-556701.jpg)
Tο «The Capsule» της Αθηνάς-Ραχήλ Τσαγκάρη είναι ένα έργο γεμάτο σαγηνευτική εκζήτηση που μιλά για τη γυναικεία κατάσταση. Είναι επίσης ένα έργo απολαυστικό. Γυρισμένο στην Ύδρα και στο αρχοντικό το οποίο ανήκει στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, μιλά για την ενηλικίωση της γυναίκας και για τις ανομολόγητες σχέσεις και ισορροπίες που δημιουργούνται ανάμεσα στις γυναίκες. Οι άψογα αισθητικά εικόνες του φιλμ και το έντονο στιλιζάρισμα μαζί με τα ασυνήθιστα τεκταινόμενα συνθέτουν μια διήγηση η οποία αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στην παραδοξότητα και στο μυστικισμό, στο «γκόθικ» και στο σουρεαλισμό, στη φαντασία και στην πραγματικότητα, στο ιερό και στο ιερόσυλο. Αρχικά παρουσιάστηκε ως εικαστική εγκατάσταση το καλοκαίρι του 2012 στη βιτρίνα του πολυκαταστήματος Barneys της Νέας Υόρκης, αλλά τώρα συνεχίζει την πορεία του ως φιλμ σε διάφορα κινηματογραφικά φεστιβάλ. Το ελculture.gr μίλησε με τη δημιουργό του Αθηνα-Ραχήλ Τσαγκάρη.
ελculture: Θεωρείς ότι το «The Capsule» είναι ένα εικαστικό έργο; Το ξεχωρίζεις από τα κινηματογραφικά σου έργα;
Αθηνά-Ραχήλ Τσαγκάρη: Όχι, δεν πιστεύω σε αυτού του είδους τους διαχωρισμούς. Υπάρχουν ταινίες πολύ εικαστικές και υπάρχουν βίντεο εγκαταστάσεις που παρουσιάζονται σε εκθεσιακούς χώρους που είναι πολύ κινηματογραφικά. Από την άλλη, το «Capsule» έχει μια διττή φύση γιατί εκτός από την ταινία, την πρώτη φορά που παρουσιάστηκε υπήρχε και μια εγκατάσταση. Υπήρχε δηλαδή μια διαφορετική χρήση του υλικού. Σαφώς βέβαια με ενδιαφέρει ο συγκερασμός του σινεμά και του τρισδιάστατου χώρου, με ενδιαφέρει πολύ η περιπέτεια της θέασης.
ελc: Παρ’ όλα αυτά, η εγκατάσταση δεν είναι αναπόσπαστο κομμάτι του έργου…
Α. Ρ. Τ.: Δεν είναι. Ήταν μια εγκατάσταση 3D, μια οπτική μηχανή που είχε στηθεί στη βιτρίνα του Barneys, μια κυψέλη με φίλτρα μπροστά από την προβολή. Όταν ο θεατής βρισκόταν σχετικά μακριά από το έργο έβλεπε την ταινία κανονικά, όπως θα την έβλεπε και στον κινηματογράφο. Όταν όμως ο θεατής πλησίαζε κοντά και με κάθε μικρή κίνησή του, χάρη στην κυψέλη που δημιουργούσε ένα οπτικό τρικ, έβλεπε ταυτόχρονα διαφορετικά στιγμιότυπα της ταινίας, διαφορετικά πλάνα της δράσης. Μια καλειδοσκοπική εικόνα.
ελc: Πάντως, το βίντεο έχει μια ανεξάρτητη πορεία από την εγκατάσταση.
Α. Ρ. Τ.: Το φιλμ έκανε πρεμιέρα στο Λοκάρνο και συνεχίζει με μια καλή πορεία σε διεθνή φεστιβάλ. Από τις 16/3 προβάλλεται και στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ξέρω επίσης ότι ο Δάκης Ιωάννου σκοπεύει στο άμεσο μέλλον να ξαναεκθέσει την εγκατάσταση, η οποία όμως πρέπει να σχεδιαστεί εξαρχής για το νέο χώρο. Την περίπλοκη κατασκευή σχεδίασαν οι Hiboux, η Σοφία Ντόνα και ο Δημήτρης Θεοδωρόπουλος και τώρα πρέπει να προσαρμοστεί για τον καινούργιο χώρο.
