Ένας από τους «κηδεμόνες» του, ο γενικός διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης, ο Καθ. Νίκος Σταμπολίδης μας υποδέχτηκε στο «Αμφιθέατρο Δημήτριος Παντερμαλής» να μας ενημερώσει για τα πεπραγμένα του Μουσείου Ακρόπολης από τον Ιούνιο του 2021 ίσαμε σήμερα -τώρα που το (Νέο) Μουσείο διανύει τη φάση της «εφηβείας» του και γίνεται 14 χρονών.
Τον Νίκο Σταμπολίδη δεν τον είχα ξαναδεί από κοντά αλλά με κέρδισε από τα πρώτα λεπτά ποικιλοτρόπως. Αρχικά με την ευγένεια του που σχεδόν απολογήθηκε για την ώρα συνάντησης που ήταν στις 15:00 κι αυτό τυχόν δυσκόλευε τους συντάκτες μα το διάστημα 10:00 – 15:00 από άποψη επισκεψιμότητας είναι «αδιανόητο αυτό που γίνεται», όπως μας είπε, και ιδανικά θα ήθελε να ήμασταν βράδυ μόνοι μέσα στο μουσείο για να το χαρούμε περισσότερο. Έλεγε την αλήθεια, πριν μπω έξω γινόταν χαμός μεγάλες ουρές παντού κι ήταν η ώρα τρεις, φαντάσου τι θα γίνεται το πρωί. Είναι κάτι όμως που πρέπει να το συνηθίσουμε, σε όλα τα μουσεία τα μεγάλα του κόσμου έχουν καμιά φορά χρόνο αναμονής ώρες πόσο δε το Μουσείο της Ακρόπολης που όσο να πεις είναι ένα μουσείο που αν βρεθείς στην Αθήνα οφείλεις να το επισκεφθείς, μην σου πω είναι μαζί με την Ακρόπολη κι ο λόγος να επισκεφθείς την Αθήνα.
Κατόπιν με κέρδισε με την ακρίβεια του, όταν μας καλωσόρισε μεν στο Αμφιθέατρο Δημήτριος Παντερμαλής, το οποίο όμως είναι θέατρο, γιατί του λείπει το αμφί στην οπτική του, λέγοντας ότι μας έχουμε μάθει και τα λέμε αμφιθέατρα αλλά τα αμφιθέατρα είναι αμφί θέατρα κι ο χώρος αυτός είναι θέατρο. ‘Ελεγε πάλι την αλήθεια οπότε χαλάρωσα στη θέση μου και απόλαυσα την ενημέρωση που θα μας έκανε και ανυπομονούσα για την περιήγηση στους ανανεωμένους εκθεσιακούς χώρους που θα ακολουθούσε.
Τα πεπραγμένα ήταν πολλά: καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, πρωτότυπες θεματικές παρουσιάσεις, δράσεις στο προαύλιο του μουσείου, προγράμματα για ειδικές ομάδες κοινού, προγράμματα για σχολεία, για οικογένειες, περιοδικές εκθέσεις με απρόσμενους επισκέπτες εκθέματα από άλλα μουσεία. Προτιμώ να μην σας τα απαριθμήσω και μου πάθει κανείς κάνα φόμο αλλά να σας πω τι προλαβαίνετε να δείτε:
Ο κόσμος της εργασίας στην αρχαία Αθήνα, μια παρουσίαση στο πλαίσιο Περιοδικοί ή απρόσμενοι επισκέπτες που θα τρέχει ίσαμε τις 30 Ιουλίου. Η θεματική Σάββατο στο Μουσείο με 20+1 αριστουργήματα – ένας περίπατος στους χώρους του Μουσείου που μυεί τους επισκέπτες στην αρχαία ελληνική τέχνη μέσα από τους μύθους, τις δοξασίες, τα ιστορικά ορόσημα και τις ανθρώπινες ιστορίες και φυσικά τι θα σκεφτούν για την πανσέληνο του φετινού Αυγούστου.
