Η ανάθεση έργων για ένα καλλιτέχνη είναι μια τιμή, μια αναγνώριση πόσο μάλλον όταν αυτή προέρχεται από ένα από τα μεγαλύτερα Μουσεία όπως το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης (ΜΕΤ) της Νέας Υόρκης που για τέταρτη συνεχή χρονιά προχωράει σε μια τέτοια πρόσκληση.
Ένα γλυπτό προς έκθεση σε ένα από τα πιο ορατά και απαιτητικά σημεία της Νέας Υόρκης και πιο συγκεκριμένα στις τέσσερις θολωτές κόγχες που είναι ενσωματωμένες στη νεοκλασική πρόσοψη της κύριας εισόδου του Met στην Πέμπτη Λεωφόρο. (Η πρόσοψη, που σχεδιάστηκε από τον Richard Morris Hunt και ολοκληρώθηκε το 1902, διαθέτει τέσσερις κόγχες που προορίζονταν να φιλοξενήσουν γλυπτά, αλλά παρέμεναν άδειες μέχρι την έναρξη του προγράμματος το 2019).
Η Nairy Baghramian για αυτές ακριβώς τις κόγχες δημιούργησε το έργο της Scratching the Back ένα πολυσύνθετο έργο αποτελούμενο από τέσσερα αφηρημένα πολυχρωματικά γλυπτά σε διαφορετικά χρώματα και σχήματα, τοποθετημένα άναρχα, ώστε να μοιάζουν σαν να έχουν ξεβραστεί στα κενά των αντίστοιχων κογχών. Ένα έργο που μοιάζει σύγχρονο αλλά παραπέμπει σε κάτι ιστορικό.
Σε μια πρόσφατη επίσκεψή της στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, η ιρανικής καταγωγής καλλιτέχνις Nairy Baghramian περιηγήθηκε στις γκαλερί με τον επιμελητή Akili Tommasino. Αυτό που της έκανε ιδιαίτερη εντύπωση και στο οποίο και επικεντρώθηκε ήταν όλα όσα δεν έδειχνε το μουσείο -στην προκειμένη περίπτωση, στις πίσω πλευρές των κλασικών γλυπτών. Πολλά τέτοια έργα, είπε, έχουν πιο τραχιά οπίσθια όψη επειδή προορίζονταν κυρίως για έκθεση από την εμπρόσθιά τους. «Καμία φροντίδα, καμία αγάπη, καμία λεπτομέρεια», είχε δηλώσει τους New York Times. «Είναι μια οδυνηρή αφαίρεση».
Έτσι, όταν το μουσείο της έκανε την ανάθεση επιδίωξε να ανατρέψει με θράσος τη γυαλισμένη εικόνα που παρουσιάζουν τα ιδρύματα στον κόσμο. Από το στούντιό της στο Βερολίνο, κατασκεύασε γλυπτά από χυτό αλουμίνιο πολύχρωμων μορφών που θυμίζουν βράχους από χαλύβδινο πλέγμα, αμετακίνητους, παγωμένους στον χρόνο, ακροβατώντας στα πρόθυρα της πτώσης από τις κόγχες.
Τιτλοφόρησε τη σειρά της Scratching the Back – μια διαστρέβλωση του ιδιώματος «ξύνοντας την επιφάνεια» που διαφωτίζει τις πιο ακατάστατες λεπτομέρειες που τα μουσεία αποκρύπτουν υπέρ των θραυσμάτων που επιλέγουν να αναδείξουν. Τα έργα της όχι μόνο έρχονται αντιμέτωπα με τα πρότυπα για το τι πρέπει να καταλαμβάνει χώρο σε ένα μουσείο παγκόσμιας κλάσης, αλλά φθάνουν στο τώρα όπου πλέον τα ιδρύματα στέκονται ανήσυχα μπροστά στο θέμα της προέλευσης των συλλογών τους. Το Met δεν αποτελεί εξαίρεση – μια καταδικαστική έκθεση αποκάλυψε πρόσφατα τις ύποπτες λεπτομέρειες σχετικά με το πώς τα αρχαία κειμήλιά του έχουν δεσμούς με γνωστούς λαθρέμπορους, γεγονός που τους ώθησε να δημοσιεύσουν μια ανάρτηση στο ιστολόγιο που περιγράφει λεπτομερώς τη διαδικασία απόκτησής τους.
