Ο Στέλιος Κούλογλου στο ελculture.gr

Τα ντοκιμαντέρ του Στέλιου Κούλογλου τα εκτιμούσα πάντα για το άρτιο σενάριό τους και τις ιστορικές και πολιτικο-κοινωνικές πληροφορίες που έδιναν. Μόλις όμως η πόρτα της ΕΡΤ έκλεισε πριν από λίγα χρόνια και άνοιξε αυτή του TVXS, βγήκε απ’ αυτήν ένας άλλος Κούλογλου: πιο ριζοσπαστικός, πιο τολμηρός, να καταπιάνεται με επίκαιρα θέματα με τη γνωστή σοβαρότητα αλλά και το επίσης γνωστό υποχθόνιο γελάκι του. Αυτός λοιπόν μου αρέσει ακόμα περισσότερο. Το νέο του ντοκιμαντέρ, «Ολιγαρχία», που πρωτοείδαμε στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και προβάλλεται στις κινηματογραφικές αίθουσες, έχει αποσπάσει θετικά σχόλια. Σε 90’ γίνεται αναδρομή στην ιστορία του νεοφιλελευθερισμού μέχρι τη σημερινή πολιτική της Ευρώπης και των ΗΠΑ, το ρόλο των τραπεζών και των οίκων αξιολόγησης, τα παραδείγματα της Λατινικής Αμερικής ή της Πορτογαλίας και την ελληνική πολιτική. Για όλα αυτά ο Στέλιος Κούλογλου μιλάει στο ελculture.

ελc: Το νέο σου κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ «Ολιγαρχία» έχει κάνει αίσθηση. Ποιος ήταν ο στόχος σου;
Στ.Κ.: Ο στόχος μου ήταν να συνδέσω τα κομμάτια του παζλ και να εντάξω την ελληνική τραγωδία σε ένα ιστορικό και γεωπολιτικό πλαίσιο. Οι μέχρι τώρα αποσπασματικές προσεγγίσεις τρελαίνουν τον κόσμο. Χρειάζεται να δει κανείς το πρόβλημα στις σωστές διαστάσεις, δηλαδή μέσα στο διεθνές πλαίσιο, αλλιώς τρελαίνεσαι, αυτοκτονείς, έχουν συμβεί αυτά τα πράγματα. Πέρα από την ιστορία βέβαια, χρησιμοποιώ και αποκλειστικές πληροφορίες και συνεντεύξεις.

ελc: Έχεις μπει στον «πειρασμό» να θεωρείς ότι υπάρχει μια συλλογική ενοχή και προσωπικό φταίξιμο όλων μας για τη σημερινή κατάσταση της χώρας;
Στ.Κ.: Προσωπικά δεν είχα πέσει σ’ αυτό το λούκι, ίσα ίσα είχα προσπαθήσει να προειδοποιήσω, όταν το 2005 πρόβαλα το ντοκιμαντέρ «Ελλάς-Ελλήνων-Υπερχρεωμένων» και μετά την «Εξομολόγηση ενός Οικονομικού Δολοφόνου». Όταν είσαι χρεωμένος, δεν είσαι πια ελεύθερος, τόσο σε ατομικό όσο και σε κρατικό επίπεδο. Αυτή πάντως η προσπάθεια να πειστούμε ότι είναι συλλογική ευθύνη μας, γιατί «εδώ έγινε πάρτι», χρησιμοποιείται συχνά σε πολλές χώρες. Και στην Πορτογαλία, πχ, ενώ η διαχείριση ήταν συνετή, έλεγαν ότι ξόδεψαν πολλά, έκαναν μεγάλα έργα, κλπ. Και η Ισπανία δέχεται τέτοιου είδους κριτική, ενώ το χρέος της είναι μικρότερο απ’ αυτό της Γερμανίας. Στην Ελλάδα βέβαια έγινε όντως μεγάλη σπατάλη και είπαμε ψέματα για το ύψος του δημόσιου χρέους, οπότε στην περίπτωση της χώρας μας θολώνει το τοπίο. Όπως πάντως χαρακτηριστικά ακούγεται και στην ταινία, αυτοί που ζούσαν πάνω από τις δυνατότητές τους είναι κυρίως οι τραπεζίτες και οι λίγοι εκλεκτοί.