Δεν είναι όμως μόνο οι εκδηλώσεις και οι εκθέσεις, μέσα στα πεπραγμένα είναι και άλλες δράσεις ίσως λιγότερο ευφάνταστες μα σημαντικές, όπως η τεκμηρίωση και η ανάρτηση στην ιστοσελίδα του Μουσείου της Ακρόπολης των 63 αντιγράφων του γλυπτού διάκοσμου του Παρθενώνα που βρίσκονται στο Βρετανικό και σε άλλα μουσεία. Επισκεφθείτε το και γενικά ρίξτε μια ματιά σε όλο το site του Μουσείου, γιατί σκοπός της ιστοσελίδας είναι να παρέχει στο ευρύ κοινό ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση και την πληροφορία κι όχι μόνο να ενημερώνει για δράσεις, τιμές και ώρες λειτουργίας.
Μπείτε και σ’ αυτή τη σελίδα που σας δίνει τη δυνατότητα ν απολαύσετε και να μάθετε για τη ζωοφόρο του Παρθενώνα από το σπίτι σας. Υπάρχει και η συντήρηση των εκθεμάτων με 322 αντικείμενα να παραδίδονται όπως υπάρχει και η παραγωγή 4204 πιστών αντιγράφων εκθεμάτων του Μουσείου και αντιγράφων σε κλίμακα με σκοπό τη διάθεσή τους στο πωλητήριο του Μουσείου.
Ο σημαντικότερος όμως στόχος παραμένει η επανένωση των αρχιτεκτονικών γλυπτών του Παρθενώνα, η επιστροφή των Γλυπτών που άλλοι τ’ αποκαλούν του Παρθενώνα, άλλοι του Έλγιν, άλλοι κλεμμένα κι άλλοι ξενιτεμένα μαζί με τη μια Καρυάτιδα μας θα προσθέσω γω. Δεν τα ζητάμε, δεν τα απαιτούμε, δεν τα διεκδικούμε μα για να επιστρέψουν χρειάζεται μια στρατηγική. Και στρατηγική που ανακοινώνεται δεν είναι στρατηγική όπως μας είπε ο Νίκος Σταμπολίδης και πρόσθεσε θα σας παρακαλέσω πολύ να μας συγχωρείτε, όταν αδυνατούμε να σας δώσουμε τέτοιου είδους πληροφορίες που προδίδουν την στρατηγική.
Μας εξιστόρησε τώρα πια που μπορεί, όλη τη διαδρομή που είχε αυτό το «θραύσμα Fagan (φέηγκαν προφέρεται)» από το Μουσείο Antonino Salinas του Παλέρμο της Ιταλίας που στις 10 Ιανουαρίου 2022 επέστρεψε στην Αθήνα με μορφή κατάθεσης και στις 4 Ιουνίου του 2022, πραγματοποιήθηκε η οριστική επανένωσή του εκεί που ανήκει στην ανατολική ζωοφόρο του Παρθενώνα. Στις 10 Φεβρουαρίου 2022 αμέσως μετά την κατάθεση του θραύσματος εμείς ως Μουσείο Ακρόπολης υλοποιήσαμε την υπόσχεσή μας να δανείσουμε, εμείς να δανείσουμε έναν κορμό της Αθηνάς στο Μουσείο του Παλέρμο για 4 χρόνια και μετά από τη λήξη αυτού του δανεισμού ένα γεωμετρικό αγγείο για 4 χρόνια, ανέφερε ο Νίκος Σταμπολίδης. Αυτή είναι η υποχρέωσή μας αλλά εγώ και νομίζω και το διοικητικό συμβούλιο θα συμφωνήσει δεν έχουμε καμία αντίρρηση να τους δίνουμε και για άλλα χρόνια ένα αντικείμενο να εκτίθεται εκεί, γιατί αυτό το θραύσμα είναι το πρώτο ελγίνιο σε εισαγωγικά που επιστρέφει στην Ελλάδα.