Τα γλυπτά αποτελούνται από δύο ή περισσότερες μεγάλες ακανόνιστες φόρμες που χυτεύονται σε αλουμίνιο από κομμάτια φελιζόλ που διαμορφώνονται και έχουν διαφορετική υφή. Κάποια βαμμένα σε κόκκινο και μπλε χρώμα, ένα σε έντονο μωβ και κάποια πράσινα. Μοιάζουν με βράχους, άλλα παραπέμπουν σε κομμάτια από ερείπια που διαβρώνονται.
Σύμφωνα με δελτίο τύπου του μουσείου, τα έργα «παρουσιάζουν μια μεταφορά για το ίδρυμα ως φίλτρο για ιστορικά θραύσματα που θεωρούνται αντιπροσωπευτικά ή υποδειγματικά». Ο τίτλος, συνεχίζει το δημοσίευμα, «παραπέμπει στην ανάγκη να κινηθούμε πέρα από επιφανειακά κατασκευασμένες πολιτιστικές αφηγήσεις» -ίσως ένα σχόλιο για τον αποικισμό των πολιτιστικών και καλλιτεχνικών ιδρυμάτων;
Το έργο είναι η πρώτη δημόσια εγκατάσταση της καλλιτέχνιδας στη Νέα Υόρκη και η τέταρτη στη σειρά των σύγχρονων αναθέσεων για την πρόσοψη του The Met.
«Το Scratching the Back είναι ο φόρος τιμής μου στη Νέα Υόρκη. Είναι αφιερωμένο στους περαστικούς και τους εργαζόμενους που πηγαίνουν στη δουλειά τους με το λεωφορείο και που μπορεί να ρίξουν μόνο μια ματιά στο έργο», δηλώνει η δημιουργός.
Η ιρανικής καταγωγής καλλιτέχνις που ήρθε στο Βερολίνο στα 14 της ως πρόσφυγας, συγκαταλέγεται στους καλύτερους γλύπτες της γενιάς της. Όλοι χρησιμοποιούν το παρελθόν για να ζωντανέψουν το γλυπτικό παρόν, να σβήσουν τα όρια μεταξύ στυλ και πολιτισμών και να χρησιμοποιήσουν νέα υλικά και τεχνικές.
Η Baghramian, η οποία έχει εκθέσει ευρέως στην Ευρώπη, έχει κερδίσει πολλές διακρίσεις, μεταξύ των οποίων και το βραβείο Nasher του 2022 για «έργα που αναδεικνύουν τις οδυνηρές, αντιφατικές και μερικές φορές χιουμοριστικές συνθήκες που μπορούν να διαποτίσουν τόσο την καλλιτεχνική διαδικασία όσο και την καθημερινή ζωή», σύμφωνα με την επιτροπή.
Η Nairy Baghramian γεννήθηκε στο Ιράν το 1971 και κατέφυγε στο Βερολίνο της Γερμανίας το 1984, όπου συνεχίζει να ζει και να εργάζεται. Η Baghramian δημιουργεί αφηρημένα γλυπτά που εξερευνούν τη δυναμική του σώματος, του φύλου και τις διχοτομίες του ιδιωτικού και του δημόσιου χώρου. Τα γλυπτά και οι εγκαταστάσεις της που ανταποκρίνονται στον χώρο εμπλέκονται με την αρχιτεκτονική και συχνά προκαλούν σωματικές χειρονομίες, διασταυρώσεις ή θραύσματα. Άλλα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του έργου της Baghramian είναι η πολυχρωμία και η καινοτόμος και ανατρεπτική χρήση διαφορετικών τύπων υλικών.
Μέχρι στιγμής τα σχόλια που έχει εισπράξει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για το έργο είναι κάτι περισσότερο από απογοητευτικά και συχνά πολύ σκληρά για την ίδια την καλλιτέχνιδα. Ωστόσο, σε ένα τόσο δύσκολο οπτικό σκηνικό με μια απαιτητική χωροταξία απαιτεί σίγουρα αρκετή σκέψη για να το κατανοήσεις, ή όχι. Άλλωστε η τέχνη δεν απαιτεί απόλυτη κατανόηση. Ακονίζει τη γνωστική ευελιξία και φυσικά, τη φαντασιακή σκέψη.
View this post on Instagram
Nairy Baghramian, Scratching the Back θα εκτεθεί έως τις 28 Μαΐου 2024.
