήσεις. Φέτος για πρώτη φορά ανεβαίνει στη θεατρική σκηνή του Εθνικού Θέατρου σε σκηνοθεσία Γιάννη Καραούλη. Μια καλοδουλεμένη ομάδα σε ένα έργο που παρά τις κάποιες μικρές αστοχίες, αξίζει πολλά μπράβο για το τόλμημα να μιλήσει για τους «μεγάλους δυνάστες» της «αγριας» ηλικίας. Τις υπαρξιακές και ερωτικές αναζητήσεις που συχνά οδηγούν στην απομόνωση, στην άρνηση, τον θυμό.
Ο Γιάννης Καραούλης στήνει την παράστασή του δραματουργικά πάνω σε μικρά σκετς που το ένα διαδέχεται το άλλο, ξεδιπλώνοντας την πλοκή, διαμορφώνοντας και εξελίσσοντας τους χαρακτήρες, δίνοντας ρυθμό, ανάσες και ζωντάνια στη σκηνή. Σκετς κάποια πιο φλύαρα σε σχέση με άλλα πιο δυναμικά και εύστοχα αλλά σε κάθε περίπτωση, σε οδηγούν με μια γραμμική χρονική συνέπεια, στην κορύφωση του έργου.
Πάνω στη σκηνή, δύο τρία στοιχεία σε διαρκή κίνηση, εξαιρούνται οι σιδερένιοι φράχτες που παραμένουν συμβολικά ασάλευτοι, συνθέτουν τα σκηνικά, από το πάρκο, το σημείο συνάντησης της παρέας, στα εφηβικά δωμάτια που συχνά «λεηλατούνται» από τους περίεργους γονείς, στο σχολείο αλλά και σε αίθουσες μουσείου, εκεί όπου ο σκηνοθέτης μας δίνει ένα από τα καλύτερα θεατρικά του κάδρα. Εξαιρετικοί οι φωτισμοί του Νίκου Βλασόπουλου δημιουργούν εντάσεις και επικαιροποιούν το θέμα, παρουσιάζοντάς το με μια σύγχρονη ματιά.
Οι χαρακτήρες ξεκάθαρα σκιαγραφημένοι είναι εκεί πάνω στη σκηνή και αναζητούν τις δικές τους διεξόδους. Ο έφηβος που δεν αποτολμά το ερωτικό βήμα, η έφηβη που βρίσκεται άστεγη να περιπλανιέται σε άγνωστες, λανθάνουσες αγκαλιές λόγω αδιαφορίας, η έφηβη βουλιάζει στη σεξουαλική αμάθεια, ο έφηβος με τις υψηλές από το σπίτι του προσδοκίες που καταπιέζεται στο σχολικό περιβάλλον και αναζητά μια, καταστροφική τελικά για εκείνον διέξοδο.
Δεν ξέρω πόσο θα ταυτιστούν οι έφηβοι με αυτό το έργο, δεν ξέρω αν θα δουν θραύσματα του εαυτού τους και σκέψεις δικές τους να αιωρούνται πάνω από τη σκηνή. Αυτό που σίγουρα ξέρω είναι πως έστω και ένας να «διαβάσει» σωστά τα μηνύματα βοήθειας που εκπέμπονται: εκπαιδευτικός, γονέας, έφηβος τότε μια γέφυρα επικοινωνίας, ένα «ξύπνημα» υπέρλαμπρο θα έχει συντελεστεί.
Και σίγουρα βάζει ένα ακόμα λιθαράκι στην ενεργοποίηση δυνάμεων για ένα θέατρο που αποπειράται να καταπιαστεί με προκλητικά κοινωνικά θέματα, να μιλήσει με ρεαλισμό για τα κακώς κείμενα μιας κοινωνίας σκουριασμένης, σχεδόν απολιθωμένης.
Το ξύπνημα της άνοιξης | Εθνικό Θέατρο
