Η Έλενα Σύρακα στο ελculture.gr

Μια προμετώπη αλόγου μετασχηματισμένη σε βραχιόλι και ένα αραβικό κράνος παραλλαγμένο σε σκουλαρίκι, είναι μερικά από τα εντυπωσιακά χρυσά κοσμήματα που εμπνεύστηκε η Έλενα Σύρακα από την μοναδική σε εύρος συλλογή Iσλαμικής Tέχνης του Μουσείου Μπενάκη. Η ελληνίδα designer που στο παρελθόν έχει συνεργαστεί με μεγάλες εταιρείες προκειμένου να σχεδιάσει για αυτές μοναδικά αντικείμενα, είναι κυρίως γνωστή για τα κοσμήματά της. Μέχρι σήμερα οι φόρμες της ήταν λιτές και εμπνευσμένες από τον κυκλαδικό πολιτισμό και τον μοντερνισμό. Μέσα από την σύμπραξη με το Μουσείο Μπενάκη, τολμά να ξεφύγει από το γνώριμό της ύφος και να σχεδιάσει με έντονη θεατρικότητα. 

ελc: Να ξεκινήσουμε με το τι σημαίνει Nour στα Αραβικά;
Έλενα Σύρακα: Σημαίνει φως, ο συνειρμός έγινε από την λάμψη των πετρών και των κοσμημάτων. Είναι μια εύηχη λέξη που περιγράφει με ακρίβεια το περιεχόμενο της έκθεσης.

ελc: Προϋπήρχαν επιρροές από τον αραβικό κόσμο στη δουλειά σας;
Ε.Σ: Καθόλου. Συνεργάζομαι εδώ και δύο χρόνια με το Μουσείο Μπενάκη, δίνοντας στο πωλητήριό του τα κοσμήματα που σχεδιάζω. Σκεφτήκαμε λοιπόν να διευρύνουμε τη συνεργασία μας και να δημιουργήσω μια σειρά κοσμημάτων εμπνευσμένη από τον ισλαμικό κόσμο. Το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης του Μπενάκη διαθέτει τη μεγαλύτερη και την πληρέστερη συλλογή ισλαμικής τέχνης στην Ευρώπη. Δυστυχώς, πολύ λίγος κόσμος το γνωρίζει και το επισκέπτεται. Εμένα όμως με συγκινεί τόσο η συλλογή όσο και το κτίριό του. Ξεκίνησα λοιπόν από τον περασμένο Αύγουστο να επισκέπτομαι καθημερινά το Μουσείο, να φωτογραφίζω τα εκθέματά του, και να μελετάω την ισλαμική τέχνη. Το αποτέλεσμα αυτής της έρευνας και της μελέτης είναι 45 κοσμήματα, τα οποία είναι εμπνευσμένα από συγκεκριμένα εκθέματα του Μουσείου.

ελc: Πώς προσεγγίσατε την ισλαμική τέχνη; Μέσα από ποιο πρίσμα;
Ε.Σ: Προβληματίστηκα αρκετά. Το μόνο που γνώριζα εξ αρχής ήταν ότι δεν ήθελα να έχουν τα κοσμήματά μου ένα στοιχείο έντονα αραμπέσκ. Το αραβικό στυλ είναι υπέροχο, είναι ανυπέρβλητο, και άρα το να το ανταγωνιστείς δεν έχει νόημα. Σκέφτηκα λοιπόν να χρησιμοποιήσω την αφαίρεση, να το αναπαράξω σε μια πιο σύγχρονη εκδοχή. Παράλληλα, δεν εμπνεύστηκα καθόλου από τα κοσμήματα του Μουσείου προκειμένου να μην επηρεαστώ έστω και άθελά μου, να μην αντιγράψω έστω και στο ελάχιστο. Αντίθετα χρησιμοποίησα τις πολεμικές τους στολές, τα μαχαίρια τους και τα σπαθιά τους. Αυτά τα αντικείμενα με εντυπωσίασαν τρομερά. Στις λαβές και στις θήκες τους είναι πολύ σκαλισμένα και με πολύ ωραίους πολύτιμους λίθους καρφωμένους πάνω τους. Τα κοσμήματά μου είναι πολύ πιο μίνιμαλ και οι αρχικές φόρμες έχουν σχεδιαστεί σε κλίμακα προκειμένου να φοριούνται σαν μενταγιόν, σκουλαρίκια, βραχιόλια ή δαχτυλίδια.