Διότι η Συλλογή Fagan, την οποία δώρησε το 1818 στο Βασιλικό Πανεπιστήμιο του Παλέρμο η χήρα του Fagan (Άγγλου προξένου στη Σικελία σύγχρονου του Έλγιν) και μετά περιήλθε στην περιουσία του Μουσείου του Παλέρμο, δεν είχε παρά μόνο σικελικά και κατωιταλιωτικά αντικείμενα. Φαίνεται λοιπόν και το ψάχνει αυτό η διευθύντρια του μουσείου, αν υπάρχουν χαρτιά ή αν υπάρχουν προφορικές παραδόσεις ή σκίτσα για το θραύσμα και καταλήγει ότι το θραύσμα αυτό το έδωσε ο ίδιος ο Έλγιν στον πρόξενο, ο οποίος το προσέθεσε στη συλλογή του.
Γι’ αυτό η στρατηγική, ήταν αυτό το κομμάτι πρώτα, για να δείξουμε τον δρόμο που πρέπει ν’ ακολουθήσει και το Λονδίνο. Στις 16 Φεβρουαρίου 2022 ζητείται από τη διευθύντρια του μουσείου του Παλέρμο Caterina Greco, όνομα και πράγμα δηλαδή, η επίσημη επιστροφή από το Υπουργείο Πολιτισμού της Σικελίας στην Ιταλία. Στις 28 Φεβρουαρίου απαντά η γενική διεύθυνση του Υπουργείου Πολιτισμού της Ιταλίας θετικά, την ίδια μέρα η νομική υπηρεσία του υπουργείου ενημερώνει ενδοϋπηρεσιακά για το σχέδιο και το αίτημα της Greco ότι μπορούν να προχωρήσουν και να κάνουν την «αποδήλωση», τον αποχαρακτηρισμό από τα αρχεία τα περιουσιακά του ιταλικού κράτους για να μην τους ανήκει πια και να έρθει για πάντα στην Ελλάδα. Στις 19 Μαΐου 2022 η Σικελία στέλνει το διάταγμα προς έγκριση στη Ρώμη και στις 29 Μαΐου η Greco ζητά την εξουσιοδότηση για την οριστική εξαγωγή. Την επόμενη μέρα λαμβάνει την έγκριση για τον εκτελωνισμό του κομματιού και τη μεθεπόμενη μας στέλνουν την άδεια αυτό το κομμάτι να επανενωθεί για πάντα.
Γιατί μας είπε όλη αυτή την ιστορία όμως και την είπε και πολύ ωραία. Πολύ απλά, γιατί αυτός είναι ο δρόμος που πρέπει ν’ ακολουθηθεί, ο δρόμος της καλής θέλησης κι όχι ν’ ακούγεται ότι οι Έλληνες τα θέλουν τα Γλυπτά για τη δική τους ταυτότητα και τη δική τους περηφάνια. Αυτό είναι λάθος οι Έλληνες τα θέλουν εδώ, όχι μόνοι τους. Τα θέλει η παγκόσμια κοινότητα εδώ, για τον βιωματικό χαρακτήρα που έχει η αίθουσα του μουσείου στον τρίτο όροφο με το μνημείο το ίδιο απέναντι. Όπου και να τα βάλουν τα Γλυπτά στο καλύτερο μουσείο του κόσμου, στις καλύτερες συνθήκες φωτισμού, ποτέ δεν πρόκειται να έχουν το χάδι απ’ το φως του ήλιου που τα γέννησε.