ελc: Ποια ήταν η πηγή έμπνευσης για το έργο και πως προέκυψε η συνεργασία με τόσους ανθρώπους;
Α. Ρ. Τ.: Μου ζητήθηκε από τον Δάκη Ιωάννου να κάνω ένα έργο για το DesteFashionCollection του 2012. Ήταν ο 6ος χρόνος αυτού του project. Κάθε χρόνο επιλέγεται ένας καλλιτέχνης ο οποίος με τη σειρά του επιλέγει πέντε σχεδιαστές υψηλής μόδας και ένα ρούχο από τον καθέναν, τα οποία τα ενσωματώνει στο δικό του έργο. Ήταν η πρώτη φορά που συμμετείχε στο project ένας κινηματογραφιστής και όχι ένας εικαστικός καλλιτέχνης και είχα carte blanche για το τι θα κάνω. Η αρχική μου ιδέα ήταν να κάνω μια συνάντηση με την εικαστικό Aleksandra Waliszewska, της οποίας η δουλειά μου αρέσει πολύ, και ήθελα να διερευνήσω την πιθανότητα να χρησιμοποιήσω στο φιλμ κάποιους από τους πίνακές της. Την παρακολουθούσα τα τελευταία δύο χρόνια και μου άρεσε ότι κάθε μέρα ανέβαζε στο blog της κι από ένα καινούργιο έργο, όπως με ενδιέφερε και το είδος του τρόμου και της φαντασίας που είναι το περιεχόμενο των έργων της. Αφού συναντηθήκαμε λοιπόν στη Βαρσοβία, επέλεξα κάποια έργα της, από τα οποία έγιναν τα animations που περιλαμβάνονται στο φιλμ και αποτελούν τη βάση των σκηνών. Το έργο ονομάστηκε «Capsule», γιατί αυτός είναι ο τίτλος όλων των έργων που ανήκουν στο DesteFashionCollection, όμως είναι και ένας τίτλος ο οποίος ταιριάζει απόλυτα στον κλειστό κόσμο του έργου, μια κάψουλα στο χώρο και στο χρόνο που γεννά τις γυναίκες που πρωταγωνιστούν.
ελc: Άρα το θέμα του έργου είναι η γυναικεία ταυτότητα;
Α. Ρ. Τ.: Ποτέ δε χρησιμοποιώ συμβολισμούς και ούτε το εξήγησα ποτέ στις ηθοποιούς – ούτε καν στον εαυτό μου, αλλά με ενδιέφερε πολύ να δουλέψω πάνω στους διάφορους κώδικες που πρέπει να αναπαραγάγουμε ως γυναίκες, ώστε να γίνουμε γυναίκες. Ήθελα να κάνω ένα έργο που θα μιλούσε για συναισθήματα όπως η πειθαρχία, η προσδοκία, ο φθόνος, η οργή, η ευχαρίστηση, ο πόθος, η βαρεμάρα.
ελc: Πρέπει να σου πω ότι, βλέποντας το φιλμ, μου ήρθαν στο μυαλό οι δουλειές κι άλλων εικαστικών όπως οι φωτογραφίες των γυναικών της Vanessa Beecroft, οι φιγούρες αλλά και το στιλιζάρισμα, οι εσωτερικοί χώροι τα αξεσουάρ και τα ρούχα στα έργα του Mathew Barrney, αλλά ακόμα και κάποιες φωτογραφίες της Rineke Dijkstra. Αλλά πέρα από τα εικαστικά έργα σκέφτηκα την ταινία «100 Μέρες στα Σόδομα» του Παζολίνι και τον ντε Σαντ γενικότερα, όπως και το βιβλίο του Georges Bataille «Ιστορία του Ματιού».
Α. Ρ. Τ.: Τον Mathew Barrney τον γνωρίζω και καταλαβαίνω τι εννοείς. Αλλά δεν ξέρω τη δουλειά της Beecroft και της Dijkstra. Ως προς τις υπόλοιπες αναφορές, ναι. Λέω πάντα ότι είναι σημαντικό να υπάρχουν αναφορές ατμόσφαιρας. Στο κάτω κάτω ό,τι κάνουμε είναι ένα άθροισμα των επιρροών που έχουμε δεχθεί και δεν έχω καμία αυταπάτη ότι αυτό που κάνω προέρχεται από παρθενογένεση. Η ταινία είναι η άθροιση των τριών Μπ. – Μπατάιγ, Μπονιουέλ και Μπροντέ.