ελc: Είναι εντυπωσιακό το πώς αντικείμενα συνυφασμένα με τον πόλεμο γίνονται πηγή έμπνευσης.
Ε.Σ: Προφανώς δεν είμαι φιλοπόλεμη. Αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν μου αρέσουν τα γλυκανάλατα και ρομαντικά πράγματα. Πάντα με εντυπωσίαζαν τα όπλα, τα σπαθιά, η εξάρτηση των αλόγων. Όπως και τα χειρουργικά εργαλεία. Αυτά που εκτίθενται στο μουσείο είναι συνήθως σκαλισμένα, με επίχρυσο διάκοσμο. Επίσης τα σμάλτα τους είναι δουλεμένα εξαιρετικά. Ένα χειρουργικό ψαλίδι το παράλλαξα, το έκανα πιο μακρόστενο, του πρόσθεσα διαφανείς αμέθυστους στις τρύπες και μοιάζει με φασαμέν. Έγινε ένα μενταγιόν. Ένα κράνος που μου άρεσε πολύ, το αναπαρήγαγα, το έκοψα στη μέση, το σφυρηλάτησα και του κάρφωσα διαμάντια και από κάτω του πρόσθεσα αλυσιδωτό πλέγμα σαν αυτό που έχουν οι πανοπλίες. Το έκανα ένα σκουλαρίκι.

ελc: Εσείς τι υλικά χρησιμοποιήσατε;
Ε.Σ: Χρυσό δεκαοκτώ καρατίων, διαμάντια και άλλους πολύτιμους λίθους. Επάνω στα κοσμήματά μου έχω κάνει χαράγματα, εμπνευσμένα από τα πρωτότυπα, αλλά πιο γεωμετρικά. Επίσης όπως είχαν συνήθιο να χαράσουν επιγραφές πάνω στα όπλα τους, έχω πάρει επιγραφές και τις έχω μεταφέρει πάνω στα κοσμήματα. Άλλες είναι εγχάρακτες και άλλες τις έχω σχηματίσει με πολύτιμες πέτρες. Έχω χρησιμοποιήσει λέξεις όπως μπάρακα που σημαίνει ευλογία και ναφς που σημαίνει ψυχή.

ελc: Πώς θα παρουσιαστούν τα κοσμήματα μέσα στο μουσείο;
Ε.Σ: Την παρουσίαση την έχει αναλάβει ο Κώστας Βογιατζής. Θα χρησιμοποιηθούν κάποιες προθήκες που διαθέτει το μουσείο και μέσα σε αυτές θα τοποθετηθούν μουσαμάδες με τυπωμένα τα στοιχεία από τα οποία έχω εμπνευστεί, και πάνω τους θα τοποθετηθούν τα κοσμήματα. Οι προθήκες αυτές θα βρίσκονται στη μέση των αιθουσών και των τεσσάρων ορόφων το μουσείου. Τα κοσμήματα θα τοποθετηθούν κοντά στα αντικείμενα που αποτέλεσαν την πηγή έμπνευσης τους προκειμένου να υπάρχει άμεση αναφορά και να φανεί η μεταξύ τους σχέση. Ελπίζω να δοθεί έτσι η αφορμή να προσέξει κανείς περισσότερες λεπτομέρειες στα πρωτότυπα εκθέματα.

ελc: Τα κοσμήματα αυτά είναι μοναδικά; Θα πωλούνται;
Ε.Σ: Τα κοσμήματα αυτά είναι μοναδικά, θα έλεγα ότι είναι μουσειακά κομμάτια, έχουν δημιουργηθεί ειδικά για την έκθεση. Η αλήθεια είναι ότι προσπάθησα να τα φτιάξω μεγάλα γιατί σκέφτηκα ότι διαφορετικά θα χάνονταν ανάμεσα στα μόνιμα εκθέματα. Βέβαια παρά το μέγεθος και την θεατρικότητά τους, μπορούν να φορεθούν έξω, στην πραγματική ζωή. Αργότερα ίσως κάνω μια σειρά που να στηρίζεται σε αυτά τα πρωτότυπα, αλλά τα καινούρια να είναι πιο ανάλαφρα, πιο μικρά. Ίσως ένα σχέδιο που σήμερα υπάρχει για παράδειγμα μόνο σε σκουλαρίκι να γίνει ολόκληρη σειρά.

ελc: Αισθάνεστε ότι έχουν μεγάλη διαφορά από τα κοσμήματα που έχετε σχεδιάσει μέχρι σήμερα;
Ε.Σ: Είναι η πρώτη φορά που ακολουθώ μια τέτοια διεργασία. Απομονώνοντας διαφορετικά στοιχεία από τα εκθέματα του μουσείου, ένας μεγάλος μου φόβος ήταν το πώς θα καταφέρω τα κοσμήματα να αποπνέουν την αίσθηση ότι αποτελούν μία ενότητα. Απ’ ότι μου λένε τα κατάφερα, όπως επίσης μου επισημαίνουν ότι κατάφερα να έχουν το στίγμα μου. Αυτό με χαροποιεί πολύ.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Κώστα Βογιατζή, τον Χριστόφορο Δουλγέρη και τον Τεό Προδρομίδη για την πολύτιμη βοήθεια τους. 

Διαβάστε περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση Nour στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης