Είναι η φωτογραφία ένα ρατσιστικό μέσο;

Πριν από λίγες ημέρες διαβάσαμε στη Guardian μια πραγματικά ενδιαφέρουσα είδηση: Δύο φωτογράφοι που έχουν ως βάση τους το Λονδίνο, οι  Adam Broomberg και Oliver Chanarin, πέρασαν ένα μήνα στη Νότια Αφρική φωτογραφίζοντας με μια παλιά μηχανή Polaroid (την ID-2). Το αποτέλεσμα της φωτογράφισης ήταν μια έκθεση στο Γιοχάνεσμπουργκ με πανέμορφα εξωτικά τοπία. Πέρα από αυτό όμως, το ζήτημα που θέτουν οι δύο φωτογράφοι μέσα από την έκθεση Photograph the Details of a Dark Horse in Low Light είναι κατά πόσο η προκατάληψη μπορεί να είναι εγγενής στη φωτογραφία ως μέσο.

Αυτό το φαινομενικά ίσως ρηξικέλευθο ζήτημα, δεν είναι και τόσο καινούριο όσο νομίζουμε. Το 1970 η Caroline Hunter, Αφρικανή χημικός η οποία εργαζόταν για την Polaroid, βρέθηκε μπροστά σε αδιάσειστες αποδείξεις ότι η εταιρεία της υποστήριζε ενεργά το καθεστώς του Απαρτχάιντ. Το συγκεκριμένο μοντέλο (ID-2) διέθετε ένα ειδικό κουμπί προκειμένου να ενισχυθεί το φλας, έτσι ώστε να μπορούν για πρώτη φορά να απεικονίσουν και έγχρωμους, πράγμα πολύ βολικό για τα περιβόητα “dompas”, μέσω των οποίων το κράτος έλεγχε τις κινήσεις των Αφρικανών. Βλέπετε, μέχρι πρότινος η κλίμακα του φωτός ήταν τόσο μικρή, έτσι ώστε αν φωτογραφιζόταν ένα λευκό παιδί και δίπλα του ένα μαύρο, στο δεύτερο δε θα φαινόταν τίποτα εκτός από το λευκό των ματιών και των δοντιών του. Το αγοραστικό κοινό ήταν λευκό και οι κατασκευαστές απλά αγνοούσαν οποιονδήποτε άλλο χρωματικό τόνο εκτός από το λευκό.

Η Hunter και ο σύντροφός της Ken Williams τελικά κατάφεραν να ξεσηκώσουν τους συναδέλφους τους, με αποτέλεσμα τη δημιουργία του κινήματος PRWM (Polaroid Revolutionary Workers’ Movement) και να καταφέρουν τελικά το 1977 να αποσυρθεί η Polaroid από τη Νότια Αφρική. Αξίζει μάλιστα να αναφερθεί ότι την ίδια χρονιά ο Jean-Luc Godard είχε προσκληθεί για γυρίσματα στη Μοζαμβίκη, και αρνήθηκε να χρησιμοποιήσει φιλμ της Kodak με την αιτιολογία ότι τα φίλμ της ήταν “εγγενώς ρατσιστικά”.

Μέσα από αυτή την έκθεση, η οποία περιλαμβάνει παλιό αλλά και κανούριο φωτογραφικό υλικό, οι δύο φωτογράφοι ξεναγούν το κοινό μέσα από ένα διαφορετικό μάθημα ιστορίας, το οποίο θα άξιζε να παρακολουθήσουμε.