ελc: Ποια είναι η κοινή συνισταμένη των τριών αυτών καλλιτεχνών;
Α. Ρ. Τ.: Έχουν μια γκόθικ ατμόσφαιρα. Με ενδιέφερε η ταινία να έχει στοιχεία από τη γκόθικ, τη ρομαντική λογοτεχνία αλλά και από τη σουρεαλιστική, post gothic ατμόσφαιρα του Μπονιουέλ. Και όλη αυτή η ατμόσφαιρα να τοποθετηθεί στο άπλετο ελληνικό φως, σε ένα νησί που από μόνο του έχει αυτό το στοιχείο. Αν μιλούσαμε για γοτθικό πνεύμα στην Ελλάδα, μόνο η Ύδρα νομίζω ότι το εκπροσωπεί. Επίσης, το ένα φόρεμα που φορούν τα κορίτσια στην ταινία το σχεδίασα εγώ μαζί με τη Βασιλεία Ροζάνα, ένα μαύρο φόρεμα με άσπρο γιακά το οποίο για μένα είναι η μεταφορά ενός Greek-gothic ενδύματος, αλλά και φόρος τιμής στην ταινία «Το κορίτσι με τα μαύρα» της Λαμπέτη και του Κακογιάννη, η οποία γυρίστηκε πριν από πενήντα χρόνια στην Ύδρα.
ελc: Ποια είναι τα διαχρονικά στοιχεία της γυναικείας ταυτότητας, ας πούμε, από την Έμιλυ Μπροντέ έως σήμερα;
Α. Ρ. Τ.: Είναι τα στάδια διαπαιδαγώγησης μιας γυναίκας, από τότε που είμαστε μικρά κορίτσια μέχρι που μας παραδίδουν στον άντρα της ζωής μας. Επίσης, εκπαιδευόμαστε και σε μια μυστική κοινωνία των κοριτσιών. Στον ανταγωνισμό, στο φθόνο, στην πειθαρχία, στο ψέμα. Όλα αυτά τα βασικά που συμβαίνουν μεταξύ μας για παράδειγμα σε ένα σχολείο, τα οποία πολύ σπάνια τα συζητάμε με τον έξω κόσμο. Είναι ένας πολύ εσωτερικός κώδικας μέχρι τελικά να αναδειχθεί η αρχηγός μας. Και αυτό γίνεται σε όλα τα στάδια της ζωής μας. Δε θέλω όμως να το υπεραναλύσω. Αντιστέκομαι γενικά στην παραγωγή ενός και μόνο νοήματος γιατί κάποιος άλλος μπορεί να εκλάβει το έργο διαφορετικά. Ή απλώς να αφεθεί στις εικόνες και να μη χρειαστεί να εξηγηθεί τίποτα. Το φιλμ το βλέπω περισσότερο σαν ένα τοπίο από πρόσωπα και σώματα και χειρονομίες που ήθελα να δημιουργήσω, παρά σαν μια δήλωση για τη γυναικεία φύση. Αφήνω τα πράγματα ανοιχτά, κάθε θεατής ξεχωριστά μπορεί να δώσει τη δική του ερμηνεία, αυτό έκανα και στο «Attenberg» και σε όλες μου τις ταινίες.
ελc: Τι ετοιμάζεις τώρα;
Α. Ρ. Τ.: Ετοιμάζω μια ταινία επιστημονικής φαντασίας της οποίας το σενάριο γράφω αυτή την περίοδο σε συνεργασία με τον Matt Johnson. Επίσης, ενθουσιάστηκα τόσο πολύ με τη διαδικασία του «Capsule», που σχεδιάζω μια εγκατάσταση, έναν τρισδιάστατο χώρο στον οποίο θα πρωταγωνιστήσει το φως.
Η ταινία «The Capsule» προβάλλεται στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος στις 16/3 και στις 20/3.