ελc: Στην ταινία δείχνεις πολλά και σκληρά παραδείγματα της δυσφήμισης που γίνεται για την Ελλάδα στο εξωτερικό. Από τη δική σου επαγγελματική και προσωπική εμπειρία θεωρείς ότι έχουμε όντως υποστεί τόση δυσφήμιση σαν λαός έξω;
Στ.Κ.: Φυσικά! Δεν υπάρχει προηγούμενο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ένα έθνος να έχει υποστεί τέτοια δυσφήμιση. Αν βγάλεις τη λέξη έλληνας και βάλεις τη λέξη εβραίος, θα δεις. Γίνονται κακά αστεία, ας πούμε πας σε ένα μπαρ και σου λένε γελώντας ειρωνικά «μην πληρώσετε τώρα στο μπαρ, αφού έτσι κι αλλιώς από εμάς παίρνετε τα λεφτά…». Έχει και ευθύνη η κυβέρνηση, που παρουσιάζει το πακέτο ως βοήθεια, ελεημοσύνη. Και βέβαια λέγονται πολλά ψέματα. Στο ντοκιμαντέρ ακούγεται η Μέρκελ να λέει για τους νότιους λαούς, για το θέμα του κοινού νομίσματος και των συντάξεων. Υπάρχουν στοιχεία όμως που αποδεικνύουν πχ ότι οι έλληνες δουλεύουν περισσότερο από τους γερμανούς. Φυσικά εδώ παράγουμε λιγότερο και έχουμε και μεγάλη διαφθορά.

ελc: Καλά για τα διεθνή, αλλά τα δικά μας ΜΜΕ τι ρόλο παίζουν;
Στ.Κ.: Ό,τι κάνει η Bild διεθνώς, το κάνουν και τα ελληνικά ΜΜΕ. Προβάλλουν εκβιαστικά διλλήματα και υποβαθμίζουν την αλήθεια. Λένε πχ για το κούρεμα και την ανάγκη διάσωσης των τραπεζών. Αλλά δε λένε τι γίνεται με τα ασφαλιστικά ταμεία που καταρρέουν λόγω των ομολόγων του δημοσίου, ή με τα πανεπιστήμια που μπορούσαν να επιβιώσουν αλλά κινδυνεύουν να κλείσουν γιατί δεν έχουν πια καθόλου αποθεματικά.

ελc: Στο ντοκιμαντέρ μιλάς για τον ρόλο της Goldman Sachs πριν και κατά την κρίση, φιλοξενείς μάλιστα συνέντευξη πρώην στελέχους της, πράγμα πολύ σημαντικό, γνωρίζοντας τι φόβο και δέος που προκαλεί η «Φίρμα».
Στ.Κ.: Η Goldman Sachs όπως φαίνεται και στο ντοκιμαντέρ, είχε αναμιχθεί στα της Ελλάδας όλη τη δεκαετία του 2000-2009, κατά το ήμισυ κερδοσκοπώντας και κατά το ήμισυ συνεργαζόμενη με τις κυβερνήσεις και τις τράπεζες. Πρότεινε λοιπόν στην κυβέρνηση ένα λογιστικό κόλπο για να αποκρυφτεί ένα μέρος του ελλείμματός μας και να εμφανιστεί μικρότερο. Ο Παπανδρέου μίλησε τελικά για το μεγάλο ποσοστό του ελλείμματος, θέλοντας αφενός να αποδώσει και τις ευθύνες στη Νέα Δημοκρατία, αφετέρου να παίξει το αμερικάνικο χαρτί που τελικά δεν του βγήκε. Να εξασφαλίσει δηλαδή τη στήριξη των αμερικανών στρεφόμενος προς το ΔΝΤ. Έτσι θα μπορούσε να περάσει μέτρα που δεν τολμούσε πριν λόγω αντιδράσεων των εργατικών συνδικάτων. Η Goldman Sachs λοιπόν δεν είχε λόγο πλέον να χαριστεί στην Ελλάδα και να μην κερδοσκοπεί αποκλειστικά.