Αυτά τα Γλυπτά λάμπουν στον ήλιο μόνο εδώ και γιατί αυτό; Και για γλωσσολογικούς λόγους, συνεχίζει ο Νίκος Σταμπολίδης να μας λέει, μάρμαρο είναι το υλικό και προέρχεται από το ρήμα μαρμαίρω που σημαίνει αντανακλώ το φως. Επομένως πουθενά αλλού δεν μπορεί ν’ αντανακλάται το φως με τον ίδιο τρόπο όπως εδώ. Ο Παρθενώνας είναι παγκόσμιο μουσείο σύμβολο της Δημοκρατίας και είναι σημαντικό τα μέλη του να μην μένουν ορφανά και αιχμάλωτα σε ξένους τόπους. Ακόμα και το επιχείρημα ότι περισσότεροι τα βλέπουν στο Λονδίνο απ’ ότι στην Ελλάδα το διέλυσε η πράξη του Πάπα Φραγκίσκου, επιστρέφοντας μας τρία θραύσματα του γλυπτού διακόσμου του Παρθενώνα από το Μουσείο του Βατικανού, που επισκέπτονται περισσότεροι άνθρωποι και επανενώθηκαν στις 24 Μαρτίου 2023 με τα υπάρχοντα στην έκθεση του Μουσείου της Ακρόπολης.
Η στρατηγική απέδωσε, αρχίνησε από ένα μαρμάρινο θραύσμα και τολμώ να πω πως ο Νίκος Σταμπολίδης μπορεί να ξεκίνησε από τα θραύσματα για να ζήσουμε εύχομαι επί των ημερών του την οριστική επανένωση των Γλυπτών με το μνημείο κι έτσι όλα τα κομμάτια του παζλ που ένας ατζαμής Λόρδος δημιούργησε να κουμπώσουν, και όλοι στον πλανήτη να μπορούμε να θαυμάσουμε το όλον κι όχι κομμάτια αυτού.
Σε άλλα νέα όσο κι αν προσπαθήσαμε με ερωτήσεις να του εκμαιεύσουμε τον τίτλο της νέας έκθεσης που ετοιμάζεται ήδη για τον χειμώνα, μας αποκάλυψε λίγα πράγματα αλλά ικανά να γαργαλήσουνε τη φαντασία μιας και περιμένει την έγκριση του ΚΑΣ την Τετάρτη. Θα είναι μια τετραλογία, όπου θα υπάρχουν αρχαιότητες, έργα της εποχής του Βυζαντίου, της αναγέννησης και της μοντέρνας τέχνης. Δεν μας είπε τον τίτλο μα ο υπότιτλος είναι Προσωποποιήσεις και Αλληγορίες από την Αρχαιότητα έως σήμερα. Θα έρθουν έργα που δεν έχουν ξανάρθει, θα υπάρχει Ρούμπενς και Μποτιτσέλι, θα υπάρχουν αγάλματα και αγγεία που δεν έχουν ταξιδέψει ποτέ. Του ξέφυγε όμως μέσα στον αυθορμητισμό του ότι θα είναι 160 τα έργα τέχνης, που θα απολαύσουμε σ’ αυτή την έκθεση του χειμώνα.
Όταν πια τελειώσανε οι ερωτήσεις και οι διευκρινήσεις κινηθήκαμε προς τους ανανεωμένους εκθεσιακούς χώρους του Μουσείου, όπου είχαμε την ευκαιρία να μας ξεναγήσει ο ίδιος κι αυτό ήτανε μια απόλαυση να τον βλέπεις να κινείται ανάμεσα στα εκθέματα να σου εξηγεί τις αλλαγές που γίνανε από την αφαίρεση των οθονών, την τοποθέτηση των εκθεμάτων και την ανανέωση των ενοτήτων που δεν υπακούουν πια μόνο στην αισθητική εποπτεία αλλά φωτίζουν τις κοινωνικοπολιτικές και άλλες συνθήκες που δημιούργησαν αυτά τα αριστουργήματα.
Ως και τα φώτα του μουσείου άλλαξαν μιας κι έγινε νέα τοποθέτηση φωτισμού. Είμαι από αυτούς που θυμούνται το παλιό μουσείο πάνω στον βράχο της Ακρόπολης και απορώ πως τόσοι θησαυροί χωρούσαν εκεί μέσα. Τα αγαπημένα μου εκθέματα ήταν δύο ένας σκύλος και ένας μοσχοφόρος. Ο μοσχοφόρος μου είχε κάνει από παιδί εντύπωση, γιατί είχε ένα μεγάλο χαμόγελο ενώ στο σβέρκο του κουβαλούσε ένα ζώο που θα πρόσφερε θυσία για τη Θεά.
Θα κλείσω με τα όσα είπε ο Νίκος Σταμπολίδης όταν στάθηκε μπροστά στον μοσχοφόρο «Εδώ πρέπει να εξηγεί κανείς στους ξένους τη λέξη άγαλμα εφ’ ω ο θεός αγάλλεται, γι’ αυτό το οποίο φχαριστιέται ο θεός στη συγκεκριμένη περίπτωση η Αθηνά. Τι να φχαριστιέται; Για τη θυσία; Ναι, αλλά και για την αφιέρωση του ίδιου του αγάλματος, άρα έχουμε διπλή ανάθεση εδώ και το ζώο για τη θυσία, το οποίο θα φαγωθεί και το ίδιο το άγαλμα που για πάντα θα παραμείνει για να χαίρεται η θεά». Αυτό το αφιερώνω σε όλους όσους κάνουν θυσίες μονές, διπλές, τριπλές αρκεί να αγάλλεται η ψυχή τους.
HIDDEN TRACK
Το [Νέο] Μουσείο της Ακρόπολης στις 20 Ιουνίου 2023 έκλεισε τα 14 χρόνια λειτουργίας του.
Φόμο είναι ένα σύνδρομο, είναι ο φόβος ότι χάνεις κάτι, ότι απουσιάζεις από μια εμπειρία, η λέξη δημιουργείται από τα αρχικά των λέξεων Fear Of Missing Out (fomo). Μας το έχει δημιουργήσει το διαδίκτυο και η τόση υπερέκθεση ουσιαστικά που πολλές φορές αυτομαστιγωνόμαστε για επιλογές που κάναμε ή δεν κάναμε.
Ο Δημήτρης Παντερμαλής υπηρέτησε ως Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Οργανισμού Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης από το 2000 έως το 2019 και ως Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Μουσείου Ακρόπολης από το 2009 έως το 2022 και αποκαλούσε τις Κόρες του Μουσείου «κορίτσια».
Η επισκεψιμότητα του Μουσείου σε νούμερα είναι ενδιαφέρουσα. Β’ εξάμηνο 2021: 483.445, Α’ εξάμηνο 2022: 587.951, Β’ εξάμηνο 2022: 884.583 και Α’ εξάμηνο 2023: 831.987 επισκέπτες.
Τα ακουστικά των ξεναγήσεων έχουν μια ακτίνα λειτουργίας, όταν είσαι κοντά στον ξεναγό παύουν να λειτουργούν, γιατί τον ακούς τον άνθρωπο. Σας το λεω να μην την πατήσετε, όπως εγώ που όταν τον πλησίαζα νόμιζα χαλάσανε και τα άνοιγα και τα έκλεινα κι ως δια μαγείας, όταν ξεχνιόμουν σε κάποιο έκθεμα και απομακρυνόμουν τζουπ τον άκουγα στ’ αυτί μου και νόμιζα έφτιαξαν.
Είναι παράξενη έως και ανατριχιαστική η εικόνα του άδειου μουσείου που ένιωσα φεύγοντας μιας και ποτέ δεν το ‘χω δει άδειο τόσες φορές που ‘χω πάει και σε διαφορετικές ώρες.
Πηγαίνετε στα μουσεία δεν με νοιάζει ποιο θα διαλέξτε εσείς αλλά πηγαίνετε! Στα μουσεία κατοικούν οι Μούσες- και οι Μούσες διευρύνουν του μυαλού τους ορίζοντες και την ψυχή γιατρεύουν.