ελc: Κατηγορήθηκες ότι μιλάς μόνο για νεοφιλελευθερισμό κι όχι για καπιταλισμό κι ότι έκανες αντικομουνιστική προπαγάνδα στην ταινία. Τι έχεις να σχολιάσεις;
Στ.Κ.: Έδωσα μεγάλο βάρος στον φιλελευθερισμό, γιατί θωρώ ότι η κρίση είναι αποτέλεσμα της Laissez-faire πολιτικής που προήλθε από τις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία. Τώρα, η ιδέα του Politbüro είναι ότι μας έλεγαν πως ο κομουνισμός κατέρρευσε και υποτίθεται ότι θα είχαμε καλύτερες μέρες. Ο κομουνισμός αποτελούσε ένα είδος αντίβαρου και πλέον οι καπιταλιστές ξεσάλωσαν. Αυτό ουσιαστικά δείχνω, αλλά… είναι δύσκολες έννοιες για κάποιους, φαίνεται, τι να πω!

ελc: Έχεις επίσης κατηγορηθεί για τη στάση σου ως εργοδότη, για την απόλυση πχ μιας συνεργάτιδάς σου…
Στ.Κ.: Επρόκειτο για μια κοπέλα που δούλευε λίγες ώρες την εβδομάδα και η σύμβασή της έληξε και δεν ανανεώθηκε. Ο λόγος ήταν ένα λάθος που είχε κάνει σε ένα άρθρο, μπερδεύοντας Ισλανδία με Ιρλανδία, όχι απλό ορθογραφικό λάθος. Αλλά και η καλύτερη δημοσιογράφος να ήταν, έχω δικαίωμα να επιλέγω τους συνεργάτες μου, αλλιώς δεν θα ήμουν κι αυτός που είμαι. Ο συνδικαλιστικός όμως χώρος όπου ανήκε μάλλον διυλίζει τον κώνωπα και καταπίνει την κάμηλον, ασχολήθηκε λοιπόν με αυτό κι όχι με του κόσμου τα αντιεργατικά μέτρα που περνάνε μπροστά μας.
Γενικά η παρουσία του TVXS ενόχλησε πολύ κόσμο και ξεκίνησαν διάφορες κόντρες. Όταν με έδιωξαν από την ΕΡΤ η ιστοσελίδα έπαιξε ενημερωτικό ρόλο παίρνοντας μεγάλο μέρος μιας ανανεωτικής πτέρυγας, αναγνωστών από μέσα όπως το indymedia. Τότε με κατηγορούσαν ότι χρηματοδοτήθηκα από Ρουσόπουλο και Καραμανλή!

ελc: Στο ντοκιμαντέρ προβάλλεται η αλληλεγγύη και η αντίσταση των πολιτών ως η μόνη ελπίδα. Βλέπεις κάτι τέτοιο στην Ελλάδα;
Στ.Κ.: Όχι, δε βλέπω κι εκεί πολλή ελπίδα. Δεν έχουν αναπτυχθεί ισχυρά κινήματα. Τώρα σιγά σιγά αναπτύσσονται. Υπάρχει μια πρωτοφανής αύξηση ανταλλακτικής και αλληλέγγυας οικονομίας, περίπου τριακόσια δίκτυα ανά την Ελλάδα. Αρκετοί δήμοι κάνουν επίσης κινήσεις αλληλεγγύης προς τους πολίτες. Η κρίση είναι και μια ευκαιρία λοιπόν να γίνουν κάποια πράγματα, ουδέν κακόν αμιγές καλού.

ελc: Το καλό και το κακό μετεκλογικό σενάριο;
Στ.Κ.: Δε βλέπω καλό μετεκλογικό σενάριο. Βλέπω πολιτική αστάθεια, είτε σχηματιστεί κυβέρνηση είτε όχι. Και επιδείνωση της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης.
 
Το ντοκιμαντέρ Ολιγαρχία προβάλλεται στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος και στην Ααβόρα.

Περισσότερες πληροφορίες για το ντοκιμαντέρ στην ιστοσελίδα www.oligarchy.com.gr